178ḥ pravachan ratnākar bhāg-11 āvavī joīe ke apavitratā? apavitratārūpe thavun e tārun svarūp nathī. apavitratā paryāyamān bhale ho, paṇ tenāthī rahitapaṇe pavitratānun pariṇaman thāy e bhagavān! tārun svarūp chhe.
ahā! parathī ne rāgathī-vikārathī nirapekṣha gnān-ānandarūpe bhavavāno-pariṇamavāno potāno svabhāv chhe tene agnānī jāṇato nathī tethī te bahāramān kāraṇone shodhe chhe ne vyartha ākuḷ-vyākuḷ thaī duḥkhī thāy chhe. are bhāī! par-nimitta vastu kāraṇ chhe e vāt to dūr raho, vikāranā kartā-karma ādi chha kārako je paryāyamān hoy chhe te kārako anusār bhavavāno-pariṇamavāno paṇ ātmāno svabhāv nathī. parathī vikār thāy ke parathī guṇ thāy em je māne chhe te to parāvalambī bahidraṣhṭi mithyādraṣhṭi chhe. ane rāgādi vikārane je potānun svarūp māne chhe, vikārathī potāne guṇ thavānun, bhalun thavānun māne chhe tey rāgī mithyādraṣhṭi chhe, kemake rāgathī bhinna hun ek shuddha chaitanyaghan ātmā chhun em te jāṇato-anubhavato nathī. vāstavamān gnātā pote ja shuddha ek gnāyakasvabhāvanā āshraye bhedarūp kārakonī kriyāthī rahitapaṇe shuddhabhāvarūpe pariṇame evo eno svabhāv chhe. ā bhāvashakti chhe.
are! jagat anādi kāḷathī anek prakāranā vikalponī jāḷamān potāpaṇun mānīne chār gatimān rakhaḍe chhe. shun thāy? potānā dravya-guṇ param pavitra chhe temān potāpaṇun svīkārato nathī, ne ā sharīr, man, vāṇī, indriy, bairān- chhokarān ityādi je par chhe tene potānā sukhanān kāraṇ mānī temān potāpaṇun karī pariṇame chhe. paṇ bhāī, e badhān paradravya to tenāthī tenā kāraṇe pariṇamī rahyān chhe, tārā kāraṇe nahi; tenī paryāy to tenāthī ja thāy chhe. te badhān potānā kāraṇe āvyān chhe, potānā kāraṇe rahyān chhe, ne potānā kāraṇe chālyān jashe. emān tane shun chhe? e koī tane sharaṇ nathī. jo sharaṇ hoy to viruddha kem pariṇame? ane chālyān kem jāy? vāstavamān teo tārān kāī ja (sambandhī) nathī. temane potānā sukhanān kāraṇ mānī ṭhagāto evo tun vyartha ja duḥkhī-vyagra thāy chhe.
pravachanasār gāthā 16mān ‘svayambhū’nī vyākhyā karatān āchāryadev kahe chhe-“(e rīte) svayamev chha kārakarūp thato hovāthī, athavā utpatti-apekṣhāe dravya-bhāvabhede bhinna ghātikarmone dūr karīne svayamev āvirbhūt thayo hovāthī, ‘svayambhū’ kahevāy chhe.
āthī em kahyun ke-nishchayathī paranī sāthe ātmāne kārakapaṇāno sambandh nathī, ke jethī shuddhātmasvabhāvanī prāptine māṭe sāmagrī (-bāhya sādhano) shodhavānī vyagratāthī jīvo (nakāmā) paratantra thāy chhe.”
ahīn kahe chhe-‘kārako anusār je kriyā tenāthī rahit bhavanamātramayī bhāvashakti.’ ahāhā...! juo to kharā, thoḍā shabde keṭalun bharyun chhe! ahā! ek hajār varṣha par āchārya amr̥utachandradev ā bhāratabhūmi par vicharatā hatā. ahā! e vītarāgī sant-munivar jāṇe siddhapadane sāthe laīne vicharatā na hoy! emanī pariṇati antarmukh thaīne kṣhaṇekṣhaṇe nij siddhapadane bheṭatī hatī. ahā! āvā ā sant-munivare ā paramāgamanī ṭīkāmān paramāmr̥ut reḍayān chhe. temane samayasāranī ā ṭīkā rachavāno vikalpa uṭhayo. tyān shabdonī rachanā to jaḍ paramāṇuothī thaī chhe. parantu ṭīkā rachavāno je vikalpa āvyo chhe tenāthī rahit mārun pariṇaman chhe em ahīn teo kahe chhe. rāg sahit je dashā te hun nathī. lyo, āvī sūkṣhma vāt!
have keṭalāk kahe chhe-karmathī vikār thāy chhe, charchā karo. are prabhu! tārī paryāyamān parāshraye ṣhaṭkārak anusār vikār utpanna thāy chhe, temān karma kāraṇ chhe em bīlakul nathī. ashuddhatā kāḷey potānā ja ashuddha ṣhaṭkārako vaḍe ātmā ashuddharūpe thāy chhe, karmane līdhe thato nathī, pañchāstikāy gāthā 62nī ṭīkā lakhatān jayasenāchāryadev kahe chhe-“यथैवाशुद्धषट्कारकीरूपेण परिणममानः सन्नशुद्धमात्मानं करोति तथैव शुद्धात्मतत्त्वसम्यक्श्रद्धानज्ञानानुष्ठानरूपेणा भेदषट्कारकीस्वभावेन परिणममानः शुद्धमात्मानं करोतीति” – jem ashuddha chha kārakarūpe pariṇamato thako ashuddha ātmāne kare chhe, tem shuddha ātmatattvanā samyak-shraddhān-gnān-anuṣhṭhānarūp abhed chha kārakarūpe svabhāvathī pariṇamato thako shuddha ātmāne kare chhe. -ā rīte ashuddhatāmān tem ja shuddhatāmān anya kārakothī nirapekṣhapaṇun chhe. ahīn dravyadraṣhṭimān gnānamātrabhāvanā bhavanamān bhedarūp ashuddha kārakono abhāv ja chhe. ām kārako anusār je kriyā tenāthī rahitapaṇe bhavavāno-pariṇamavāno bhagavān ātmāno svabhāv chhe. bhāī, tārāmān evo koī guṇ nathī ke vikār sahit pariṇaman thāy. paryāyamān potānā ṣhaṭkārakathī svatantra vikr̥ut avasthā thaī chhe, paṇ tārā svabhāvamān-bhāvaguṇamān evun sāmarthya chhe ke tārāmān vikārathī rahit nirmaḷ shuddhabhāvarūp