190ḥ pravachan ratnākar bhāg-11 indriyo ke āyu ityādinā kāraṇe jīvanun ‘jīvan’ -chaitanyajīvan chhe em nathī, dehādi tenā kartā nathī. e to agnānī hun dehādi vaḍe jīvun chhun em māne chhe, paṇ vāstavamān to e enun maraṇ-bhāvamaraṇ chhe. jemān jīvanashakti vyāpe te jīvanun jīvan chhe.
ātmāmān ek ānandashakti chhe. jem gnān ātmāno svabhāv chhe tem ānand ātmāno svabhāv chhe. vartamānamān je atīndriy ānandanī anubhūtirūp kārya pragaṭ thāy teno kartā ānand guṇ chhe. temān kartr̥ushaktinun rūp chhe ne! koīne thāy ke ā badhun keṭalun yād rākhavun? are bhāī, bīje vepār ādi sansārī kāmomān to khūb badhun yād rākhe chhe. ahīn mūḍhatā batāve chhe. tethī nakkī chhe ke tārī ruchi āmān nathī. paṇ bhāī, ā to asādhāraṇ bhāgavat kathā chhe. ā samayasār to jainadharmanun mahā bhāgavat chhe. ā ja sāchun bhāgavat chhe; kemake bhagavānanun kahelun chhe, ne bhagavān thavānun batāve chhe. ahā! ā to mahāyatna karīne paṇ samajavā jevī chīj chhe bhāī! āne samajavā mahā puruṣhārtha, anant-anant puruṣhārtha karavo joīe.
ahā! e puruṣhārthanī paryāy kayānthī pragaṭashe? vīryashaktimānthī vartamān puruṣhārthanī paryāyano kartā vīryashakti chhe. vartamān jāgr̥ut puruṣhārthamān vīryashakti tanmay chhe. ahā! āvo yathārtha nirṇay kare tenun vīrya parāshray chhoḍī svāshraye pravarte chhe, ane potānā nirmaḷ nirmaḷ bhāvo rachavāmān upayukta thāy chhe. samajāy eṭalun samajo bāpu! bākī āmān to apār ūṇḍī vātu chhe. ahāhā...! ekek guṇamān anant guṇanun rūp ne anant guṇamān ekek guṇanun rūp chhe. alaukik vāt chhe prabhu!
‘samyagdarshan-gnān-chāritrāṇi mokṣhamārgaḥ’-āvun tattvārthasūtramān sūtra chhe. samyagdarshananī paryāy je prāpta thāy te prāpta thavāno teno kāḷ chhe. ahā! te bhāvano kartā koṇ? shraddhā guṇamān kartr̥ushaktinun rūp chhe tethī te teno kartā thāy chhe. samyagdarshan-gnān-chāritranī paryāy je utpanna thaī te siddharūp bhāv chhe, ne te bhāvanā bhāvakapaṇāmayī kartr̥ushakti chhe. ‘bhāvak’ shabda paḍayo chhe. bhāvanā bhāvakapaṇāmay eṭale bhāvanā kartāpaṇāmay te guṇ chhe. āvo mārga sūkṣhma chhe. are, lokoe sthūḷ rāgamān mārga manāvī dīdho chhe. em ke vrat karo, tap karo, upavās karo-em badhe rāg karavānī prarūpaṇā chāle chhe. koī dashalakṣhaṇ parvamān das upavās kare to māne-manāve ke-ohoho..! bhāre dharmātmā, ghaṇo dharma karyo. paṇ bāpu! upavās eṭale shun? up nām samīp, ne vās eṭale rahevun; ātmānī samīp- āshrayamān rahevun te upavās chhe. gnāyakabhāvanī nirmaḷ pariṇati pragaṭe tenun nām upavās chhe. bākī badho to apavās nām māṭho vās-durgatino vās chhe. have vāte vāte pher chhe tyān bījā sāthe meḷ kevī rīte karavo?
ahāhā...! ātmāmān anant guṇ chhe. pratyek guṇ asahāy chhe. koī guṇane koīnī (koī anyanī) sahāy nathī. vaḷī koī guṇ bījā guṇanī sahāyathī chhe em nathī, tem ja ek guṇanī paryāy bījā guṇanī sahāyathī thāy chhe emey nathī. ek guṇamān bījā guṇanun nimittapaṇun ho, kemake ek guṇ jyān vyāpak chhe tyān bījā anant guṇ vyāpak chhe, paṇ koī guṇanā kāryano koī bījo guṇ kartā nathī. sarvatra nimittanun āvun ja svarūp chhe. have ām chhe tyān (kārya) vyavahārathī thāy ne nimittathī thāy e kayān rahyun? kayāny uḍī gayun.
bhāī, tārā ātmadravyanā kartā koī ishvar nathī. tārā guṇanā kartā paṇ koī ishvar nathī, tārā pratyek guṇanī paryāy thāy teno kartā koī bījā guṇanī paryāy nathī. ahā! dravya-guṇ pote ja potānā kāryanā kartāpaṇānā sāmarthyayukta ishvar chhe. aho! āchāryadeve kartr̥u ādi shaktionun koī adbhut varṇan karyun chhe. āvī vāt bīje kayāny nathī. samajāṇun kāī...?
prabhu! tun jāgatī jyot, ūbho chho ne? ahāhā...! jāgatī jyotano thambh-dhruvasthambh chho ne! tenā par najar karavī te tārun kārya chhe. dhruvanī najare ja siddhi chhe bhāī! jem koī moṭo māṇas ghare āve te vakhate teno satkār, ādaramān karavāne badale koī gharanā nānā bāḷak sāthe ramat karavā maṇḍī jāy to te moṭo māṇas eno upekṣhābhāv jāṇīne chālyo jāy. tem andar jāgatī jyot bhagavān gnāyakadev ūbho chhe, tenā upar najar na kare, teno satkār, ādaramān na kare, ane rāg ne puṇyarūpī bāḷak sāthe ramatun māṇḍe to bhagavān gnāyak chālyo jāy, arthāt tārī chīj tane prāpta na thāy. bhāī, puṇya-pāpamān rokāī rahevun e to bāḷak buddhi chhe.
ā sharīr to jaḍ māṭī-dhūḷ chhe, ne puṇya-pāpanā vikārī bhāv duḥkh ne duḥkharūp chhe. temān bhagavān gnāyak nathī. andar bhinna jāgatī jyot-chaitanya jyot prakāshe chhe te bhagavān gnāyak chhe. bhāī, tenī draṣhṭi kar, temān najar karī