462ḥ pravachan ratnākar bhāg- 10 vāt paṇ kyān rahī? ahā! hun paranun karī shakun chhun, sharīrādine halāvī shakun chhun em jeṇe mānyun te (mānyatāthī) pararūp thaī gayo. vaḷī parathī mane gnān ne sukh thāy em mānyun eṇe parane ja ātmā mānyo, teṇe potāne mānyo ja nahi te paṇ paramān mūḍh thaī gayo, khovāī gayo, aṭavāī gayo. anekānta tene yathārtha vastusvarūp dekhāḍī jivāḍe chhe.
aho! anekānta to vastunā svarūpane yathārthapaṇe batāvanāro mahāsiddhānt chhe, kaho ke jainadarshananun mūḷ rahasya chhe. ā to ekalun sañjīvak amr̥ut chhe bhāī! oho...! āchārya parameṣhṭhī bhagavān amr̥utachandradeve anekāntanī vyākhyā daīne ekalun amr̥ut pīrasyun chhe. nitya-anitya; ek-anek, sat-asat ādi dharmo paraspar viruddha hovā chhatān teo vastune avirodhapaṇe sādhe chhe, siddha kare chhe. ā sivāy koī bījī rīte māne ke- nishchayathī paṇ thāy ne vyavahārathī paṇ thāy, upādānathī paṇ thāy ne nimittathī paṇ thāy te anekāntanā svarūpane samajyo ja nathī. ek tattva chhe te potānī vyavasthā karavāmān pote ja vyavasthit chhe. enī vyavasthā nām visheṣh avasthā (paryāy) karavāvāḷun bījun dravya hoy evun jainashāsanamān vastusvarūp nathī.
kaḷash ṭīkākāre anekāntanun svarūp samajāvatān nīche mujab kahyun chhe; anekānta arthāt syādvād, te ja jenun svarūp chhe evī sarvagnavāṇī arthāt divyadhvani chhe. ahīn koīne āhī shaṅkā thāy ke anekānta te sanshay chhe (ane) sanshay te mithyā chhe. tenā prati samādhān em chhe ke anekānta to sanshayanun dūrakaraṇashīl chhe tathā vastunā svarūpanun sādhanashīl chhe. enun vivaraṇ-je koī sattāsvarūp vastu chhe te dravya-guṇātmak chhe. emān je sattā abhedarūpathī dravya kahevāy chhe te ja sattā bhedarūpe guṇarūpe kahevāy chhe. enun nām anekānta chhe.
have kahe chhe- ‘te anekānta ja nirbādh jinamat chhe ane yathārtha vastusthitino kahenār chhe. kāī koīe asat kalpanāthī vachanamātra pralāp karyo nathī. māṭe he nipuṇ puruṣho! sārī rīte vichār karī pratyakṣha anumān-pramāṇathī anubhav karī juo.’
juo, ā jinamat kahyo. anekānta ja nirbādh jinamat chhe. gāthāmān alaṅghya pad chhe ne! teno ā artha kahyo. koī bādhā na karī shake evo anekānta ja nirbādh jinamat chhe kemake te jevī vastusthiti chhe tevī kahe chhe, vastune tevī sthāpe chhe. bhāī! ā to sarvagna parameshvaranī vāṇī bāpā! āmān asat kalpanāno sambhav ja kyān chhe? ahāhā.....! vastu jevī chhe tevī kevalagnānamān pratyakṣha thaī ane te bhagavān kevaḷīnī vāṇīmān āvī tyān asat kalpanā kevī? bhagavānanī vāṇīmān to yathātathya vastunā svarūpanun nirūpaṇ āvyun chhe. eṭale to anekāntane jinadevanun alaṅghya shāsan kahyun chhe. samajāṇun kāī......?
māṭe, kahe chhe, he nipuṇ puruṣho! ........ vichāravān samanaska chhe ne! eṭale kahe chhe- he nipuṇ puruṣho-ḍāhyā puruṣho! tame vastu jevī chhe tevī khyālamān lāvīne-vichāramān