अथ व्यवहारं दर्शयति–
तं चेव पुणो वेयइ पोग्गलकम्मं
तच्चैव
have vyavahAr darshAve chhe-
gAthArtha– [व्यवहारस्य तु] vyavahAranayano e mat chhe ke [आत्माः] AtmA [नैकविधम्] anek prakAranA [पुद्गलकर्म] pudgalakarmane [करोति] kare chhe [पुनः च] ane vaLI [तद् एव] te ja [अनेकविधम्] anek prakAranA [पुद्गलकर्म] pudgalakarmane [वेदयते] te bhogave chhe.
TIkA– jem, andaramAn vyApyavyApakabhAvathI mATI ghaDAne kare chhe ane bhAvyabhAvakabhAvathI mATI ja ghaDAne bhogave chhe topaN, bahAramAn, vyApyavyApakabhAvathI ghaDAnA 1sambhavane anukUL evA (ichchhArUp ane hastAdikanI kriyArUp potAnA) vyApArane karato ane ghaDA vaDe karelo pANIno je upayog tenAthI UpajelI tRuptine (potAnA tRuptibhAvane) bhAvyabhAvakabhAv vaDe anubhavato-bhogavato evo kumbhAr ghaDAne kare chhe ane bhogave chhe evo lokono anAdithI rUDh vyavahAr chhe; tevI rIte, andaramAn vyApyavyApakabhAvathI pudgaladravya karmane kare chhe ane bhAvyabhAvakabhAvathI pudgaladravya ja karmane bhogave chhe topaN, bahAramAn, vyApyavyApakabhAvathI agnAnane lIdhe pudgalakarmanA sambhavane anukUL evA (potAnA rAgAdik) pariNAmane karato ane pudgalakarmanA vipAkathI utpanna thayelI viShayonI je nikaTatA tenAthI UpajelI (potAnI) sukhadukharUp pariNatine bhAvyabhAvakabhAv vaDe anubhavato-bhogavato evo jIv pudgalakarmane kare chhe ane bhogave chhe evo agnAnIono anAdi sansArathI prasiddha vyavahAr chhe.
bhAvArtha– pudgalakarmane paramArthe pudgaladravya ja kare chhe; jIv to pudgalakarmanI utpattine anukUL evA potAnA rAgAdik pariNAmone kare chhe. vaLI pudgaladravya ja pudgalakarmane bhogave chhe; jIv to pudgalakarmanA nimittathI thatA potAnA rAgAdik ________________________________________________________________________ 1. sambhav=thavun te; utpatti