68] [pravachan ratnAkar bhAg-9
‘agnAnIne to shuddha AtmAnun gnAn nathI tethI je karma udayamAn Ave tene ja te potArUp jANIne bhogave chhe; ane gnAnIne shuddha AtmAno anubhav thaI gayo chhe tethI te prakRitinA udayane potAno svabhAv nahi jANato thako teno gnAtA ja rahe chhe, bhoktA thato nathI.’
shun kahe chhe? ke hun gnAnAnandasvabhAvI AtmA chhun em agnAnIne svasamvedan nathI, gnAn nathI. tethI karmanA uday nimitte tene je puNya-pAp ne harakh-shokanA bhAv thAy tene te potAnun sva jANIne bhogave chhe. jyAre gnAnIne hun pUrNAnandano nAth pUraN gnAn ane Anandano pinD chhun evo svAnubhav varte chhe, tene svanA Ashraye nirAkuL Anandanun vedan thayun chhe ane tene ja te potAnun sva jANe chhe. te prakRitinA udayane-puNya-pApanA ne harakh-shokanA bhAvane potAnun sva mAnato nathI. tethI te rAgano bhoktA nathI, gnAtA ja chhe. bhAI! samakitI chakravartI 96000 rANIonA vRundamAn raheto hoy topaN te viShayano bhoktA nathI. viShayamAn svapaNun ne sukhabuddhi nathI ne? tethI te bhoktA nathI. AvI vAt agnAnIne besatI nathI.
parantu bhAI! A to sarvagna parameshvarano hukam chhe; ke tArI jAtane ten jANI nahi tethI agnAnapaNe tun vikArano bhogavanAr chho. A strInun sharIr, dAL, bhAt, lADavA ityAdine AtmA bhogave chhe-bhogavI shake chhe e to chhe nahi, kemake e to badhA par ane jaD padArtho chhe. parano ne jaDano bhogavaTo gnAnI-agnAnIne koIne hoto nathI. paN agnAnI karmanA sange utpanna thayelA vikArane bhogave chhe; jyAre gnAnIne antaramAn bhedagnAn thayun chhe. teNe antardraShTimAn svabhAv-vibhAv, svapariNati ne parapariNatinA vibhAg pADI dIdhA chhe. tethI te nirAkuL Anandane svapaNe vede chhe, ane prakRiti-svabhAvane-vikArane chhoDI de chhe arthAt svapaNe anubhavato nathI. te vikArano mAtra gnAtA ja rahe chhe, bhoktA thato nathI.
A pramANe gnAnI karmaphaLano jANanAr-dekhanAr chhe, bhoktA nathI.
have A arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe-
‘अज्ञानी प्रकृति–स्वभाव–निरतः नित्यं वेदकः भवेत्’ agnAnI prakRitisvabhAvamAn lIn-rakta hovAthI (-tene ja potAno svabhAv jANato hovAthI) sadA vedak chhe, ‘तु’ ane ‘ज्ञानी प्रकृति–स्वभाव–विरतः जातुचित् वेदकः नो’ gnAnI to prakRitisvabhAvathI virAm