ahāhā! samyagdraṣhṭinī pariṇati aṭapaṭī chhe. shreṇik rājāno jīv narakamān paṇ atyāre nirākuḷ ānandarūp pariṇāmano ja bhoktā chhe, ne je duḥkh chhe, pratikūḷatā chhe tene bahāranī chīj jāṇī tenā bhogavavānā uparasvarūp ja teo pariṇamī rahyā chhe. āvī vāt! samajāṇun...?
shun thāy? agnānī to bahānun karavāmān rokāī gayo chhe; ākho divas pāp, pāp ne pāp. have te kayāre nivr̥utti le ane kayāre tattva samaje? paṇ ā to jīvan chālyun jāy chhe bhāī! pachhī kayān jaīsh, kayān utārā karīsh? jarā vichār kar.
ahīn kahe chhe-anantaguṇanidhān prabhu ātmāmān, gnātr̥utvamātrathī bhinna evā vikārī pariṇāmanā bhogavaṭāthī nivr̥uttasvarūp evun trikāḷ abhoktāpaṇun chhe. ne āvā svabhāvano antar-lakṣha karī svīkār karatān paryāyamān paṇ abhoktā guṇanun pariṇaman bhoktā thato nathī. bhāṣhā to sādī chhe, bhāv gambhīr chhe. ahā! abhoktr̥utvashaktinun bhān thatān paryāyamān abhoktāpaṇun pragaṭayun ane have te rāganā-vikāranā pariṇāmano bhoktā nathī. ānun nām dharma chhe.
ā pramāṇe ahīn abhoktr̥utvashaktinun varṇan pūrun thayun.
‘samasta karmanā uparamathī pravartatī ātmapradeshonī niṣhpandatāsvarūp (-akampatāsvarūp) niṣhkriyatvashakti. (sakaḷ karmano abhāv thāy tyāre pradeshonun kampan maṭī jāy chhe māṭe niṣhkriyatvashakti paṇ ātmāmān chhe.)’
ahāhā...! bhagavān ātmāno-trikāḷī ek gnāyakabhāvamātra vastuno-āshray karatān gnānanī paryāyamān ākhun pūrṇa dravya ane tenān anant guṇanun gnān thāy chhe; ne tyāre paryāyamān sarva guṇonī ekadesh vyakti pragaṭ thāy chhe. ahā! akramavartī anantaguṇamay prabhu ātmā chhe, ane tenī nirmaḷ nirmaḷ paryāyo kramavartī pragaṭ thāy chhe. te akramavartī guṇo ne kramavartī paryāyono samudāy te ātmā chhe. vikārī paryāyanī ahīn vāt karī nathī, kemake vikār e shaktinun-guṇanun kārya nathī. ahāhā...! shaktinā dharanār sāmānya dhruv ek svabhāvabhāv-ek gnāyakabhāv upar draṣhṭi karavāthī samyagdarshan-gnān ādi nirmaḷ paryāy pragaṭ thāy chhe, ane tyāre ātmāmān niṣhkriyatva sahit jeṭalā anant guṇ chhe te paryāyamān ekadesh pragaṭ thāy chhe. ahā! gnānabhāv pragaṭ thatān sāthe anantī shaktio bhegī uchhaḷe chhe.
juo, pahelān akartr̥utva ane abhoktr̥utvashaktinun varṇan karyun; tyān em kahyun ke-samasta, karmathī karavāmān āvatā, gnātr̥utvamātrathī judā pariṇāmonā karavānā ane bhogavavānā uparamasvarūp akartr̥utva ane abhoktr̥utvashakti. ahīn ā niṣhkrayatvashaktinā varṇanamān kahe chhe-samasta karmanā uparamathī pravartatī ātmapradeshonī niṣhpandatāsvarūp (- akampatāsvarūp) niṣhkriyatvashakti chhe. juo, ātmāno svabhāv to sthir-akamp-niṣhkriy chhe. pradeshonun kampan e to karmanā nimitte thayelo audayikabhāv chhe, te svabhāvabhāv nathī. svarūpanā āshraye sarva karmono abhāv thatān chaitanyaprabhu pūrṇa sthir-akriy thāy chhe. ane te akriyatva ātmāno svabhāv chhe, svabhāv chhe tenī tyān pragaṭatā chhe. samakitī dharmīne paṇ ā svabhāvanī ekadesh vyaktatā thāy chhe. dharmīnī draṣhṭimān karma-nimittanā sambandh rahit ek akamp chidānand svabhāv ja varte chhe, ane tethī tene karma taraphanā kampan sahit badhā bhāvono draṣhṭi apekṣhāe abhāv chhe.
tadna akampapaṇun to chaudamā guṇasthānamān pragaṭ thāy chhe; tathāpi chothā guṇasthāne kṣhāyik samakitī jīvane paṇ niṣhkriyatvano ansh vyakta thāy chhe. āsrav adhikāramān gāthā 176nā bhāvārthamān ā vāt āvī chhe. kharekhar to potānun pūrṇānandasvarūp trikāḷī dravya jayān pratīti ne anubhavamān āvyun tyān darek samyagdraṣhṭi jīvane chothā guṇasthāne paryāyamān ekadesh niṣhpandatārūp pariṇaman thāy chhe, arthāt niṣhkriyatvashaktino ek ansh paryāyamān vyakta thāy chhe. shrīmad rājachandrajīe paṇ ‘sarva guṇānsh te samyaktva’-em samyagdarshananī vyākhyā karī chhe; matalab ke samyagdarshan thatān avinābhāvapaṇe sarva anant guṇano ansh pragaṭ thāy chhe.
rahasyapūrṇa chiṭṭhīmān pt.. shrī ṭoḍaramalajī kahe chhe-“e ja pramāṇe chothā guṇasthānamān ātmāne gnānādiguṇo ekadesh