116 ] [ pravachan ratnAkar bhAg-4 bhinna chIj chhe. parantu gnAyakasvabhAvI AtmA ane tenI nirmaL vItarAgI pariNatine vyApyavyApakapaNun chhe kemake te banne abhinna tatsvabhAvI chhe. dravya vyApak chhe ane rAg enun vyApya chhe em nathI; parantu dravya vyApak ane tenI nirmaL pariNati enun vyApya em vyApyavyApakapaNun chhe. juo! panDit shrI jayachandajIe keTalun spaShTa karyun chhe! pahelAnnA panDitoe kevun saras kAm karyun chhe! kahe chhe ke paryAyanI sattA ane dravyanI sattA be judI nathI. jem paradravyanI sattA judI chhe tem dravya ane tenI nirmaL pariNatinI sattA judI nathI.
Am to dravyanI sattA ane paryAyanI sattA be bhinna chhe. e andar-andaranI (parasparanI) apekShAe vAt chhe. paN paranI apekShAe to dravya ane paryAyanI sattA abhinna ek chhe. kharekhar to trikALI dhruv dravyanAn sattA ane kShetra tenI nirmaL paryAyanAn sattA ane kShetrathI bhinna chhe. paN e to andar-andar parasparanI dravya ane paryAyanI apekShAe vAt chhe. parantu ahIn to em siddha karavun chhe ke paryAy ane dravyanun kShetra ek chhe, kemake abhinna sattAvALA padArthamAn vyApyavyApakapaNun hoy chhe. paranI sattAthI potAnA dravya-paryAyanI sattA bhinna chhe ane potAnAn dravya-paryAy benI sattA abhinna chhe em ahIn siddha karavun chhe.
sattA bhinna hoy evA padArthamAn vyApyavyApakapaNun na ja hoy. rAgAdi vibhAv bhinna sattAvALo padArtha chhe. tenI sAthe AtmAne vyApyavyApakapaNun nathI. vastu bhinna chhe mATe kShetra bhinna chhe. tethI vyApyavyApakapaNun nathI ane mATe AtmA ane rAgAdi vibhAvane kartAkarmapaNun nathI.
jyAn vyApyavyApakabhAv hoy tyAn ja kartAkarmabhAv hoy; vyApyavyApakabhAv vinA kartAkarmabhAv na hoy. evun je jANe te pudgalane ane AtmAne kartAkarmabhAv nathI em jANe chhe. kaLashaTIkAmAn ‘jIvasattvathI pudgaladravyanun sattva bhinna chhe, nishchayathI vyApyavyApakatA nathI’ em kahyun chhe. pudgal ane pudgalanA nimittathI thatI vikArI paryAy e badhun pudgal chhe. Avun je jANe te vikArane ane AtmAne kartAkarmabhAv nathI em jANe chhe. karmanA pariNAmano pote kartA nathI em jANe tyAn rAgAdi vikArano paN pote kartA nathI em jANe chhe. Am jANatAn lakSha tyAnthI chhUTI AtmA upar lakSha jAy chhe. paranun kartApaNun chhUTe tyAn rAganun kartApaNun paN chhUTI jAy chhe. ahA! bharatamAn kevaLagnAnInA virah paDayA paN bhAgyavash AvI chIj (samayasAr) rahI gaI. koI vaLI kahe chhe ke samayasAr vAncho chho ane bIjun shAstra kem nahi? paN bhAI! tattvagnAnanA viShayanI mukhyatA dravyAnuyoganA shAstramAn hoy chhe. samyagdarshananA viShayanun dravyAnuyoganA shAstramAn nirUpaN hoy chhe.
ahIn kahe chhe ke pudgalane ane AtmAne kartAkarmabhAvathI nathI. Am jANatAn te gnAnI thAy chhe. eTale ke rAgano jANanAr thAy chhe, kartA thato nathI. te kartAkarmabhAvathI rahit thAy chhe ane gnAtA-draShTA banI jagatano sAkShIbhUt thAy chhe. badhAno jANanAr sAkShI thAy