104 ] [ pravachan ratnAkar bhAg-4
paramArthe pudgalapariNAmanA gnAnane ane pudgalane ghaT-kumbhAranI jem vyApyavyApakabhAvano abhAv chhe. AtmAne rAganun gnAn potAmAn rahIne svaparaprakAshakapaNe thayun evun je pudgalapariNAmanun gnAn ane pudgal kahetAn rAg-e bene vyApyavyApakapaNun nathI. rAg vyApak ane rAganun gnAn te vyApya em nathI. tethI rAg ane gnAnane kartAkarmapaNAnI asiddhi chhe. pudgalapariNAm je rAg te kartA ane gnAnapariNAm tenun karma em nathI.
vaLI AtmapariNAmane ane AtmAne ghaDA ane mATInI jem vyApyavyApakabhAvano sadbhAv hovAthI kartAkarmapaNun chhe. ahAhA...! potAne jANatAn rAg sambandhI je gnAn thayun te gnAn vyApya chhe ane AtmA vyApak chhe. gnAn te AtmAnun karma chhe ane AtmA teno kartA chhe. AtmAnA pariNAm eTale gnAtAdraShTAnA vItarAgI nirmaL pariNAm ane AtmA e bene vyApyavyApakapaNun chhe tethI tyAn kartAkarmapaNun siddha thAy chhe. AtmA kartA ane dayA, dAn Adi vikalpanun je gnAn thayun te gnAn AtmAnun karma chhe. parantu rAg kartA ane gnAn enun (rAganun) karma-em nathI. aho! gAthA khUb gambhIr chhe! AtmA (gnAn) kartA ane rAg enun kArya em nathI ane rAg kartA ane (rAganun) gnAn enun kArya emey nathI.
bhAI! A gAthA mahAn chhe! AtmAnA pariNAm ane AtmAne kartAkarmapaNun chhe. lakShamAn levA A dhIme dhIme kahevAy chhe. ‘Atmadravya svatantra vyApak hovAthI Atma-pariNAmano eTale ke pudgalapariNAmanA gnAnano kartA chhe ane pudgalapariNAmanun gnAn te vyApak vaDe svayam vyapAtun hovAthI (vyApyarUp thatun hovAthI) karma chhe.’ juo! Atmadravya svatantra vyApak chhe. je jAtano rAg chhe te jAtanun gnAn thayun tyAn AtmA svatantra vyApak chhe. rAg chhe mATe rAganun gnAn thayun em nathI. AtmA svatantra vyApak hovAthI pudgalapariNAmanA gnAnano kartA chhe. ahInyAn gnAnanA pariNAmamAn je rAg jaNAyo te gnAnanA pariNAmamAn AtmA svatantra vyApak chhe. ahA! dravya svatantra vyApak thaIne rAganun gnAn kare chhe. AtmA vyApak ane gnAn enun karma svatantra chhe.
prashna– Atmadravya svatantra vyApak chhe eTale shun? rAganun gnAn chhe eTalIy apekShA chhe ke nahi?
uttara– Atmadravya svatantra vyApak chhe eTale te kALe je rAgane jANavAnA gnAnanA pariNAm thayA te gnAnapariNAm enun vyApya karma chhe ane AtmA svatantrapaNe teno kartA chhe. rAganun ke vyavahAranun gnAn thayun mATe gnAn thavAmAn eTalI paratantratA ke rAg ke vyavahAranI apekShA chhe em chhe ja nahi. e to AtmA svatantrapaNe kartA thaIne gnAnarUpe svayam pariName chhe. gnAnano svaparaprakAshak svabhAv chhe. e svabhAvanA kAraNe te svane ane parane jANato pariName chhe. rAg chhe mATe paraprakAshak gnAn thayun em chhe ja nahi. samayasAranI vAt bahu sUkShma chhe, paN shAstramAn je chhe e vAt kahevAy chhe. loko bichArA