पञ्चेन्द्रियात्मकं शरीरं मूर्तमुपागतस्तेन ज्ञप्तिनिष्पत्तौ बलाधाननिमित्ततयोपलम्भकेन मूर्तेन मूर्तं स्पर्शादिप्रधानं वस्तूपलभ्यतामुपागतं योग्यमवगृह्य कदाचित्तदुपर्युपरि शुद्धिसंभवादवगच्छति, कदाचित्तदसंभवान्नावगच्छति, परोक्षत्वात् । परोक्षं हि ज्ञानमतिदृढतराज्ञानतमोग्रन्थिगुण्ठ- नान्निमीलितस्यानादिसिद्धचैतन्यसामान्यसंबन्धस्याप्यात्मनः स्वयं परिच्छेत्तुमर्थमसमर्थस्यो- पात्तानुपात्तपरप्रत्ययसामग्रीमार्गणव्यग्रतयात्यन्तविसंष्ठुलत्वमवलम्बमानमनन्तायाः शक्तेः परि- स्खलनान्नितान्तविक्लवीभूतं महामोहमल्लस्य जीवदवस्थत्वात् परपरिणतिप्रवर्तिताभिप्रायमपि पदे पदे प्राप्तविप्रलम्भमनुपलम्भसंभावनामेव परमार्थतोऽर्हति । अतस्तद्धेयम् ।।५५।।
नयेनामूर्तातीन्द्रियज्ञानसुखस्वभावः, पश्चादनादिबन्धवशात् व्यवहारनयेन मुत्तिगदो मूर्तशरीरगतो
मूर्तशरीरपरिणतो भवति । तेण मुत्तिणा तेन मूर्तशरीरेण मूर्तशरीराधारोत्पन्नमूर्तद्रव्येन्द्रियभावेन्द्रियाधारेण
मुत्तं मूर्तं वस्तु ओगेण्हित्ता अवग्रहादिकेन क्रमकरणव्यवधानरूपं कृत्वा जोग्गं तत्स्पर्शादिमूर्तं वस्तु ।
indriyagnānavāḷo jīv pote amūrta hovā chhatān mūrta evā pañchendriyātmak sharīrane prāpta thayo thako, gnapti nīpajavāmān baḷ -dhāraṇanun nimitta thatun hovāthī je upalambhak chhe evā te mūrta (sharīr) vaḍe mūrta evī 1sparshādipradhān vastune — ke je yogya hoy arthāt je (indriyo dvārā) upalabhya hoy tene — avagrahīne, kadāchit tenāthī upar uparanī ( – avagrahathī āgaḷ āgaḷanī) shuddhinā sadbhāvane līdhe tene jāṇe chhe ane kadāchit avagrahathī upar uparanī shuddhinā asadbhāvane līdhe nathī jāṇatun, kāraṇ ke te (indriyagnān) parokṣha chhe. parokṣha gnān, chaitanyasāmānya sāthe (ātmāne) anādisiddha sambandh hovā chhatān je ati draḍhatar agnānarūp 2tamogranthi vaḍe avarāī javāthī biḍāī gayo chhe evo ātmā padārthane svayam jāṇavāne asamartha hovāthī 3upātta ane 4anupātta par -padārthorūp sāmagrīne shodhavānī vyagratāthī atyant chañchaḷ – taral – asthir vartatun thakun, anant shaktithī chyut thayun hovāthī atyant 5viklav vartatun thakun, mahā mohamalla jīvato hovāthī parapariṇatino ( – parane pariṇamāvavāno) abhiprāy karatun hovā chhatān pade pade ( – ḍagale ḍagale) chhetarātun thakun, paramārthe agnān gaṇāvāne ja yogya chhe. āthī te hey chhe.
bhāvārthaḥ — indriyagnān indriyonā nimittathī mūrta sthūl indriyagochar padārthone ja gnānanā kṣhāyopashamik ughāḍ anusār jāṇī shake chhe. parokṣha evun te indriyagnān
96pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
1. sparshādipradhān = sparsha, ras, gandh vagere guṇo jemān mukhya chhe evī.
2. tamogranthi = andhakārano gaṭhṭho; andhakārano samūh.
3. upātta = meḷavelā. (indriy, man vagere upātta par padārtho chhe.)
4. anupātta = aṇameḷavelā. (prakāsh vagere anupātta par padārtha chhe.)
5. viklav = khinna; duḥkhī; gabharāyelun.