4ḥ pravachan ratnākar bhāg-11
‘prashnaḥ– kayun te lakṣhya chhe ke je gnānanī prasiddhi vaḍe tenāthī (-gnānathī) bhinna prasiddha thāy chhe?’ juo, andar najadīk āvelo shiṣhya ā pūchhe chhe ke-prabho! jene lakṣhaṇ prasiddha thāy tene ja lakṣhyanī prasiddhi thāy chhe em āp kaho chho to evun kayun bhinna lakṣhya chhe je gnānalakṣhaṇ vaḍe prasiddha thāy chhe? arthāt āp gnānalakṣhaṇathī oḷakhāvavā māgo chho te lakṣhya-chīj shun gnānathī judī chhe? shun gnānanī prasiddhi ne ātmānī prasiddhi be judī judī chīj chhe? juo, shiṣhyane lakṣhya-lakṣhaṇano bhed posāto nathī tethī ā prashna uṭhayo chhe. (svānubhavanī ja abhilāṣhā chhe ne!)
‘uttaraḥ– gnānathī bhinna lakṣhya nathī, kāraṇ ke gnān ane ātmāne dravyapaṇe abhed chhe.’ juo, guru kahe chhe-sāmbhaḷ bhāī! gnānalakṣhaṇathī judun-bhinna koī lakṣhya nathī. e to lakṣhaṇ lakṣhyane batāve chhe tethī agnānīne lakṣhya oḷakhāvavā bhedathī vāt karī chhe, paṇ kāī gnān ne ātmā bhinna chīj chhe em nathī, kemake gnān ne ātmāne dravyapaṇe abhed chhe. arthāt ātmā gnānasvabhāvamay ja chhe.
ahīn gnān eṭale paranun ne shāstranun gnān em vāt nathī. ahīn to rāgathī bhinna paḍelun antaramān vaḷelun antarmukhākār gnān te lakṣhaṇ lakṣhyathī bhinna nathī, abhed chhe-enī vāt chhe. jem sākar mīṭhī chhe em kahīe tyān sākarathī mīṭhāsh koī judī chīj nathī, tem jānan... jānan... jānan svabhāv ane ātmā ekamek chhe. jem rāg ne ātmā judī chīj chhe tem gnān ne ātmā judī chīj nathī. bhale gnān ek guṇ chhe, ne ātmā anantaguṇamay guṇī chhe, chhatān gnān ne ātmā vastupaṇe abhed chhe. tethī je gnānanī prasiddhi chhe te ja ātmānī prasiddhi chhe. ā rīte lakṣhya-lakṣhaṇanī siddhi ek sāthe ja chhe ane ekavastumay chhe. ahāhā...! gnānanī paryāy jyān dravya sāthe abhed tanmay thaī tyān ātmā-dravya prasiddha thayun, māṭe gnānalakṣhaṇathī judun koī lakṣhya nathī, banne ekamek chhe ne ek sāthe ja prasiddha thāy chhe. āvī vāt! samajāṇun kāī...!
have ā rahasya pāmyā vinā e shāstra bhaṇī-bhaṇīne anantavār agiyār aṅgano pāṭhī thayo, ne dev- guru-shāstranī paṇ bahāramān anantavār shraddhā karī tathā anantavār bāhya vratādi dhāraṇ karyān, paṇ ethī shun? e koī ātmānun lakṣhaṇ nathī, enāthī ātmānī prasiddhi sambhavit nathī. ahā! gajab vāt karī chhe ā. āmān to bār aṅganun rahasya khullun mūkayun chhe.
‘prashnaḥ– to pachhī lakṣhaṇ ane lakṣhyano vibhāg shā māṭe karavāmān āvyo?’ juo, shiṣhya pūchhe chhe ke-bhagavan! āp kaho chho ke gnān ane ātmā dravyapaṇe trikāḷ abhed-ekamek chhe, to pachhī lakṣhaṇ ane lakṣhyapaṇe temano bhed shā māṭe karavāmān āvyo? be ek chhe to vibhāg shā māṭe?
‘uttaraḥ– prasiddhatva ane prasādhyamānatvane līdhe lakṣhaṇ ane lakṣhyano vibhāg karavāmān āvyo chhe. gnān prasiddha chhe, kāraṇ ke gnānamātrane svasamvedanathī siddhapaṇun chhe (arthāt gnān sarva prāṇīone svasamvedanarūp anubhavamān āve chhe); te prasiddha evā gnān vaḍe prasādhyamān, tad-avinābhūt (-gnānanī sāthe avinābhāvī sambandhavāḷā) anant dharmonā samudāyarūp mūrti ātmā chhe. (gnān prasiddha chhe; ane gnān sāthe jemano avinābhāvī sambandh chhe evā anant dharmonā samudāyasvarūp ātmā te gnān vaḍe prasādhyamān chhe.) māṭe gnānamātramān achalitapaṇe sthāpelī dr̥uṣhṭi vaḍe, kramarūp ane akramarūp pravartato, tad-avinābhūt (-gnānanī sāthe avinābhāvī sambandhavāḷo) anantadharmasamūh je kāī jevaḍo lakṣhit thāy chhe, te saghaḷoy kharekhar ek ātmā chhe.
ā kāraṇe ja ahīn ātmāno gnānamātrapaṇe vyapadesh chhe.’ juo, shrīguru ā uttar kahe chheḥ- ‘prasiddhatva ane prasādhyamānatvane līdhe lakṣhaṇ ane lakṣhyano vibhāg karavāmān āvyo chhe.’ gnān chhe te prasiddha chhe. hun ā jāṇun chhun ne te jāṇun chhun em sau kahe chhe ne! matalab ke agnānamān paṇ jāṇavun to chhe. koī kahe ke-hun nathī; to ene pūchhīe ke ‘hun nathī’-evo nirṇay konī sattāmān karyo? gnānanī sattāmān e nirṇay karyo chhe. tethī gnān jenun sattva chhe te hun chhun em temān siddha thaī jāy chhe. ām ā gnān chhe te hun chhun em nirṇay karatān gnānanun lakṣha sva-ātmā taraph jāy chhe ane tyāre svānubhavamān ātmā prasiddha thāy chhe.
gnān prasiddha chhe. je sattāmān ā deh chhe, vāṇī chhe, rāg chhe, ītyādi jaṇāy chhe te gnān prasiddha chhe, ane te ātmānun gnān chhe. dehādinun gnān kahīe e to vyavahār chhe, vāstavamān dehādine jāṇavānā kāḷamān gnān ja jaṇāy chhe. dehādi