visheṣhaguṇo hi yugapatsarvadravyāṇān sādhāraṇāvagāhahetutvamākāshasya, sakr̥utsarveṣhān gamanapariṇāminān jīvapudgalānān gamanahetutvan dharmasya, sakr̥utsarveṣhān sthānapariṇāminān jīvapudgalānān sthānahetutvamadharmasya, asheṣhasheṣhadravyāṇān pratiparyāyan samayavr̥uttihetutvan kālasya, chaitanyapariṇāmo jīvasya . evamamūrtānān visheṣhaguṇasaṅkṣhepādhigame liṅgam . tatraikakālamev visheṣhaguṇatvādevānyadravyāṇāmasambhavatsadākāshan nishchinoti . gatipariṇatasamastajīvapudgalānāmekasamaye sādhāraṇan gamanahetutvan visheṣhaguṇatvādevānyadravyāṇāmasambhavatsaddharmadravyan nishchinoti . tathaiv cha sthiti- pariṇatasamastajīvapudgalānāmekasamaye sādhāraṇan sthitihetutvan visheṣhaguṇatvādevānyadravyāṇāmasambhavatsad- dharmadravyan nishchinoti . sarvadravyāṇān yugapatparyāyapariṇatihetutvan visheṣhaguṇatvādevānyadravyāṇāmasambhavatsa- tkāladravyan nishchinoti . sarvajīvasādhāraṇan sakalavimalakevalagnānadarshanadvayan visheṣhaguṇatvādevānyā- chetanapañchadravyāṇāmasambhavatsachchhuddhabuddhaikasvabhāvan paramātmadravyan nishchinoti . ayamatrārthaḥ — yadyapi pañcha- dravyāṇi jīvasyopakāran kurvanti tathāpi tāni duḥkhakāraṇānyeveti gnātvākṣhayānantasukhādikāraṇan
anvayārtha : — [ākāshasyāvagāhaḥ ] ākāshakā avagāh, [dharmadravyasya gamanahetutvan ] dharmadravyakā gamanahetutva [tu punaḥ ] aur [dharmetaradravyasya guṇaḥ ] adharma dravyakā guṇ [sthānakāraṇatā ] sthānakāraṇatā hai . [kālasya ] kālakā guṇ [vartatā syāt ] vartanā hai, [ātmanaḥ guṇaḥ ] ātmākā guṇ [upayogaḥ iti bhaṇitaḥ ] upayog kahā hai . [mūrtiprahīṇānān guṇāḥ hi ] isaprakār amūrta dravyoṅke guṇ [saṅkṣhepāt ] saṅkṣhepase [gneyāḥ ] jānanā chāhiye ..133 -134..
ṭīkā : — yugapat sarvadravyoṅke sādhāraṇ avagāhakā hetupanā ākāshakā visheṣh guṇ hai . ek hī sāth sarva gamanapariṇāmī (gatirūp pariṇamit) jīv -pudgaloṅke gamanakā hetupanā dharmakā visheṣh guṇ hai . ek hī sāth sarva sthānapariṇāmī (sthitirūp pariṇamit) jīv- pudgaloṅke sthir honekā hetutva sthitikā arthāt sthir honekā nimittapanā adharmakā visheṣhaguṇ hai . (kālake atirikta) sheṣh samasta dravyoṅkī prati -paryāyamen samayavr̥uttikā hetupanā (samay- samayakī pariṇatikā nimittatva) kālakā visheṣh guṇ hai . chaitanyapariṇām jīvakā visheṣh guṇ hai . isaprakār amūrta dravyoṅke visheṣh guṇoṅkā saṅkṣhipta gnān hone par amūrta dravyoṅko jānaneke liṅg (chihna, lakṣhaṇ, sādhan) prāpta hote hain; arthāt un -un visheṣh guṇoṅke dvārā un -un amūrta
264pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-