230ḥ pravachan ratnākar bhāg-11 khulāso karyo chhe ke-laukik jan tathā anyamatī koī kahe chhe ke-pujādik shubh kriyāomān tathā vratakriyā sahit chhe te jain dharma chhe, parantu em nathī. jinamatamān jin bhagavāne em kahyun chhe ke-pūjādikamān tathā vratasahit hovun te to ‘puṇya’ chhe. emān pūjā tathā ādi shabdathī bhakti, vandanā, vaiyāvr̥utya ādi samajavun. enun phaḷ svargādik bhogonī prāpti chhe, te jainadharma nathī. juo ā jainashāsananun rahasya!
āvī chokhkhī vāt chhe to paṇ vyavahāravādīonun shalya maṭatun nathī e tīvra mohano ja mahimā chhe. samayasār gāthā 1pamān kahyun chhe ke-je ā abaddhaspr̥uṣhṭādi pāñch bhāvosvarūp nij ātmāne antaramān dekhe chhe te sakal jainashāsanane dekhe chhe. jain shāsan e to vītarāg pariṇati chhe bhāī! vyavahār-rāg e jainashāsan nathī. vyavahār ho bhale, hoy chhe eṭale enun kathan paṇ chhe, paṇ e jainashāsan nathī. mārga to āvo chhe bhāī! chaitanya ratnākar prabhu pote chhe temān uṇḍā utarī tene ja dhyānanun dhyey banāvatān te pote ja shraddhā-gnān-ānandapaṇe pariṇame chhe tene ja ahīn upāy kahevāmān āve chhe, ane teṭalun jainashāsan chhe. samajāṇun kāī...?
bhāī, āvun māṇḍ manuṣhyapaṇun maḷyun e to vījaḷīno jhabakāro chhe. ā vījaḷīnā jabakāre samyaggnānarūpī doro parovī le to parovī le, doro nā parovyo to, dorā vinānī soy jem kayāny khovāī jāy tem samyaggnānarūpī dorā vinā, ā deh chhūṭatān, bhagavān! tun kayāny sansāramān khovāī jaīsh, pattoy nahi lāge. samyaggnānarūpī doro parovyo hashe to pote khovāshe nahi, alpakāḷamān mokṣhadhām pahoñchī jashe.
ahā! pote svano āshray kare enāthī ja dharma ane enāthī ja mukti thāy chhe. ā svano āshray te nishchay chhe, ne temān vyavahāranayanī upekṣhā chhe. svanā āshrayamān vyavahāranī upekṣhā te ja tenī apekṣhā-sāpekṣhatā chhe. vyavahārano āshray te sāpekṣhatā-em nahi, paṇ nishchayano āshray levo temān vyavahāranī upekṣhā te tenī sāpekṣhatā chhe. svanā āshrayamān vyavahāranayanī (enā viṣhayanī) upekṣhā ja hoy chhe. pramāṇagnānamān bannenun (dravya-paryāyanun) gnān varte chhe, paṇ āshray to ek svadravyano ja hoy chhe ane temān vyavahāranī upekṣhā ja hoy chhe, ane te ja tenī sāpekṣhatā chhe. samajāṇun kāī...?
mokṣhamārga prakāshakamān (sātamā adhikāramān) āve chhe ke-‘je jīvo jain chhe, tathā jin āgnāne māne chhe, temane paṇ mithyātva rahe chhe, tenun ahīn varṇan karīe chhīe. kāraṇ ke e mithyātva shatruno ansh paṇ būro chhe, tethī e sūkṣhma mithyātva paṇ tyāgavā yogya chhe.’ temān ja vaḷī āgaḷ kahyun chhe ke-‘jināgamamān nishchay-vyavahārarūp varṇan chhe, temān yathārthanun nām nishchay tathā upachāranun nām vyavahār chhe. tenā svarūpane nahi jāṇatān anyathā pravarta chhe, te ahīn kahīe chhīe.’ bhāī, jarā dhīrā thaīne ā samajavun joīe. (nayavivakṣhā yathārtha jāṇavī joīe.) men ām mānyun chhe māṭe ām ja sābit thāy em na hoy; jevī vastu chhe tevī ja lakṣhamān ne abhiprāyamān āvavī joīe. āvo bhav ke di’ maḷe bāpu! hamaṇān ja ānā sanskār nākhī le.
ahīn kahe chhe-mokṣhamārgamān (upāyamān), ne mokṣhamān (upeyamān) gnānamātranun eṭale ke ātmānun ja ananyapaṇun chhe. vyavahār-rāg to enāthī bhinna ja rahī jāy chhe. have ām chhe tyān enī (-rāganī) shī apekṣhā? ahā! pote shuddha chidānandaghan prabhu chhe, ne enā āshraye rāg rahit vītarāgī nirmaḷ ratnatrayanī ānandamay dashā pragaṭ thāy chhe te upāy chhe, ane te upāyanī pariṇati ati ugra thaī param prakarṣhatāne pāmī upeyapaṇe thāy chhe tyāre ātmā pote ja siddhapaṇāne pāme chhe. ām jīvanī ja ā be-nirmaḷ ne pūrṇa nirmaḷ avasthāo chhe.
hā, paṇ enun koī sādhan to hashe ne? sādhan? sādhan guṇ vaḍe ātmā pote ja sādhan thaīne sādhakapaṇe ane siddhapaṇe pariṇame chhe. sādhan vastunī ja shakti chhe tyān ene bījā sādhananī shun apekṣhā chhe? bhāī, āvo alaukik mārag chhe. ā samajyā vinā bhale ahīn lākho-karoḍonā baṅgalāmān paḍayo hoy, paṇ marīne kayāny ḍhoramān-kāgaḍe-kūtare-kanthave chālyā jashe. āvī sthiti chhe.
ā rīte upāy temaj upeyamān ātmānun ananyapaṇun chhe, rāg temān ananya nathī, māṭe kahe chhe-‘māṭe sadāy askhalit ek vastunun (-gnānamātra ātmavastunun-) niṣhkamp grahaṇ karavāthī, mumukṣhuone ke jemane anādi sansārathī bhūmikānī prāpti na thaī hoy temane paṇ, tatkṣhaṇ ja bhūmikānī prāpti thāy chhe.’