Page 152 of 225
PDF/HTML Page 165 of 238
single page version
1pa2 shrI pravachan ratno-1
AhInthI chhe. ‘A rIte’ ... chhe? (gnAtA pudgalapariNAmanun gnAn kare chhe tethI) gnAyakasvabhAv jenI draShTimAn Avyo e gnAyakasvabhAv (no) to jANavAno-dekhavAno svabhAv chhe. e jANavA- dekhavAmAn... kahe chhe ke ‘pudgalanA pariNAmanun gnAn’ e vakhate tyAn rAgaAdi, dveShaAdi, bhakti Adi, stuti Adino rAg thAy! e ‘pudgal pariNAm’ kahevAmAn AvyA chhe.
tenun gnAn kare chhe (gnAnI) - enun gnAn! gnAyakasvabhAv hovAthI, ‘jANanAr-dekhanAr’ hovAthI-anubhavamAn jANanAr-dekhanAr Avyo hovAthI, e rAgAdi thAy, dayA-dAn-bhakti Adi, stuti Adino rAg, tene e jANe! .... jhINI vAt chhe!
chhe? ‘pudgalapariNAm’ eTale rAg. chAhe to bhagavAnanI bhaktino stutino, panchamahAvratano e rAg, e rAg pudgalapariNAm chhe! enun gnAn kare chhe ene jANe chhe gnAnI!!
‘tethI em paN nathI’ eTale shun? ke AtmA gnAyakasvabhAvI chhe em jyAn jaNANun anubhavamAn Avyun! bhagavAn draShTimAn Avyo! paryAyamAn-gnAnaparyAyamAn gney pUrNa chhe teno anubhav thayo e dharmIne.. rAgaAdinA pariNAm thAy tene te jANe chhe! kemake teno gnAtA-draShTA svabhAv hovAthI, dharmIne rAg ke puNya-pApanA bhAv thAy ene ‘pudgalapariNAm’ kahIne ene I jANe chhe! jANavA chhatAn... ‘em paN nathI ke pudgalapariNAm gnAtAnun vyApay chhe.’ shun kIdhun I...? rAg ane dayA-dAnanA vikalpone jANe jANatAn... chhatAn em nathI rAg chhe te AtmAnun kArya chhe!
AhA. hA! Avun chhe! bhagavAn AtmA! gnAyak svabhAv! vastusvarUp chaitanyasvarUp ja chhe evun jyAn bhAn thayun tyAre tene rAgAdinA pariNAm (chhe) vItarAg pUraN nathI, ethI tene dayA-dAn-vrat-bhakti-stuti, evo rAg Ave! tethI te rAgane jANe! jANavA chhatAn, rAg AtmAnun kArya chhe em nathI.
(shrotA) to e konun kArya chhe? (uttara) pudgalanun kArya chhe. AhA.. hA.! jhINI vAt chhe bhAI...!
AhA.. hA! chhe? jANanAro gnAtA pudgalapariNAmanun gnAn kare! e rAgane jANavAnun kAm kare! tethI em paN nathI ke pudgalapariNAm e rAgAdi chhe e gnAtAnA-jANanArAnun e kArya chhe em nathI. samajAy chhe AmAn?
(shrotA) rAgane jANe chhe? (uttara) rAganun? ...e to, vyavahAr kahyo ne..! pahelo potAne jANe chhe, paN rAganun gnAn evun batAvyun! (gnAnI) jANe chhe to potAne!! ...paN AnhI I kahevun chhe pAchhun ke I rAgane jANe chhe. ‘jANavAnI paryAy to potAthI, svaparaprakAshakasvabhAv hovAthI jANe chhe’ e gnAnanI paryAy, ShaTkArakapaNe pariNamatI, pote kartA-paryAyano pote karma potAnun e rAganun kArya nahIn! AhA.. hA! paN... rAgane jANe chhe ethI rAg vyApya nAm AtmAnun kArya chhe em nathI! jhINun chhe! ‘A’
AhA.. hA! bhagavAn AtmA jANanAr-dekhanAr jeno (svabhAv chhe) Avyun’ tun ne kAl ‘hun
Page 153 of 225
PDF/HTML Page 166 of 238
single page version
shrI pravachan ratno-1 1pa3 svasamvedan-darshan-gnAn-sAmAnya chhun bas! evun jyAn bhAn thayun enI gnAnanI paryAyamAn... rAgano bhAv hoy te rAg Ave! paN rAgane jANavAnun kArya te jIvanun chhe.
to rAgane jANavAnun kArya jIvanun chhe to rAg enun kArya AtmAnun chhe em kem nahI? em prashna chhe. (gnAnI) rAgane jANe chhe-jANavAnun kArya to enun chhe to... rAgane jANe chhe to rAg enun kArya chhe ke nahIn? AhA.. hA! samajANun kAI...?
pudgalapariNAm gnAtAnun vyApya chhe ‘em paN nathI em rAg jANanAranun kArya chhe em nathI! A-re AvI vAtun chhe!
(kahe chhe ke) ‘kAraN ke pudgalane’ (juo!) I pudgalanA pariNAmane ‘pudgal’ kahI dIdhun! (eTale) andar dayA-dAn-vrat-bhakti-stutino rAg thAy tene pahelAn pudgalanA pariNAm kahyAn hatAn, AnhI ene ‘pudgal’ kahI dIdhAn. samajANun kAI...?
AhA.. hA “e pudgalane ane AtmAne’ -I pudgalapariNAmane ‘pudgal’ kahI dIdhun, AkhAdravya lIdhAn ne... bey! AhA...! ‘gneyagnAyak sambandhano vyavahAr mAtra hovA chhatAn’ -e pudgalanA pariNAm kaho ke pudgal kaho, rAgaAdine AhAhA! vyavahAraratnatrayano rAg ene pudgal AnhI kIdhun! (e) pudgalanun vyApya-kArya chhe ethI te pudgal chhe em kIdhun!
‘e pudgalane ane AtmAne gneyagnAyak sambandhano vyavahAr mAtra! (eTale ke) e rAgane... jANanAro... je jaNAy e gnAyak-gneyano, vyavahAr mAtra sambandh! nishchay sambandh to chhe nahIn.. AhA! ‘gney-gnAyakane’ rAg gney ane AtmA gnAyak evo je gney–gnAyakano sambandh, I vyavahAr mAtra chhe AhAhA! paramArthe to pote gnAnano paryAy je thayo e dravya–guNane paryAy te gney ane teno ‘jANanAr’ !! Avun jhINu chhe!
‘pudagalane ane AtmAne.’ AhAhA! bhagavAnanI bhaktino bhAv, stavan.. Am chAlatun hoy.. (shrotA) e to vikalpa! (uttara) vAchan chAle vikalpa! paN A to samantabhadra AchArya yAd AvyA! chovIs tIrthankaranI stuti karI chhe ne (svayambhUstotramAn)
samantabhadra AchArya kahe chhe ke prabhu! mane ApanI bhaktinun vyasan paDI gayun chhe em kahe chhe. chhe emAn..? pote stavanamAn kahyun chhe ‘mAre e jAtanun vyasan chhe’ chovIs tIrthankaranI stuti karI! paN em kahyun prabhu! mane vyasan chhe. (shrotA) ene to AnhI ‘pudgal’ kaho chho (uttara) e rAg chhe, chhoDavAnun chhe. kemake.... I to paradesh chhe. shrImadmAn Avyun ne... ‘jAshun svarUp svadesh’
AhA.. hA! are, amAre hajI rAg bAkI chhe, paradesh! sheSh karmano bhAg chhe, bhogavavo avasheSh re’ eTalo hajI rAg bAkI chhe, paradesh! AhA.. hA! ‘tethI deh ek dhArIne, jAshun svarUp svadesh..’ I rAg je bAkI chhe bhakti Adino I paradesh chhe.
AhA.. hA! anrta bhagavAn svarUp svadesh anant.. anant.. guNano sAgar-dariyo (AtmA) e amAro svadesh chhe, emAn ame javAnA chhIe. AhAn... hA! ey.. bhAI..? AvI vAtun chhe.
A to bahene (champAbene ‘paradesh’ shabda (bolamAn) vAparyo chhe ane shrImade ya (shrImadrAjachandre)
Page 154 of 225
PDF/HTML Page 167 of 238
single page version
1pa4 shrI pravachan ratno-1 ‘svadesh’ shabda vAparyo chhe.
AhA... hA! bhagavAn AtmA gnAnane Anand Adi guNano dariyo chhe te svadesh chhe. ane chAhe.. to bhagavAnanun smaraN panch parameShThinI bhakti-stuti, e rAg te paradesh chhe. AhA.. hA! hajI ekAd bhav paradeshamAn rahevAnun chhe! pachhI to.. em svarUpamAn-svadeshamAn chAlyA jashun!!
bahu vAt AkarI bApA! mArag samayasArano mArag koI alaukik chhe samayasAr eTale AtmA eno mArag em. (shrotA) mArag shun sahelo chhe? (uttara) mArag sahelo chhe, aN abhyAse duShkar thaI gyo chhe. durlabh kIdhun chhe ne...! samyagdarshan durlabh kIdhun chhe! sat.. gnAyak svabhAv chhe! ‘chhe’ tene pAmavun temAn shun? ‘chhe’ tene pAmavun sahaj chhe! e shrImade ya kahyun chhe ne..! ‘sat saraL chhe, sat sahaj chhe, sat sarvatra chhe!
AhA.. hA! A.. bhagavAn AtmA sat chhe! sarvatra chhe! saraL chhe! pote ja chhe! gnAyakasvabhAvabhAv bhagavAn!! ene kahe chhe ke gnAnamAn rAganApariNAmanun gnAn thAy ethI te gnAtAnun rAg kArya chhe? em prashna chhe AhA.. hA! chhe? kAraN! pudgalane ane AtmAne gneyagnAyakasambandhano vyavahAr mAtra hovA chhatAn’ paN... chhatAn? ... ‘paN pudgalapariNAm jenun nimitta chhe’ eTale ke je dayA-dAn-bhakti-vrat-tapano vikalpa UThayo chhe rAg-pudgalapariNAm jenun nimitta chhe ‘evun je gnAn’ AhA.. hA! gnAn thayun chhe to upAdAn potAthI... AhA..! jeo pATh! rAganun gnAn thayun chhe to potAthI emAn rAg nimitta chhe. rAganA gnAnamAn e (rAg) nimitta chhe. gnAn thayun chhe/rAganun gnAn thayun chhe I to potAnA upAdAnathI thayun chhe!
AhAhA.. hA! bahu jhINun bApu! mAragaDA... jhINA bhAI...! “gnAyak” kahetAn emAn badhAn sidbAnt samAI jAy chhe, e ‘jANanAr’ jANanAro chhatAn... /I AvI gayun chhe ne.. chhaThThIgAthAmAn ‘gnAyak’ ण वि होदि अप्पमत्तो, ण पमतो जाणगो दु जो भावो! एवं भणंति shuddhan, jANanAr jANanArane jANe chhe! णादो तो सो हु सो चेव!!
AnhI kahe chhe ke ‘jANanAr jANanArane jANe chhe e vAt barAbar chhe, have I jANanAramAn- jANavAnI paryAyamAn rAg nimitta chhe, nimitta chhe eTale kAI karatun nathI em eno artha chhe.
AhA.. hA! chhe? ‘pudgalapariNAm jenun nimitta chhe’ AhA.. hA! ‘evun je gnAn te ja gnAtAnun vyApya chhe’ -te ja AtmAnun kArya chhe. rAganun gnAn thayun mATe enun e kArya chhe athavA rAganun kArya AtmAnun chhe em nathI.
I to pahelAn AvI gayun chhe, gnAn thayun mATe rAganun kArya chhe I em to nathI. paN rAg AtmAnun kArya chhe / AnhI enun gnAn thayun (tethI) e AtmAnun kArya rAg chhe em nathI.
AhA.. hA! Avun chhe! ... bhAI...? jhINI vAtun chhe bApA! AhA.. hA! pudgal.. gney! e rAg Adi, bhakti Adi, stuti Adino rAg, e gney ane AtmA gnAyak evo vyavahAr mAtra hovA chhatAn AhAhA! ‘paN... pudgalapariNAm jenun nimitta chhe evun je gnAn te’ - AnhI jANavAno paryAy thayo potAthI, rAgathI thayo nathI. rAgane
Page 155 of 225
PDF/HTML Page 168 of 238
single page version
shrI pravachan ratno-1 1pap jANavAnun gnAn rAgathI thayun nathI. thayun chhe potAthI. potAnA gnAn (paryAyamAn) gnAn thayun, temAn rAg nimitta chhe, chhatAn te rAganun kArya, jIvanun nathI. AhA.. hA! chhe? ‘evun je gnAn te ja gnAtAnun vyApya chhe.’
AhA..! rAganun gnAn, emAn e (rAg) nimitta chhe, (gnAn) Am to, potAnun potAthI thayun chhe rAgane jANavAnun gnAn paN gnAn pote potAthI thayun chhe. enA gnAnamAn rAg nimitta mAtra chhe ane te gney-gnAyakano vyavahAr mAtra hovA chhatAn e rAg AtmAnun kArya nathI.
AhA.. hA! rAganun kArya nathI AtmAnun-I to pahelAn AvI gayun chhe. AnhI to have AtmAnun gnAn thayun/ rAganun gnAn thayun, gnAn thayun chhe potAnA upAdAnathI. rAg vyavahArarantatrayano vikalpa chhe, nimittanun gnAn/gneyagnAyak sambandhano vyavahAr mAtra hovA chhatAn te rAg AtmAnun kArya nathI.
bhAShA to sAdI chhe paN bhaI, bhAv to... bhAv to je hoy te Ave emAn... ane haLavA karI nakhAy kAI? ... AhA.. hA! evun svarUp chhe!
AhA.. hA! ‘mATe te gnAn ja gnAtAnun karma chhe’ lyo! vyavahAre.. (kahyun) e AtmA gnAyak chhe, eNe svane jANyo... rAg chhe tene parane jANyun, evun je gneyagnAyak (paNun) to vyavahAr mAtra! chhatAn... te rAganun kArya AtmAnun nathI. mATe te gnAn ja gnAtAnun kArya chhe-rAg AtmAnun kArya nathI, rAgasambandhI gnAn je potAthI thayun chhe te ja gnAtAnun kArya chhe. AhA.. hA! chhe? ‘mATe te gnAn ja gnAtAnun kArya chhe e paN hajI bhed chhe AhA.. hA! e AnhI parathI judun batAvavun chhe ne...! nahitar to... rAgasambandhI gnAn ne potAsambandhI gnAn, e gnAn potAthI thayun chhe, e gnAn gnAtAnun kArya chhe e paN vyavahAr kIdho! (kharekhar to) e gnAtAnA pariNAm je thayA pariNAm, e pariNAm kartA ane pariNAm etun kArya (chhe), ene AtmAnun kArya (kahyun e to) parathI judun pADavAne kahyun chhe.
AhA..! ATalA badhA bhed, kyAn samajavA! vItarAg mArag evo chhe bhAI! bahu sUkShma-jhINo chhe!!
have, A ja arthanA samarthananun kaLasharUp kAvya kahe chhe. lyo! gAthA pUrI thaI, TIkA (pUrI thaI)
व्याप्यव्यापकभावसम्भवमृते का कर्तुकर्मस्थितिः।
ईत्युद्दामविवेकधस्मरमहोभारेण भिन्दंस्तमो
ज्ञानीभूय तदा स एष लसितः कर्तृत्वशून्यः पुमान्।। ४९।।
(shlokArtha) ‘व्याप्यव्यापकता तदात्मनि भवेत्’ – vyApyavyApakapaNun eTale kartAkarmapaNun tatsvarUpamAn ja hoy’ -rAg e kAI jIvanun svarUp nathI. tethI ‘vyApyavyApakapaNun tatsvarUpamAn ja hoy.’ AtmA vyApak ane enA gnAnapariNAm te vyApya hoy. parathI judun pADIne batAvavun chhe ne atyAre!
AhA..hA! vyApak (nun) vyApya, eTale gnAnapariNAm, ane vyApak te AtmA. e tatsvarUpamAn
Page 156 of 225
PDF/HTML Page 169 of 238
single page version
1pa6 shrI pravachan ratno-1 ja hoy. rAg-dayA-dAn-vrat-bhaktino, stutino rAg, e kAI tatsvarUp nathI, e kAI AtmasvarUp nathI.
AhAhAhA! ethI vyApyavyApakapaNun eTale ke kartAkAryapaNun tatsvarUpamAn ja hoy. eTale AtmA gnAnasvarUp chhe/tatsvarUpamAn kartAkarmapaNun hoy (tethI) kartA AtmA ane gnAnapariNAm kArya (karma). ‘अतदात्मनि अपि न एव’ ‘atatsvarUpamAn na ja hoy’ (eTale) rAg je vyavahAraratnatrayano vikalpa UThe chhe te atatsvarUp chhe. AhA... hA! have... AvI vAtun! navA ajANyA mANasane to evun thAy ke shun A te kahe chhe!! sAmbhaLavA maLyun nathI ane parichay nathI.
AhA.. hA! ‘vyApyavyApakapaNun tatsvarUpamAn ja hoy’ eTale? bhagavAn AtmA gnAnasvarUp- AnandasvarUp (chhe), enA pariNAm paN gnAnasvarUp-AnandasvarUp, I AtmA! AtmA vyApak gnAnapariNAm vyApya te tenun tatsvarUp chhe. I tatsvarUpamAn kartA-karmapaNun hoy, tatsvarUpamAn vyApayavyApakapaNun hoy, tatsvarUpamAn kAraN-kAryapaNun hoy. (shrotA) kShayopashamagnAn e tatsvarUp kahevAy ke nahIn? (uttara) bahAranun... bahAranun gnAn, e gnAn nathI. I paragnAn chhe! parasattAvalambI!
e AvI gayun chhe ApaNe gneyaniShTha-gneyanimagna! Ame ya agyAr anganun (gnAn) anant vAr karyun chhe. nav pUrva anantavAr thayAn chhe! e svagney hoy to kalyAN thaI jAy tyAn, AhA.. hA! enAthI ek bhav ghaTayo nathI. (shrotA) vadhyo kharo! (uttara) e bhav ja chhe tyAn vadhavAnun shun? I pote ja bhavasvarUp chhe, jem rAg bhavasvarUp chhe em ‘parasambandhInun je gnAn svanun mUkIne (parasambandhIgnAn) e bhavasvarUp ja chhe!
jhINI vAt chhe prabhu! AhA! Avo vItarAg mArag! sarvagna parameshvaranA mukhathI nIkaLI chhe vANI e ‘A’ vANI chhe! A to samayasAr chhe! olun-pravachanasAr divyadhvanino sAr! ‘A’ to AtmAno sAr!!
AhA.. hA! ‘vyApakavyANakapaNun tatsvarUpamAn ja hoy’ - joyun? tatsvarUpamAn ‘ja’ hoy! ekAnt karI nAkhyun. kathanchit tatsvarUpamAn ane kathanchit atatsvarUpamAn em nahIn. a e astithI kahyun. have ‘अतदात्मनि अपि न एव’ ‘atatsvarUpamAn na ja hoy.’ ane vyApyavyApak bhAvanA sambhav vinA ‘कर्तृकर्मस्थितिः काः’ - kartAkarmanI sthiti kevI?
AhA... hA! rAganun kArya AtmAnun ne kartA AtmA em atatsvarUpamAn kyAthi Avyun? samajANun kAI...?
‘tatsvarUpamAn Ave AtmA kartA ane enA shuddhasvabhAvanA-mokShamArganA pariNAm tenun karma hoy. AtmA vyApak ane mokShamArganA pariNAm vyApya e tatsvarUpamAn kartAkarmapaNun hoy.
paN... rAg te vyApya ane AtmA vyApak-kartA tenun kArya rAg em nathI. atatsvarUpamAn vyApyavyapakapaNun nathI. AhA.. hA! pudgalapariNAmamAn vyApak AtmA ane pudgalapariNAm vyApya em nathI. pudgal vyApak ane e (rAg-vyApya chhe) AhA...! gajab vAtun chhe ne...!
bhagavAnanI bhakti-bhagavAnanI stuti e paN pudgalanA pariNAm pudgal vyApakanun vyApya chhe.
Page 157 of 225
PDF/HTML Page 170 of 238
single page version
shrI pravachan ratno-1 1pa7 AhA... hA! pudgal pote pariNamIne te rAg-vyApya tenun thayun chhe. samajAy chhe ne bhAI...? samajAy chhe? Avo mArag! are...
asti-nAsti karI. (have) trIjI vAt, ‘vyApyavyApakabhAvano sambhav vinA ‘कर्तृकर्मस्थितिः का’ e trIjun! jyAn vyApayavyApakapaNun nathI tyAn kartAkarmapaNun kevun?
rAg vyApya ane AtmA vyApak e atatsvarUpamAn to chhe nahIn... samajANun kAI...? AhA..! dehanI kriyAnI to vAtun kyAn gaI?! AhA..! sharIr, vANI, mananI paryAy, eno vyApak paramANun ne enun vyApyae paryAy!
AnhI to AtmAmAn thatA rAganA pariNAm-bhaktinA pariNAmastutinA pariNAm, paramAtmA paradravya chhe ne...! e pariNAmanI sAthe atatsvarUp hovAthI AtmAne tenun kartAkarmapaNun nathI. samajANun kAI..? chhe ne... emAn chhe ne...? traN vAt thaI.
kartAkarmapaNun eTale kAraN-kAryapaNun, vyApyavyApakapaNun tatsvarUpamAn ja hoy, ane vyApyavyApak sivAy atat svarUpamAn kartAkarmapaNun hoy nahIn.
mATe ‘vyApvyApakabhAvanA sambhav vinA kartAkarmanI sthiti kevI?’ AhA.. hA! Avun jhINun chhe prabhu!
AhA... hA! ‘arthAt kartAkarmanI sthiti na ja hoy’ eTale? vyavahAr-ratnatrayano je vikalpa chhe e AtmAnun vyApya ane AtmA vyApak I atatsvarUpamAn hoI shake nahIn I atat svarUp chhe!
AhA...! ko’ bhAI..? Avun chhe!! (kahe chhe ke) ‘इति उद्वाम–विवेक–धस्मर–महोभारेण’ –oho...! shun kahe chhe, shun kaLash.. te kaLash!! oho...! ‘Avo prabaL vivekarUp’ Avo prabaL vivekarUp! eTale...? rAgAdinA pariNAm atatsvarUp chhe bhagavAn gnAtAnA pariNAm te tatsvarUp chhe. Avo prabaL vivek chhe!
AhA.. hA! ‘Avo prabaL vivekarUp’ - Avo prabaL bhedarUp-Avo prabaL bhedagnAnarUp! ‘ane sarvane grAsIbhUt karavAno jeno svabhAv chhe’ -prabaL vivekarUp-bhedarUp ane je gnAnane sarvane grAsIbhUt karavAno jeno svabhAv chhe ‘evo gnAnaprakAsh.’ rAganA pariNAm te pudgalatA pariNAm te pudgalanun vyApya te atatsvarUp te tatsvarUpamAn hoy shake nahIn. bhagavAn AtmA gnAtA-draShTA te kartA, ane tenA pariNAm je samyagdarshanagnAnachAritra thAy, e pariNAm tenun vyApya! AhA.. hA! e paN bhedathI.. (kathan chhe!) AvI vAt chhe!
nishchayathI to e mokShamArganA pariNAm ShaTkArakathI pariNamatAn potAthI chhe. AhA.. hA! bhagavAn (Atmadravya) dhruv chhe e kyAn pariNAme chhe? (apariNAmI chhe.)
AhA... hA! shun... kaLash!! (kahe chhe) vyApayavyApakapaNun tatsvarUpamAn ja hoy! to tatsvarUp to.. bhagavAn gnAn ne AnandasvarUp chhe prabhu! e tatsvarUpamAn enAn gnAnane AnandanA pariNAm vyApya ane AtmA vyApak em kahI shakAy. paN... rAg vyApya ane vyApak AtmA koI rIte vivekathI-bhedagnAn chhe tyAn na
Page 158 of 225
PDF/HTML Page 171 of 238
single page version
1pa8 shrI pravachan ratno-1 karAy...! AhA...!
draShTi phere badho bhAv pher paDI jAy chhe. hen? draShTi evI sRuShTi!! gnAyakanI draShTi thaI tene ‘jANavA-dekhavA ne mokShanAn mArgane AnandanA pariNAm, e tenun (AtmAnun) vyApya thAy chhe ane te gnAnamAn rAg nimitta hovA chhatAn te rAg AtmAnun kArya nahIn ane rAgathI gnAn thayun te rAganun kArya nahIn.
jhINI vAt chhe bhAI...! A to vitarAg sarvagna paramAtmA, trilokanAth kevaLInA vachano chhe I santo jagatane jAher kare chhe. AhA.. hA! ‘Avo prabaL vivekarUpe’ - udam vivek! udam vivek! em. prabaL vivek!! ‘ane sarvane grAsIbhUt karavAno jeno svabhAv chhe’ (eTale) gnAn to svane jANe-parane jANe I ‘jANavAnun kArya’ potAnun potAthI thAy, e badhAne jANavAno-grAsIbhUt-koLiyo karI jAy! lokAlok chhe te paN gnAnanI paryAyamAn koLiyo thaI gyo chhe! nimittarUpe!
AhA.. hA! ‘grAsIbhUt’ - e gnAnanI paryAyano eTalo svabhAv chhe ke lokAlok bhale emAn nimitta ho paN e gnAnanI paryAy potAnA upAdAnathI thaI chhe tethI te paryAyano svabhAv sarvane koLiyo karI javun (evo chhe)! koLiyo nAno ne moDhun moTun! em gnAnano prakAr moTo ne gney (lokAlok) te nAno, koLiyA samAn chhe. AhA.. hA!
bhAShA to sAdI chhe prabhu! A vastu to paN have bIjun shun thAy? AhA..! ene bIjI rIte kare to kAI.. AhA.. hA! kharekhar, muniono shuddha upayog je chhe e tenun vyApya chhe ane AtmA vyApak chhe I parathI bhinna pADavAnI apekShAe.. bhAI? shun kIdhun? muni eno AtmA kartA kahevo ane mokShamArganA pariNAm tenun kArya kahevun- e parathI bhinna pADavAnI apekShAe, paN rAg tenun kArya chhe-vyavahAr ratnatrayano rAg enun AtmAnun kArya chhe em nathI!
(shrotA) ashuddhanaye to kahevAy ne...! (uttara) hen? ashuddhanaye to paryAyamAn enI thAy chhe I apekShAe, paN svabhAvadraShTie ane svabhAvamAn nathI’ mATe to ene paranAn pariNAm kIdhAn. em kahevun chhe ne..! e tatsvarUp nathI enun! enun svarUp to chaitanya svarUp chhe, bhagavAn gnAyakasvarUp chhe, e tatsvarUpamAn rAganun kArya kyAthi Ave?
AhA.. hA! I to bapore AvI gayun hatun ne chaitanyasvarUp!! chAre korathI juo to santonI vANImAn avirodhapaNun Ubhun thAy chhe. paN dhIrAnA kAm chhe bhAI...! AhA...! e vAtane jhIlavI e paN ek pAtratA hoy chhe AvI vAt chhe bApu... !
AhA... hA! bhagavAn AtmA! e rAgathI bhinna paDelo ne ekarUp bhedagnAnamAn evun je gnAn (ke) ‘jeno sarvane grAsIbhUt karavAno svabhAv chhe evo je gnAnaprakAsh tenA bhArathI’ -gnAnaprakAshanA bhArathI agnAn-andhakArane bhedato rAg te agnAn chhe tene toDato bhedato सः एषः पुमान् A AtmA ‘ज्ञानीभूय’ gnAnasvarUp thaIne’ (arthAt) gnAyak chhe te gnAnasvarUp thaIne’
AhA.. hA! dravyasvabhAv! guNasvabhAv! gnAyakasvabhAv! sarvagnasvabhAv! jenI shakti ja pote... potAne trikALIne potAthI ‘jANe ne dekhe’ evo eno svabhAv chhe. trikALagnAnadarshanano, trikALI potAnA
Page 159 of 225
PDF/HTML Page 172 of 238
single page version
shrI pravachan ratno-1 1pa9 gnAn-darshanano jANavA-dekhavAno svabhAv chhe! e... jayAre paryAyamAn / A to guNamAn vAt karI, have paryAyamAn gnAn thayun eno paN sarvane grAsIbhUt karavAno svabhAv chhe.
AhA..! shun kahyun I..? ke AtmAno trikALI gnAnadarshan je svabhAv chhe e potAnA trikALIne jANavA-dekhavAvALun, shaktivALun e tattva chhe! AhA... hA! ‘niyamasAr’ mAn Avyun chhe.
e trikALI gnAnadarshan ne- trikALIdravyane, gnAnadarshan-jANavA-dekhavAnA svabhAvavALun chhe. e jayAre paryAyamAn pragaT thAy tatsvarUp! rAgathI bhinna paDI svabhAvanI draShTi thaI ne AtmAno Ashray Avyo tyAre je paryAy pragaT thAy chhe. mokShanA mArganI e jIvanun vyApya nAm karma chhe /kArya chhe. A vyavahAraratnatray e jIvanun kArya nahIn. e... bhAI! Avun chhe!! chhe emAn? AhA..! ‘vyavahAraratnatrayathI nishchay thAy.’ are! bhagavAn shAstramAn kahyun chhe ne e to nimittanun gnAn karAvyun chhe (ane nishchay samajIsh) to e tattvano virodh thaI jashe!
AhA.. hA! ‘A AtmA gnAnasvarUp thaIne,’ A paryAyanI vAt chhe ho! e bhagavAn (Atmadravya) gnAyakasvarUp to chhe! paN have paryAyamAn ‘gnAnasvarUp thaIne’ ‘te kALe’ ‘कर्तृत्वशून्यः लसितः’ thayelo shobhe chhe.’ ‘jANavAnA’ pariNAm je thayA te pariNAm thayo thako-pariNAmarUpe thayo thako em. rAgarUpe thayo thako nahIn. (paN..) gnAnapariNAmarUpe thayo thako-thaIne ‘tekALe- tatsamaye’ em. ‘kartRutva rahit thayelo shobhe chhe.’ - rAganA kAryanA kartA rahit thaIne gnAnasvarUp thaIne shobhe chhe!
bahu gAthA sArI AvI chhe, bhAI..! AhA..! ek kaLashamAn keTalun nAkhyun chhe!! ahA..! ek, ek gAthA ne...! ek, ek padane...! ek, ek kaLash!! Akhun svarUp bharI devAnI tAkAt chhe!!
bhAvArtha ‘je sarva avasthAomAn vyApe te vyApak’ (eTale ke) darek avasthAmAn rahelo hoy tene vyApak kahIe. ‘ane koI ek avasthA visheSh thAy te’ vyApakanun vyApya-kArya kahIe.
AtmA gnAyak! enI darek avasthAmAn vyApak chhe ne tenI gnAn paryAy ja tenun vyApya chhe. avasthAvisheSh-I enun kArya chhe. vyApak gnAyak trikALI badhI avasthAmAn vyApanAro chhe ane koI ek ja avasthA (visheSh) I paryAy chhe-vyApya chhe. e vyApak badhI avasthAmAn vyApanAro gnAnanI paryAyamAn vyApe chhe. samajANun kAI...?
AhA...! ‘Am hovAthI dravya to vyApak chhe’ AnhI to dravyane siddha karavun chhe ne parathI bhinna! AhA... hA! ‘dravya to vyApak chhe’ AtmAgnAyakadravya to vyApak chhe! ‘ane paryAy vyApya chhe’ -mokShamArganI je samyagdarshanagnAnachAritranI paryAy e vyApya chhe. kArya chhe.
AhA... hA! I gnAyak chhe te kAraN paramAtmA chhe, darek avasthAmAn I hoy chhe ane avasthA- ekasamayanun visheSh te tenun kArya chhe. dravya vyApak chhe ne paryAy vyApya chhe/nirmaL paryAy vyApya chhe I kahevun chhe ho! rAg enun vyApya chhe I AnhI chhe nahIn. I ShudgalamAn jAy chhe.
AhAhA! ‘dravya-paryAy abhedarUp ja chhe’ AnhI to... I siddha karavun chhe ne...! parathI bhinna siddha karavun chhe ne...! rAg Adi pudgalanA bhAv enAthI bhinna siddha karavun chhe ne ethI AnhI kahe chhe ke ‘dravya
Page 160 of 225
PDF/HTML Page 173 of 238
single page version
160 shrI pravachan ratno-1 ne paryAy abhedarUp ja chhe’ . dravya je gnAyakabhAv ane nirmaL paryAy e abhed chhe. svanA Ashraye thayelI te abhed chhe. abhed chhe eTale? paryAy dravyarUp thaI gaI chhe em nathI. paN.. paryAy Am.. je bhedarUp (parasanmukh) e paryAy Am (svasanmukh) thaI te abhed thaI!
AhA.. hA! ek.. ek shabdanA artha AvA! pakaDAI evun chhe, bhAShA to sAdI chhe prabhu! paN tun evo chho andaramAn alaukik chIj!
AhA.. hA! e gnAyak chhe te vyApak chhe ane enA nirmaL pariNAm-mokShano mArag te vyApya chhe. Am dravyane paryAy abhedarUp ja chhe. AnhI dravyane paryAy judA chhe e AnhI nathI siddha karavun. (samayasAr) samvar adhikAramAn to I paryAyanun kShetra bhinna chhe! paryAyano kAL bhinna chhe! dravyano bhAv bhinna chhe!! AhA.. hA! ahInyA to pudgalanA pariNAmathI bhinna batAvavun (chhe) evAn je gnAnanA pariNAm thayAn te te gnAtAnun vyApya chhe, gnAtA teno kartA chhe!
AmAn dhare enI meLe samaje to shun emAnthI kADhe? e... bhAI? (kartApaNAnA) bhAv kare! bIjun shun? (paradravyanun kAI karI shake chhe?) A karyun ne A (evA bhAv kare!)
bhAre kAm bApu AkarAn! juo! pAchhun shun kahe chhe? ‘je dravyano AtmA svarUp athavA sattva te ja paryAyano AtmA, svarUp athAv sattva.’ joyun? je dravyano AtmA eTale svarUp dravyano AtmA svarUp! svarUp athavA sattva! (eTale) dravyanato AtmA, dravyanun svarUp, dravyanun sattva te ja paryAyano AtmA, paryAyanun svarUp, paryAyanun sattva! pharIne vadhAre levAy chhe ho? pharIne... vastu chhe je bhagavAn AtmA/atyAre enA upar levun chhe ne... !
enun-dravyanun svarUp AtmA, svarUp mUL to A vyAkhyA karI ke, dravyano AtmA eTale dravyano bhAv te dravyanun svarUp! te dravyanun sattva! AhA.. hA! sat... sat prabhu gnAyak! satdravya, tenun gnAyakapaNun te tenun sattva!! satnun sattva! AhA.. hA! ‘te ja paryAyano AtmA, paryAyano bhAv, tej paryAyanun svarUp ne te ja paryAyanun sattva!
AhA.. hA! dravyanun-satnun sattva ane paryAyanun sattva bey ek chhe. A apekShAe! paranun sattva judun pADavun chhe ne atyAre!
AhAhA! dayA-dAn-bhakti-stutino rAg chhe te pudgalanun-satnun sattva chhe! A.. nirmaLaparyAy ne nirmaL bhagavAn (Atmadravya) ke je dravyano AtmA! dravyano je svabhAv! te ja svarUpe te tenun sattva! te ja paryAyano AtmA! AhAhAhA! A evun -trikALInun svarUp enun chhe ne..! paryAyano AtmA te trikALIsvarUp! ane sattva! ‘Am hoIne dravya paryAyamAn vyApe chhe’ dravya nirmaLaparyAyamAn vyApe chhe.
AhA... hA! kaI apekShAnun kathan chhe! (samajavun joIe ne.. !) ek bAju kahe chhe ke paryAy ShaTkArakathI pariName chhe tene dravyaguNanI apekShA nathI, nimittanI apekShA nathI!
AnhI to.. parathI pudgalanApariNAmathI (je) rAg-dayA-dAn-vratAdi enAthI bhinna batAvavA
Page 161 of 225
PDF/HTML Page 174 of 238
single page version
shrI pravachan ratno-1 161 dravyanun svarUp chhe e paryAyanun svarUp chhe em kIdhun chhe. AhA.. hA! kevI apekShA vItarAgamArganI!
e.. bhAI? samajAy chhe ke nahIn ‘A’ , tyAn tamAre kAI samajAy evun nathI ekkey lITI tyAn... (shrotA) samajavA to AvyA chhe! (uttara) vAt sAchI chhe.
AhA.. hA! dravyano AtmA eTale dravyano bhAv em. dravyanun svarUp, sattva-beyano, AtmA ane paryAyano bhAv! enun svarUp-sattva! AnhI... rAganA dravya-sattva, enI hAre koI sambandh nathI. samajANun kAI...?
AhA.. hA.. hA..! jhINun bahu bApu! vItarAg mArag! sarvagna parameshvar.. Are...! ene lokAlokanun gnAn kahevun I kahe chhe vyavahAr chhe. e gnAn lokAlokane koLiyo karI gyun! ‘pravachanasAramAn’ to Ave chhe ne.. kotarAI gayun, gnAnamAn kotarAI gayun! khoDAI gayun pravachanasAramAn pahelA bhAgamAn Ave chhe ne..! A to samayasAr chhe. pravachanasAramAn chhe ‘e badhA jANe andaramAn gnAnamAn kem na hoy!’ kAraN ke e sambandhI gnAn thayun ne...! eTale gnAnamAn chhe em kahevAmAn Avyun!
AhA.. hA! ‘Am dravya paryAyamAn vyApe chhe’ dravya vastu chhe te paryAyamAn vyApe-dravya je vastu chhe I potAnI nirmaL avasthAmAn vyApe, I enI avasthA kahevAy. rAg enI paryAy nathI (Atma dravyanI) (shrotA) e pudgal chhe rAg? (uttara) pudgal!
AhA..! dravya-vastu paryAyamAn rahe-vyApe chhe. ‘ane paryAy dravya vaDe vyapAI jAy chhe’ kArya thaI jAy-dravya vaDe kArya thAy.
AhA... hA! paryAy dravya vaDe vyapAI jAy! Avo mArag vItarAgano’ . AmAn.. kyAn bIje kyAn.. (Avun tattva chhe!) anArya desh, lanDanamAn!
(shrotA) emAn A sAmbhaLavA ya na maLe! (uttara) sAmbhaLavA na maLe? sAchI vAt bApA! are...! AvI vAt bApA! prabhu tun koN chho?
tArA dravyanun ne paryAyanun sattva ek chhe, kahe chhe. ane rAganun ne pudgalanun sattva (tArAthI) bhinna chhe! pudgalanI hAre (enun sattva) gayun! pudgal dravya chhe I eno AtmA I enun svarUp ne sattva! evo ja rAg, enun svarUp I eno AtmA svarUp ne sattva!
dhIme... thI.. kahevAy chhe prabhu! vichAr karavAno vakhat maLe! AhA.. hA! are! paramAtmAnA virah paDayA, traNalokano nAth bhagavAn birAje chhe, enI ‘A vANI chhe’ shabdo to bhagavAn pAsethI (sAmbhaLIne) lAvIne ‘A’ vANI (shAstra) banAvI, (ane TIkAkAr amRutachandrAchArye) kahe chhe ne..! kundakundAchAryanA peTamAn pesIne.. AhA! TIkA eNe karI chhe.
(kahe chhe ke) ‘Avun vyApyavyApakapaNun tatsvarUpamAn ja I abhinna sattA chhe, paryAyane dravya! ‘atatsvarUpamAn (arthAt jemanI sattA-sattva bhinna chhe evA padArthomAn) na ja hoy’ -bhagavAn AtmAnun sattva dravyane paryAyanun sattva chhe.
paN.. je vyavahAr-ratnatrayano rAg, bhagavAnanI stutino rAg, tenun sattvane sat tadna bhinna chhe.
Page 162 of 225
PDF/HTML Page 175 of 238
single page version
162 shrI pravachan ratno-1
AhA... hA.. hA! e.. bhAgyashALIne kAne paDe evI vAt chhe bApA! paramAtmAnI vANI chhe, bhagavAnanI-tIrthankaradevanI...
AhA..! ‘jyAn vyApyavyApakabhAv hoy tyAn ja kartAkarma bhAv hoy, vyApyavyApak bhAv vinA, kartAkarmabhAv na hoy? vyavahAraratnatrayamAn vyApyavyApakapaNun AtmAnun nathI mATe temAn kartAkarmapaNun (AtmAnun) nathI.
AhA..! ‘Avun je jANe chhe te pudgalane ane AtmAne kartAkarmabhAv nathI em jANe chhe’ -I pudgalapariNAm-rAg Adi chhelle (TIkAmAn) kahyun hatun ne...! ‘Avun je jANe chhe te pudgalane eTale rAgAdinA pariNAm pudgal ane AtmAne kartAkarmabhAv nathI em jANe chhe. bhagavAn AtmA kartAne dAy dAnanA ne bhaktinA ne stutinA pariNAm te kArya (AtmAnun) em gnAnI mAnato nathI em kahe chhe. ‘pudgalane ane AtmAne kartAkarmabhAv nathI em jANe chhe.
‘em jANatAn te gnAnI thAy chhe’ AhA.. hA! (kahe chhe ke) kartAkarmabhAvathI rahit thAy chhe.