208ḥ pravachan ratnākar bhāg-11 guṇ-svabhāv chhe. ām anya koī ātmānā nirmaḷ bhāvonun adhikaraṇ nathī.
samyak mati-shrutagnānanī paryāy te bhāvyamān bhāv chhe. teno ādhār ātmasthit gnānaguṇ chhe, gnānaguṇanun te bhāvya chhe. juo, bahāramān indriyo, ke shāstranā ke anya nimittanā ādhāre gnānanī paryāy utpanna thaī nathī, kemake gnān judun ne indriyo judī chhe, gnān judun ane shāstra ādi nimitta judun chhe; gnānanī paryāy temanun bhāvya nathī; paraspar ādhār-ādheyapaṇun banatun ja nathī. gnānaguṇ ja gnānanī paryāyano ādhār chhe, kemake adhikaraṇ guṇ ātmānā gnānaguṇamān paṇ vyāpak chhe; gnānaguṇamān adhikaraṇ nāmanun rūp chhe. samajāy chhe kāī...?
tevī rīte samyagdarshananī paryāy shraddhā guṇanā ādhāre utpanna thāy chhe. bhagavān ātmāmān shraddhā guṇ trikāḷ chhe. jo ke shraddhā guṇanun varṇan ā 47 shaktimān alagathī āvatun nathī, sukhashaktinā varṇanamān tene samāvī dīdhun chhe. ahā! te shraddhā guṇanā ādhāre samakitanī nirmaḷ paryāy pragaṭ thāy chhe, kāī dev-guru-shāstranī shraddhāthī ke nav tattvanī bhedarūp shraddhāthī shuddha samyagdarshananī paryāy utpanna thatī nathī. aho! digambar santoe-munivaroe jagatane kevaḷagnānanī prāptino mārga batāvyo chhe.
bhagavān! tun gnānānandarūp chaitanyalakṣhmīno bhaṇḍār chho. temān je samyagdarshananī paryāyarūpī ratna utpanna thāy chhe te konā ādhārathī pragaṭ thāy chhe? shun teno ādhār vyavahār ratnatray chhe? nā, vyavahār ratnatray teno ādhār nathī. to shun dev-guru-shāstra teno ādhār chhe? to kahe chhe-nā, vyavahār ratnatray teno ādhār nathī. e to badhī bahāramān bhinna chīj chhe, te ādhār nathī. gajab vāt chhe, bahāramān atyāre moṭī garabaḍ chāle chhe. vāstavamān andar shraddhā guṇ trikāḷ chhe tenā ādhāre samyagdarshananī nirmaḷ paryāy thāy chhe.
tevī rīte ātmāmān je āsrav rahit samvaranī vītarāgī chāritranī paryāy pragaṭ thāy chhe teno ādhār koṇ? shun sarāg samakit ane pañchamahāvratanā vyavahāranā pariṇām te teno ādhār chhe? to kahe chhe-nā, vyavahāranā- kriyākāṇḍanā koī pariṇām nishchay chāritra pragaṭ thāy teno ādhār nathī. ahā! andar ātmāmān chāritra guṇ trikāḷ chhe tenā ādhāre svarūpanī ramaṇatāmay evī vītarāgī chāritranī dashā pragaṭ thāy chhe. prabhu! tārī chāritradashā parathī ane rāgathī nirapekṣha pragaṭ thāy chhe. mokṣhano mārga param nirapekṣha chhe, tene bahāranā koī ādhāranī jarūrat nathī. ahā! pote ja potānī vītarāgī chāritranī paryāyanun adhikaraṇ chhe, eṭale jene mokṣhamārga joīe chhe teṇe dravya-trikāḷī ātmadravyanī draṣhṭi karavī joīe. bhāī, ā dravyadraṣhṭi e ja vītarāgano mārga chhe ane te alaukik chhe, enān phaḷ paṇ alaukik chhe. ahāhā...! anant gnān-kevaḷagnān ne anant sukh pragaṭe ane te sādi-anantakāḷ rahe te enun phaḷ chhe. siddha paryāy pragaṭe te sādi-anantakāḷ rahe chhe; oho! ekalā atīndriy sukhano, pūrṇa sukhano ane anant sukhano tyān bhogavaṭo hoy chhe. ahā! āvī alaukik dashā thavānā kāraṇano ādhār andar ādhāranī jenī shakti chhe evo bhagavān ātmā chhe; ā sivāy bahāramān koī ādhār nathī, sharīrey nahi, indriyey nahi, dev-guru-shāstra paṇ nahi, ne vyavahārey nahi. samajāṇun kāī...?
are! sansārī jīvone anādikāḷathī rāganī ruchi chhe, ne tene upadeshak paṇ evā ja maḷī jāy chhe. upadeshak paṇ dayā, dān, vrat ādinā shubharāgathī dharma thavānun batāve chhe. lyo, ‘jasalo jogī ane mālī makavāṇī’ -beyano meḷ khāī gayo. paṇ e to banney chāragatimān rajhaḷashe. hinsādi ashubharāganā bhāv to mahāpāpanā bhāv chhe, adharma chhe, paṇ ahinsādi shubharāgano anubhav paṇ dharma nathī, adharma chhe em ahīn kahe chhe; te bhāvanā ādhāre ātmānī mokṣhamārganī paryāy thatī nathī. tenāthī dharma thavānun māne e to mithyātvarūp mahāshalya chhe.
koī vaḷī kahe chhe-ātmasvabhāvanā ādhārey dharma thāy, ne vyavahāranā ne nimittanā ādhārey dharma thāy- em māno to anekānta chhe. paṇ em nathī bhāī! vyavahār-rāganā ādhāre vītarāgatā-dharma thāy e tārī mānyatā andhārānā ādhāre ajavāḷun thāy enā jevī mithyā chhe, kemake dharma to vītarāgatā svarūp chhe. vaḷī nimitta chhe te paravastu chhe, ne paravastu svadravyamān shun kare? kāī ja na kare. aḍe nahi te shun kare? ā rīte ātmasvabhāvanā ādhārey dharma thāy ne vyavahāranā-rāganā ādhāre ne nimittanā ādhārey dharma thāy evī tārī mānyatā bhram chhe; e anekānta paṇ nathī, vāstavamān ātmasvabhāvanā ādhāre ja dharma thāy, ne vyavahār ne nimittanā ādhāre dharma na thāy e mānyatā satyārtha anekānta svarūp chhe. ātmānā anant guṇano ādhār-adhikaraṇ ātmā ja chhe, kemake ātmāno adhikaraṇ guṇ-svabhāv chhe. darek guṇamān adhikaraṇ guṇ vyāpak chhe, darek guṇamān tenun rūp chhe. tethī darek guṇ potānā ādhāre potānī nirmaḷ