100ḥ pravachan ratnākar bhāg-11 paṇ nishchit kramabaddha chhe. ‘prameyakamalamārtaṇḍ’ mān ‘kramabhāv’ne samajāvatun nakṣhatronun draṣhṭānt paṇ ā ja vāt siddha kare chhe.
samayasār, sarvavishuddhagnān adhikāranī gāthā 308thī 311nī ṭīkāmān āchāryadeve ā vāt khullī karī chhe. tyān ati spaṣhṭa kahyun chhe ke-jīv ne ajīv badhā dravyo potānā kramaniyamit pariṇāmothī upaje chhe. kramaniyamit kaho ke kramabaddha kaho-ek ja vāt chhe. bhāī! dhruv rahīne kramaniyamit bhāve pariṇamavāno pratyek dravyano svabhāv chhe. ākhun dravya ja āvun chhe. ahā! dravyanā āvā kram-akramavartīpaṇānā svabhāvane yathārtha jāṇe to paryāyo āḍī- avaḷī-āgaḷapāchhaḷ thāy, nimittathī thāy ne nimittathī badalī shakāy-evī undhī-viparīt draṣhṭi maṭī jāy ane tene svasanmukh-draṣhṭi vaḍe nirmaḷ pariṇamananī dhārā sharū thāy chhe. ām dravyamān thatī paryāyo svakāḷe kramabaddha pragaṭ thāy chhe em nirṇay karanāranun jor svadravya bhaṇī, shuddha ek gnāyakasvabhāv prati vaḷe chhe ane tene nirmaḷ pariṇamananī kramavartī dhārā ullase chhe. ā dharma chhe.
prashnaḥ– samayasār kaḷashaṭīkāmān kaḷash 2pa2mān trikāḷī dravyane svakāḷ kahel chhe te shun chhe? uttaraḥ– samayasār kaḷashaṭīkāmān kaḷash 2pa2mān trikāḷī dravyane svakāḷ kahel chhe. vartamān paryāyano bhed pāḍavo tene tyān parakāḷ kahel chhe. tyān kahyun chheḥ- “svadravya eṭale nirvikalpamātra vastu, svakṣhetra eṭale ādhāramātra vastuno pradesh, svakāḷ eṭale vastumātranī mūḷ avasthā, svabhāv eṭale vastunī mūḷanī sahaj shakti; paradravya eṭale savikalpa bhed-kalpanā, parakṣhetra eṭale je vastuno ādhārabhūt pradesh nirvikalpa vastumātrarūpe kahyo hato te ja pradesh savikalpa bhed-kalpanāthī parapradesh buddhigochararūpe kahevāy chhe, parakāḷ eṭale dravyanī mūḷanī nirvikalpa avasthā te ja avasthāntar bhedarūp kalpanāthī parakāḷ kahevāy chhe, parabhāv eṭale dravyanī sahaj shaktinā paryāyarūp anek ansh dvārā bhed-kalpanā, tene parabhāv kahevāy chhe.’ juo bahāranā anyadravyanī paryāy te parakāḷ chhe e vāt to kayāny dūr rahī gaī, ahīn to dravyanī potānī avasthāne ja bhedakalpanāthī parakāḷ kahe chhe. bhed uparathī draṣhṭi uṭhāvavī chhe ne! to paramārthe je svadravya chhe te ja svakṣhetra, svakāḷ, svabhāv chhe em kahīne abhedadraṣhṭi karāvī chhe. ahā! dravya-kṣhetra-kāḷ-bhāvanā chār bhed paṇ kharekhar trikāḷī vastumān nathī. have ām chhe tyān paryāy nimittathī- paradravyathī thāy evī parāshrayanī vātane avakāsh ja kayān chhe? vāstavamān pratyek dravyano utpādavyayadhruvatva svabhāv chhe, ane tethī dravyanī pratyek paryāy potāthī svatantra pragaṭ thāy chhe, tenun koī paradravya kāraṇ nathī, pūrva paryāy paṇ tenun kāraṇ nathī. dravya pote potānā svabhāvathī ja ek avasthāthī palaṭīne niyat avasthāntararūp thāy chhe. ā to ekalun amr̥ut chhe bhāī! āno antaramān nirṇay kare tene bhedanī draṣhṭi tathā mārī avasthā koī bījo palaṭāvī deshe evī parāshrayanī draṣhṭi chhūṭī jāy chhe, ane abhed ek gnāyakanī draṣhṭi thaī nirmaḷ nirmaḷ pariṇaman thāy chhe. āvī vāt! samajāṇun kāī...?
ahāhā...! vastu trikāḷī bhagavān ātmā chhe te guṇ-paryāyanā bhedathī rahit, karma-nokarmathī rahit abhed ekarūp gnāyak prabhu chhe. temān pūrva paryāyano vyay thaī navī paryāyano utpād thāy tathā vastu chinmātra sadā ekarūp sadrash rahe tevo teno utpādavyayadhruvatva svabhāv chhe. temān paradravyanun-nimittanun-karmanun kāī kāraṇapaṇun nathī. are, tenī ek shaktinun kāraṇ bījī shakti nathī, kemake ekek shaktimān utpādavyayadhruvatvanun rūp chhe; arthāt pratyek shaktinun potānun utpādavyayadhruvatva potāthī chhe. ahā! āvā potānā kram-akramavartī svabhāvane oḷakhatān guṇ-paryāyanā bhed uparathī draṣhṭi khasīne, draṣhṭi abhed ek gnāyakasvabhāv upar thambhe chhe, ne te draṣhṭimān krame nirmaḷ paryāyanī utpatti thāy chhe. ā sādhak dashā ane ā mokṣhamārga chhe. have loko potānā antaraṅg svarūpane jāṇavā darakār kare nahi ne bahāranā kriyākāṇḍamān mokṣhamārga mānī rachyā rahe, paṇ bhāī! evī kriyākāṇḍanā shubh vikalpa to eṇe pūrve anant vār karyā chhe. emān navun shun chhe? apūrva shun chhe? chhahaḍhālāmān āve chhe ne ke-
pai nij ātamagnān vinā, sukh lesh na pāyo.
are bhāī! tun andar jo ne bāpu! tyān andar taḷamān ekalo (nirbheḷ) ānand bharyo chhe. ahāhā...! jem samudranā taḷiye sonun, hīrā, motī paḍayān chhe tem bhagavān ātmānā taḷamān gnān, darshan, ānand, shānti, svachchhatā, prabhutā ityādi anant guṇaratnono bhaṇḍār bharyo chhe. ahāhā...! te darek guṇ-shakti, kahe chhe, potānā utpādavyayadhruvatva svabhāvane kāraṇe pote potānun kārya kare chhe, temān bījun koī kāraṇ nathī. dravyadraṣhṭivantane samyagdarshananī nirmaḷ paryāyano utpād thāy chhe