विशेषगुणो हि युगपत्सर्वद्रव्याणां साधारणावगाहहेतुत्वमाकाशस्य, सकृत्सर्वेषां गमनपरिणामिनां जीवपुद्गलानां गमनहेतुत्वं धर्मस्य, सकृत्सर्वेषां स्थानपरिणामिनां जीवपुद्गलानां स्थानहेतुत्वमधर्मस्य, अशेषशेषद्रव्याणां प्रतिपर्यायं समयवृत्तिहेतुत्वं कालस्य, चैतन्यपरिणामो जीवस्य । एवममूर्तानां विशेषगुणसंक्षेपाधिगमे लिङ्गम् । तत्रैककालमेव विशेषगुणत्वादेवान्यद्रव्याणामसंभवत्सदाकाशं निश्चिनोति । गतिपरिणतसमस्तजीवपुद्गलानामेकसमये साधारणं गमनहेतुत्वं विशेषगुणत्वादेवान्यद्रव्याणामसंभवत्सद्धर्मद्रव्यं निश्चिनोति । तथैव च स्थिति- परिणतसमस्तजीवपुद्गलानामेकसमये साधारणं स्थितिहेतुत्वं विशेषगुणत्वादेवान्यद्रव्याणामसंभवत्सद- धर्मद्रव्यं निश्चिनोति । सर्वद्रव्याणां युगपत्पर्यायपरिणतिहेतुत्वं विशेषगुणत्वादेवान्यद्रव्याणामसंभवत्स- त्कालद्रव्यं निश्चिनोति । सर्वजीवसाधारणं सकलविमलकेवलज्ञानदर्शनद्वयं विशेषगुणत्वादेवान्या- चेतनपञ्चद्रव्याणामसंभवत्सच्छुद्धबुद्धैकस्वभावं परमात्मद्रव्यं निश्चिनोति । अयमत्रार्थः — यद्यपि पञ्च- द्रव्याणि जीवस्योपकारं कुर्वन्ति तथापि तानि दुःखकारणान्येवेति ज्ञात्वाक्षयानन्तसुखादिकारणं
anvayārthaḥ — [आकाशस्य अवगाहः] ākāshano avagāh, [धर्मद्रव्यस्य गमनहेतुत्वं] dharmadravyano gamanahetutva [तु पुनः] ane vaḷī [धर्मेतरद्रव्यस्य गुणः] adharmadravyano guṇ [स्थानकारणता] sthānakāraṇatā chhe. [कालस्य] kāḷano guṇ [वर्तना स्थात्] vartanā chhe, [आत्मनः गुणः] ātmāno guṇ [उपयोगः इति भणितः] upayog kahyo chhe. [मूर्तिग्रहीणानां गुणाः हि] ā rīte amūrta dravyonā guṇo [संक्षेपात्] saṅkṣhepathī [ज्ञेयाः] jāṇavā.
ṭīkāḥ — yugapad sarva dravyone sādhāraṇ avagāhanun hetupaṇun ākāshano visheṣh guṇ chhe. ekīsāthe sarva gamanapariṇāmī (gatirūpe pariṇamelān) jīv -pudgalone gamananun hetupaṇun dharmano visheṣh guṇ chhe. ekīsāthe sarva sthānapariṇāmī jīvone ane pudgalone sthānanun hetupaṇun (sthitinun arthāt sthiratānun nimittapaṇun) adharmano visheṣh guṇ chhe. (kāḷ sivāy) bākīnān asheṣh dravyone darek paryāye samayavr̥uttinun hetupaṇun (samayasamayanī pariṇatinun nimittapaṇun) kāḷano visheṣh guṇ chhe. chaitanyapariṇām jīvano visheṣh guṇ chhe. ā pramāṇe amūrta dravyonā visheṣh guṇonun saṅkṣhep gnān thatān amūrta dravyone jāṇavānān liṅg (chihna, lakṣhaṇ, sādhan) prāpta thāy chhe arthāt te te visheṣh guṇo vaḍe te te amūrta dravyonun astitva jaṇāy chhe — siddha thāy chhe. (te spaṣhṭatāthī samajāvavāmān āve chheḥ)
264pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-