106 pravachan ratnAkar bhAg-11
dravyanA svabhAvabhUt dhrauvya-vyay-utpAdathI Alingit astitvamAtramayI pariNAmashakti chhe. dhrauvya-vyay- utpAdane Alingan karavun e dravya-svabhAv chhe. dravya potAnA guNaparyAyarUp dharmone chumbe chhe, paN dravya parane chumbatun nathI. tethI karme jIvane herAn karyo chhe e mAnyatA barAbar nathI; kemake karmano uday jIvanA vikArane aDato nathI, ne jIvano vikAr karmanA bandhane aDato nathI. jIv potAnA ulaTA pariNamananI yogyatAthI chAr gatimAn rakhaDe chhe. ahA! tArI ashuddhatA paN moTI ane shuddhatA paN moTI-em anubhavaprakAshamAn kahyun chhe. potAnI ashuddhatAthI jIv rakhaDe chhe, karmanA kAraNe rakhaDe chhe em nathI. ahA! tIrthankaradevanI OM vANI jIve anant vAr sAmbhaLI chhe, paN ene tattvadraShTi thaI nahi, potAnA pariNAm dravya sanmukh vaLyA nahi te teno potAno doSh chhe, temAn karmano uday bIlakul kAraN nathI. (karmano uday to nimittamAtra chhe).
chiddavilAs pA. 33 upar pariNAmashaktinA varNanamAn kahyun chhe ke-“ek abhed vastumAn sarva siddhi chhe, jem chandra ane chandrano prakAsh ek ja chhe. sAmAnyatAthI nirvikalpa chhe; visheShatAthI shiShyane pratibodh karavAmAn Ave tyAre jem jem shiShya, gurunA pratibodhavAthI guNanun svarUp jANI jANIne visheSh bhedI thato jAy tem tem te shiShyane AnandanA tarang uThe, te samaye vastuno nirvikalpa AsvAd kare. A kAraNe guN-guNIno vichAr yogya chhe. guNanA visheShane (pariNAm) kahyA chhe; A pariNAmathI ja utpAd-vyay vaDe vastunI siddhi chhe em kahIe chhIe. ” Am bhed dvArA abhedanun gnAn karAvavAnun prayojan chhe.
A shaktinun pariNaman dravyamAnthI uThe chhe, guNamAnthI nahi, kemake guN dravyanA Ashraye chhe, guNanA Ashraye guN nathI. vaLI guNaparyAyavALun dravya chhe em kahyun chhe tyAn paryAyavALun dravya ja kahyun (paN) guN na kahyo. Am guNabhedanI vAsanA maTADI dravyadraShTi karAvI chhe.
prashna– jo em chhe to A shaktione judI judI samajavAnI kasarat shun kAm karavI? uttara– are bhAI! A shaktio yathArtha samaje to antaramAn AnandanA tarang uchhaLe evI svabhAvadraShTino puruShArtha jAgrat thAy chhe. A samajavun te khAlI ‘kasarat’ nathI, paN anant kALano thAk utAravAnA puruShArthano mArag chhe bApu! ekek shaktine yathArthapaNe samajI shaktivAn dravyanI draShTi kare tyAn abhed ek gnAnamAtra vastu AtmAnun pariNaman thAy chhe ne bhegI temAn anantI shaktio ek sAthe uchhaLe chhe. A rIte anant guNathI abhed nij AtmavastunI draShTi karAvavA A shaktionun varNan chhe. vastu-AtmA svabhAvathI anekAntamay kevI rIte chhe arthAt temAn anant dharmo kaI rIte chhe te spaShTa jANavA-samajavA AchAryadeve ahIn shaktionun varNan karyun chhe. tyAn bhedavAsanAmAn na rokAvun, kemake bhedanA lakShe samyagdarshan Adi nirmaL paryAy pragaTatI nathI. AvI vAt!
have AvI tattvagnAnanI vAt sUkShma paDe eTale atyAre to loko bahAramAn-sthUL rAgamAn rokAI gayA chhe. vrat karo, dayA pALo, tap karo, bhakti karo-ityAdi AcharaNamAn dharma thavAnun mAnI tyAn rokAI gayA chhe. paN e to badho shubharAg chhe bhAI! e to bandhanun ja kAraN chhe. enAthI tun dharma thavAnun mAne e to mithyAbhAv chhe.
prashna– to gnAnI paN dayA, dAn, vrat, tap, bhakti Adi AcharaN kare chhe ne? uttara– are bhAI! asthAnanA rAgathI ne ashubhathI bachavA mATe gnAnIne dayA, dAn, vrat Adino shubharAg Ave chhe, paN tene te hey mAne chhe. gnAnI tene dharma ke dharmanun sAdhan mAnatA nathI. gnAnInI pariNatimAn vratAdi vyavahAr bhale ho, chhatAn paN enAthI judun shuddhatAnun pariNaman tene antarangamAn varte chhe; te shuddhatAmAn tanmay chhe, ne rAgamAn atanmay chhe. kharekhar tene svabhAv sanmukhI utpAd-vyayamAn nirmaLatA thaI chhe, ne temAn rAgano pravesh nathI; rAg to bhinna gneyapaNe rahI jAy chhe, ne tenun gnAn svakALamAn samAy chhe. rAg te chaitanyano svakAL nathI, parakAL chhe, parapariNati chhe. ahAhA...! gnAn ne rAg-banne samakALe ne samakShetre hovA chhatAn ek (-gnAn) svakAL ane bIjo parakAL. aho! kevun sUkShma bhedagnAn! A to alaukik vItarAgI vignAn bhAI! je gnAnIne pragaT thayun hoy chhe. agnAnI to rAgane upAdey mAne chhe. Am vratAdi hovA chhatAn gnAnI-agnAnInA abhiprAyamAn ghaNo pher chhe. AvI vAt! samajANun kAI!
have keTalAk to samajyA vinA vrat-paDimA laI le chhe; be, pAnch, agiyAr paDimA-are, jo paDimA pandar hoy to agnAnI jIvo pandar paDimA paN laI le. kemake temane paDimAnA svarUpanIy khabar nathI, ne nij chaitanyavastunA