इह हि संसारिणो जीवस्यानादिकर्मपुद्गलोपाधिसन्निधिप्रत्ययप्रवर्तमानप्रतिक्षण- विवर्तनस्य क्रिया किल स्वभावनिर्वृत्तैवास्ति । ततस्तस्य मनुष्यादिपर्यायेषु न कश्चनाप्येष एवेति टङ्कोत्कीर्णोऽस्ति, तेषां पूर्वपूर्वोपमर्दप्रवृत्तक्रियाफलत्वेनोत्तरोत्तरोपमर्द्यमानत्वात्; फल- पृथक्त्वलक्षणस्यातद्भावाभिधानान्यत्वलक्षणस्य च कथनरूपेण द्वितीया, संज्ञालक्षणप्रयोजनादिभेदरूप- स्यातद्भावस्य विवरणरूपेण तृतीया, तस्यैव दृढीकरणार्थं चतुर्थीति गाथाचतुष्टयेन सत्ताद्रव्ययोर- भेदविषये युक्तिकथनमुख्यता । तदनन्तरं सत्ताद्रव्ययोर्गुणगुणिकथनेन प्रथमा, गुणपर्यायाणां द्रव्येण सहाभेदकथनेन द्वितीया चेति स्वतन्त्रगाथाद्वयम् । तदनन्तरं द्रव्यस्य सदुत्पादासदुत्पादयोः सामान्यव्याख्यानेन विशेषव्याख्यानेन च गाथाचतुष्टयं, ततश्च सप्तभङ्गीकथनेन गाथैका चेति समुदायेन
anvayārthaḥ — [एषः इति कश्चित् नास्ति] (manuṣhyādiparyāyomān) ‘ā ja’ evo koī (shāshvat paryāy) nathī; [स्वभावनिर्वृत्ता क्रिया नास्ति न] (kāraṇ ke sansārī jīvane) svabhāvaniṣhpanna kriyā nathī em nathī (arthāt vibhāvasvabhāvathī nīpajatī rāgadveṣhamay kriyā avashya chhe). [यदि] ane jo [परमः धर्मः निःफलः] param dharma aphaḷ chhe to [क्रिया हि अफला नास्ति] kriyā jarūr aphaḷ nathī (arthāt ek vītarāg bhāv ja manuṣhyādiparyāyorūp phaḷ upajāvato nathī, rāgadveṣhamay kriyā to avashya te phaḷ upajāve chhe).
ṭīkāḥ — ahīn (ā vishvamān), anādi karmapudgalanī upādhinā sadbhāvane āshraye (-kāraṇe) jene 1pratikṣhaṇ 2vivartan varte chhe evā sansārī jīvane kriyā kharekhar svabhāvaniṣhpanna ja chhe; tethī tene manuṣhyādiparyāyomānno koī paṇ paryāy ‘ā ja’ evo ṭaṅkotkīrṇa nathī; kāraṇ ke te paryāyo pūrva pūrva paryāyanā nāshamān pravartatā kriyāphaḷarūp hovāthī 3uttar uttar paryāy vaḍe naṣhṭa thāy chhe. ane kriyānun phaḷ to, moh sāthe 4milanano nāsh
1. pratikṣhaṇ = darek kṣhaṇe
2. vivartan = vipariṇaman; palaṭo (pheraphār) thayā karavo te.
3. uttar uttar = pachhī pachhīnā. (manuṣhyādiparyāyo rāgadveṣhamay kriyānā phaḷarūp chhe tethī koi paṇ paryāy
pūrva paryāyane naṣhṭa kare chhe ane pachhīnā paryāyathī pote naṣhṭa thāy chhe.
4. milan = maḷī javun te; mishritapaṇun; sambandh; joḍāṇ.