ahameSh mokShAdhikArI gnAyakasvabhAvAtmatattvaparignAnapurassaramamatvanirmamatvahAnopAdAn- vidhAnen kRutyAntarasyAbhAvAtsarvArambheN shuddhAtmani pravarte . tathA hi — ahan hi tAvat gnAyak ev svabhAven kevalagnAyakasya cha sato mam vishvenApi sahajagneyagnAyakalakShaN ev sambandha, na punaranye svasvAmilakShaNAdaya sambandhA . tato mam na kvachanApi mamatvan, sarvatra nirmamatvamev . athaikasya gnAyakabhAvasya samastagneyabhAvasvabhAvatvAt protkIrNalikhitanikhAt- kIlitamajjitasamAvartitapratibimbitavattatra kramapravRuttAnantabhUtabhavadbhAvivichitraparyAyaprAgbhAramagAdh- svabhAvan gambhIran samastamapi dravyajAtamekakShaN ev pratyakShayantan gneyagnAyakalakShaNasambandhasyA- nirvANamArgAy cha . tatovadhAryate ayamev mokShamArgo, nAnya iti ..199.. ath ‘uvasampayAmi samman jatto NivvANasampattI’ ityAdi pUrvapratignAn nirvAhayan svayamapi mokShamArgapariNatin svIkarotIti pratipAdayati — tamhA yasmAtpUrvokta shuddhAtmopalambhalakShaNamokShamArgeN jinA jinendrA shramaNAshcha siddhA jAtAstasmAdahamapi tah tathaiv tenaiv prakAreN jANittA gnAtvA . kam . appANan nijaparamAtmAnam . kimvishiShTam . jANagan gnAyakan kevalagnAnAdyanantaguNasvabhAvam . ken kRutvA gnAtvA . sabhAveN samasta- rAgAdivibhAvarahitashuddhabuddhaikasvabhAven . pashchAt kin karomi . parivajjAmi pari samantAdvarjayAmi . kAm . mamattin samastasachetanAchetanamishraparadravyasambandhinIn mamatAm . kathambhUta san . uvaTThido upasthita pariNata . kva . Nimmamattamhi samastaparadravyamamakArAhankArarahitatven nirmamatvalakShaNe paramasAmyAbhidhAne vItarAg- chAritre tatpariNatanijashuddhAtmasvabhAve vA . tathAhi – ahan tAvatkevalagnAnadarshanasvabhAvatven gnAyakaik- TangkotkIrNasvabhAva . tathAbhUtasya sato mam na kevalan svasvAmyAdaya paradravyasambandhA na santi, nishchayen
TIkA : — main yah mokShAdhikArI, gnAyakasvabhAvI Atmatattvake parignAnapUrvak mamatvakI tyAgarUp aur nirmamatvakI grahaNarUp vidhike dvArA sarva Arambha (udyam) se shuddhAtmAmen pravRutta hotA hUn, kyonki anya kRutyakA abhAv hai . (arthAt dUsarA kuchh bhI karane yogya nahIn hai .) vah isaprakAr hai (arthAt main isaprakAr shuddhAtmAmen pravRutta hotA hUn) : — pratham to main svabhAvase gnAyak hI hUn; keval gnAyak honese merA vishva (samasta padArthon) ke sAth bhI sahaj gneyagnAyakalakShaN sambandha hI hai, kintu anya svasvAmilakShaNAdi sambandha nahIn hain; isaliye merA kisIke prati mamatva nahIn hai, sarvatra nirmamatva hI hai . ab, ek gnAyakabhAvakA samasta gneyonko jAnanekA svabhAv honese, kramasha pravartamAn, ananta, bhUt – vartamAn – bhAvI vichitra paryAyasamUhavAle, 1agAdhasvabhAv aur gambhIr aise samasta dravyamAtrako — mAnon ve dravya gnAyakamen utkIrNa ho gaye hon, chitrit ho gae hon, bhItar ghus gaye hon, kIlit ho gaye hon, DUb gaye hon, samA gaye hon, pratibimbit hue hon, isaprakAr —
368pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
1. jinakA svabhAv agAdh hai aur jo gambhIr hain aise samasta dravyonko bhUt, vartamAn tathA bhAvIkAlake kramase honevAlI, anek prakArakI ananta paryAyonse yukta ek samayamen hI pratyakSha jAnanA AtmAkA svabhAv hai .