102 pravachan ratnAkar bhAg-11 sUkShma chhe. te sthUL skandhamAn bhaLatAn sthULarUpe pariNaman kare chhe, tyAn te potAnI paryAyanI yogyatAthI sUkShmamAnthI sthULarUpe pariName chhe; temAn sthUL skandh tene kAraNabhUt nathI. be guN chIkAshavALo ek paramAN, chAr guN chIkAshavALA anya paramANun sAthe bhaLatAn chAr guN chIkAsharUpe pariNamI jAy chhe te potAnI paryAyanI shaktinI yogyatAthI chAr guN chIkAsharUpe pariName chhe. nimittanA kAraNe te paramANu chAr guN chIkAshapaNe pariName chhe em nathI. ahA! utpAdavyayadhruvatva e pratyek dravyano svabhAv chhe, ane tethI te (dravya) svatantrapaNe potAthI ja utpAdavyayarUpe pariName chhe. ahA! svasanmukhatAnA antapuruShArthapUrvak nirvikalpa anubhav thayA vinA A kramabaddha Adinun yathArtha gnAn thatun nathI. khAlI kramabaddhanun nAm laI puruShArthahIn thavun e to svachchhandatA chhe, agnAn chhe.
ahA! AtmAne potAnA antarang svarUpanun gnAn thAy tyAre ja anya jIvapudgalAdi dravyonA dravya-guN- paryAyanun yathArtha gnAn thAy chhe. A vAt samayasAr kaLashaTIkA, kaLash 60mAn kahI chhe. tyAn kahyun chhe-“jem agni ane pANInA uShNapaNA ane shItapaNAno bhed nijasvarUpagrAhI gnAnathI pragaT thAy chhe tem. bhAvArtha Am chhe ke-jem agnisanyogathI pANI Unun karavAmAn Ave chhe, kahevAmAn paN ‘Unun pANI’ em kahevAy chhe, to paN svabhAv vichAratAn uShNapaNun agninun chhe, pANI to svabhAvathI shItaL chhe-Avun bhedagnAn, vichAratAn Upaje chhe.” juo, A bhedagnAn! uShNatA pANInun svarUp nathI, tem rAg-vikAr AtmAnun svarUp nathI. have Am chhe tyAn rAgathI- vyavahArathI nishchay thAy em kayAn rahyun? em chhe nahi.
ahA! sat chhe te utpAd-vyay-dhruvasvarUp chhe. tattvArthasUtramAn Ave chhe ke ‘उत्पादव्ययध्रौव्ययुक्तम् सत्’, tenun ahIn utpAdavyayadhruvatvashaktirUpe varNan karyun chhe. kahe chhe-kramavRuttirUp ane akramavRuttirUp vartan jenun lakShaN chhe evI utpAdavyayadhruvatva shakti. temAn kramavRuttirUp paryAyo utpAdavyayarUp chhe, ne akramavRuttirUp guNo te dhruvatArUp chhe. AvA kram-akramavartI bhAvono samUh arthAt guNaparyAyonA ek pinD te dravya chhe. AtmA ane jagatanA sarva dravyo AvA utpAd-vyayadhruvasvarUp sahaj potAthI chhe. ahA! AvA nij Atmadravyano nirNay karI dravyasvabhAvamAn ekAkAr thaI pariName tene svabhAv-Ashrit nirmaL nirmaL paryAyono utpAd thAy chhe. Anun nAm dharma chhe.
prashna– samayasAr, gAthA 38nI TIkAmAn paryAyane kram-akramarUp pravartatI kahI chhe te shun chhe? uttara– hA, tyAn bIjI apekShAthI vAt chhe. tyAn ‘akram’ eTale paryAy AgaL-pAchhaL thAy chhe evo artha nathI. tyAn kahyun chhe-“chinmAtra AkArane lIdhe hun samasta kramarUp tathA akramarUp pravartatA vyAvahArik bhAvothI bhedarUp thato nathI mATe hun ek chhun.” have AmAn gatinI paryAy ek pachhI ek thAy chhe tethI tene kramarUp pravartato bhAv kahel chhe; ne yog, kaShAy, leshyA Adi bhAvo ek sAthe hoy chhe tethI tene akramarUp pravartatA bhAvo kahel chhe. pratyek guNamAn thatun pariNaman to kramavartI ja hoy chhe em yathArtha jANavun. lyo,
A pramANe ahIn utpAdavyayadhruvatvashakti pUrI thaI.
‘dravyanA svabhAvabhUt dhrauvya-vyay-utpAdathI Alingit (-sparshit), sadRush ane visadRush jenun rUp chhe evA ek astitvamAtramayI pariNAmashakti.’
juo, trikALI svadravyanA lakShe thatAn gnAnamAtra bhAvanA pariNamanamAn ekalun gnAn ja nathI, paN gnAnanI sAthe shraddhA, Anand, vIrya Adi anant shaktio bhegI ullase chhe; temAn ek ‘pariNAmashakti’ chhe. kevI chhe A pariNAmashakti? to kahe chhe-‘dravyanA svabhAvabhUt dhrauvya-vyay-utpAdathI Alingit sadRush ane visadRush jenun rUp chhe evA ek astitvamAtramayI pariNAmashakti chhe.’ juo, shun kIdhun? ke AtmA dravya chhe tenA svabhAvabhUt dhrauvya-vyay- utpAd chhe. dhrauvya-nitya TakavApaNun dravyanA svabhAvathI ja chhe, ne kShaNe kShaNe paryAyanA thatAn utpAd-vyay paN dravyanA svabhAvathI ja chhe. matalab ke utpAd-vyay-dhrauvya traNey parathI nathI. parane-nimittane lIdhe AtmAnA pariNAm upaje chhe em nathI.