18 ] [ pravachan ratnAkar bhAg-4
pariNamavAnI paudgalik karma-rajakaNonI lAyakAt chhe tethI svakALe te karmanI avasthA thAy chhe. jIvanA shubhAshubh pariNAmane laIne navun karma bandhAy chhe em nathI. shubhAshubh pariNAm to bAhya nimittamAtra chhe. karma rajakaNo potAnI meLe svatantra pariNamI jAy chhe. aho! samayasAranI TIkA adbhut ane ajoD chhe! AvI vAt sAmbhaLavA maLe e jIvanun mahA saubhAgya chhe. ane teno bhAv samaje e to nyAl thaI jAy evI A chIj chhe.
ahA! gnAnarUpe na pariNamatAn rAgarUpe pariNamyo-e teno svakAL chhe mATe rAgarUpe pariNamyo chhe. karmano uday chhe mATe rAgarUpe pariNamyo chhe em nathI. tathA gnAnarUpe pariNamatAn karmano abhAv thayo mATe karmano abhAv thayo tethI gnAnarUpe pariNamyo em paN nathI. gnAn ane AtmA ek chhe-em je gnAnamAn potApaNe vartato pariNamyo te darshanamohano abhAv chhe mATe pariNamyo chhe em nathI. tathA darshanamohano uday chhe mATe mohabhAve pariNamyo chhe em paN nathI. (bannenI pariNamanadhArA svatantra chhe). nimitta chhe, bas eTalI vAt chhe. paramANumAn karmarUp avasthA thavAno teno svakAL chhe tethI potAnI yogyatAthI karmarUp pariName chhe.
jIvanA vikArI bhAvane nimittamAtra karIne karma pote potAthI ja pariNamatun tyAn ekaThun thAy chhe. ‘A rIte jIv ane pudgalano paraspar avagAh jenun lakShaN chhe evA sambandharUp bandh siddha thAy chhe.’ ahIn TIkAmAn traN prakAranA sambandh kahyA-
1. gnAn ane AtmAno tAdAtmyasiddha sambandh. 2. rAg ane AtmAno sanyogasiddha sambandh. 3. karma ane AtmAno paraspar avagAhasiddha sambandh.
vastuno svabhAv gnAn ane vastu dhruv AtmA e beno tAdAtmyasiddha sambandh chhe ane temAn abhedabhAve pariNamavun te dharma chhe.
rAg ane AtmAno sanyogasiddha sambandh chhe chhatAn bene ek mAnIne pariNamavun te agnAn chhe.
karma ane AtmAno ek kShetrAvagAh sambandh chhe. eTale ke karma ane AtmA paraspar ek gnetramAn vyApIne sannikaT rahe evA sambandharUp bandh chhe. jIvanA pariNAmanun nimitta pAmIne karmanA pudgalo ek kShetre avagAhIne rahe chhe topaN bhAvathI tadna judA chhe. ek kShetre rahe chhe tene paraspar avagAh jenun lakShaN chhe evA sambandharUp bandh kahevAy chhe.
have kahe chhe-‘anekAtmak hovA chhatAn (anAdi) ek pravAhapaNe hovAthI jemAnthI ItaretarAshray doSh dUr thayo chhe evo te bandh, kartAkarmanI pravRuttinun nimitta je agnAn tenun nimitta chhe.’