28ḥ pravachan ratnākar bhāg-11 draṣhṭā, guṇ draṣhṭā, ane paryāy paṇ ek draṣhṭābhāvarūp pragaṭ thāy chhe. ahā! ā darshanashakti krame nirmaḷ nirmaḷ evī pariṇame ke ākhā lokālokane dekhanārā kevaḷadarshanarūp pariṇamī jāy chhe. te lokālokanā padārthone kare em nahi, mātra sāmānyasattārūp dekhe bas. ahā! ām dravya-guṇ-paryāy traṇemān vyāpe evī darshanashaktinā upayog vaḍe tun dekhe te yathārtha dekhavun chhe. kemake temān parāvalamban nathī. bākī indriyonā ke vikalpanā ālambane-āshraye je upayog pragaṭ thāy te to ātmāno upayog ja nathī, te shaktinun kārya nathī. shaktinī sāthe ekatā karī pariṇame te shaktinun kārya chhe. āvī vāt chhe.
ahāhā...! ātmānī ekek shakti anant shaktimān vyāpak chhe. ane te pratyek shakti dravyadraṣhṭi thatān paryāyamān paṇ vyāpe chhe. ā darshanashakti chhe tey dravya-guṇ-paryāy traṇemān vyāpe chhe. tyān shakti dhruv trikāḷ chhe te dhruv upādān chhe, ane tenī vartamān paryāy pragaṭ thāy te kṣhaṇik upādān chhe.
to koī nimitta chhe ke nahi? indriyādi bāhya padārtho temān nimitta ho, paṇ shaktine tenun ālamban nathī. nirmaḷ darshanopayog pragaṭ thāy te svālambī chhe, indriyādi bāhya chījothī te nirapekṣha pragaṭ thāy chhe. ahā! darshanashakti to dhruv chhe, paṇ tenun anākār upayogarūpe pariṇaman thāy chhe te tenī indriyādi nimittathī nirapekṣha svālambī kriyā chhe. shaktinā pariṇamananān chhae kārako svādhīn chhe. aho! āvo adbhut alaukik koī ātmadravyano mahimā chhe. bhāī! ā badhun potāne jāṇavā-samajavā māṭe chhe. bījāne vismay pamāḍavānī ā vāt nathī. bhāī! adbhut anant āshcharyonun nidhān chaitanyachamatkār vastu tun chho. teno antaramāmmahimā lāvī ek vār antar-draṣhṭi karī pariṇamī jā; ethī tane sukhanun nidhān evo dharma pragaṭashe, ane anādikālīn sansāranī rajhaḷapaṭṭī maṭashe. samajāṇun kāī...?
ā pramāṇe ā trījī drashishakti pūrī thaī.
‘sākār upayogamayī gnānashakti. (je gney padārthonā visheṣhorūp ākāromān upayukta thāy chhe evī gnānopayogamayī gnānashakti.)’
‘sākār upayogamayī gnānashakti’ -ahāhā...! shun kahe chhe? pahelān nirañjan nirākār drashishakti kahī. te gneyapadārthone sarvane sattāmātra dekhavārūp chhe. ahīn kahe chhe-je samaye drashishakti chhe tej samaye ātmāmān sākār upayogamayī gnānashakti chhe. gnānashakti sākār chhe eṭale shun? ke te gneyapadārthone-sva ane par, jīv ane ajīv sarva padārthone-visheṣhapaṇe bhinna bhinna karīne paṇ jāṇe chhe. gnān abhedane jāṇe chhe, bhedane paṇ jāṇe chhe; dravya-guṇ-paryāy- sarvane jāṇe chhe. ahāhā..! gnānanun koī alaukik sāmarthya chhe, eno ā mahān vishiṣhṭa svabhāv chhe ke te sarvane-sarva bhāvone bhedarūp paṇ jāṇe chhe. adhyātma pañchasaṅgrahamān āve chhe ke-
aho! ek samayanī paryāyamān drashishaktino upayog koī paṇ bhed karyā vinā pūrṇa dekhe ane te drashishaktinā pariṇamananī sāthe gnānashaktinun je pariṇaman chhe te pariṇaman ekek dravyane bhinna bhinna jāṇe, ekek guṇane bhinna bhinna jāṇe, ekek paryāyane bhinna bhinna jāṇe, ane ekek paryāyanā anant avibhāg pratichchhedone bhinna bhinna jāṇe. ā rīte ek samayanī gnānanī paryāy sarvane bhinna bhinna jāṇe ane te ja samaye drashishaktinī paryāy sarvane abhinna dekhe. aho! ā gnānanī koī adbhut līlā chhe. āvī vāt!
have indriyothī-nimittathī ne vikalpathī ātmā jāṇe e to kayāny dūr rahī gayun (agnānamān gayun), ahīn to kahe chhe-ātmāmān sākār upayogamayī ek gnānashakti chhe jenā ek samayanā nirmaḷ upayogamān sva-par sahit sarva jīv-ajīv padārtho jāṇavāmān āve chhe. ahāhā...! gnānanī ek samayanī paryāyamān anantā siddho ne kevaḷī bhagavanto gneyapaṇe jaṇāy evun achintya enun sāmarthya chhe. samajāy chhe kāī...?
gnānashakti sākār upayogamayī chhe. sākār eṭale shun? pradesh apekṣhā tene ātmāno asaṅkhyapradeshī arūpī ākār-kṣhetra chhe māṭe gnān sākār chhe em vāt ahīn nathī. vaḷī tene jem jaḍ-pudgalane sparshādi sahit ākār- mūrtapaṇun hoy chhe tevo mūrta ākār chhe em paṇ nathī, kemake ātmā to trikāḷ arūpī-amūrta ja chhe. tethī pudgalanī jem mūrtapaṇun