TIkAke a.ntame.n likhA hai ki — ‘‘padmana.ndI, kundakundAchArya, vakragrIvAchArya, ailAchArya,
gR^idhrapichChAchArya, — in pA.Nch nAmo.nse yukta tathA jinhe.n chAr a.ngul U par AkAshame.n chalanekI
R^iddhi prApta thI, aur jinho.nne pUrvavidehame.n jAkar sIma.ndharabhagavAnakI va.ndanA kI thI tathA
unake pAsase prApta shrutaj~nAnake dvArA jinho.nne bhAratavarShake bhavya jIvo.nko pratibodhit kiyA
hai, un shrI jinachandrasUribhaTTArakake paTTake AbharaNarUp kalikAlasarvaj~na (bhagavAn
kundakundAchAryadev)ke dvArA rachit is ShaTprAbhR^it granthame.n........sUrIshvar shrI shrutasAgar dvArA
rachit mokShaprAbhR^itakI TIkA samApta huI.’’ bhagavAn kundakundAchAryadevakI mahattA batAnevAle
aise anekAnek ullekh jain sAhityame.n milate hai.n; kaI ❃shilAlekho.nme.n bhI ullekh pAyA
jAtA hai. is prakAr ham dekhate hai.n ki sanAtan jain (digambar) sa.npradAyame.n kalikAlasarvaj~na
bhagavAn ku.ndaku.ndAchAryakA advitIy sthAn hai.
bhagavAn kundakundAchAryadev dvArA rachit anek shAstra hai.n jiname.nse thoDese vartamAname.n
vidyamAn hai. trilokInAth sarvaj~nadevake mukhase pravAhit shrutAmR^itakI saritAme.nse bhar lie gae
vah amR^itabhAjan vartamAname.n bhI anek AtmArthiyo.nko AtmajIvan pradAn karate hai.n. unake
samayasAr, pa.nchAstikAy aur pravachanasAr nAmak tIn uttamottam shAstra ‘prAbhR^itatray’ kahalAte
hai.n. in tIn paramAgamo.nme.n hajAro.n shAstro.nkA sAr A jAtA hai. bhagavAn ku.ndaku.ndAchAryake bAd
likhe gae anek gra.ntho.nke bIj in tIn paramAgamo.nme.n vidyamAn hai.n, — aisA sUkShmadR^iShTise abhyAs
karane par spaShTa j~nAt hotA hai. shrI samayasAr is bharatakShetrakA sarvotkR^iShTa paramAgam hai. usame.n
nav tattvo.nkA shuddhanayakI dR^iShTise nirUpaN karake jIvakA shuddha svarUp sarva prakArase – Agam,
yukti, anubhav aur paramparAse — ati vistArapUrvak samajhAyA hai. pa.nchAstikAyame.n Chah dravyo.n
aur nav tattvo.nkA svarUp sa.nkShepame.n kahA gayA hai. pravachanasArame.n usake nAmAnusAr
jinapravachanakA sAr sa.ngR^ihIt kiyA gayA hai. jaise samayasArame.n mukhyatayA darshanapradhAn nirUpaN
hai usIprakAr pravachanasArame.n mukhyatayA j~nAnapradhAn kathan hai.
shrI pravachanasArake prArambhame.n hI shAstrakartAne vItarAgachAritrake lie apanI tIvra AkA.nkShA
vyakta kI hai . bAr – bAr bhItar hI bhItar (a.ntarame.n) DubakI lagAte hue AchAryadev nirantar
bhItar hI samAe rahanA chAhate hai.n . kintu jab tak us dashAko nahI.n pahu.NchA jAtA tab tak
a.ntar anubhavase ChUTakar bAr – bAr bAhar bhI AnA ho jAtA hai . is dashAme.n jin amUlya
vachan mauktiko.nkI mAlA gU.Nth gaI vah yah pravachanasAr paramAgam hai . sampUrNa paramAgamame.n
vItarAgachAritrakI tIvrAkA.nkShAkI mukhya dhvani gU.nj rahI hai .
[ 12 ]
❃ shilAlekhake lie dekhe pR^iShTha 19