yashchetano.ayamityanvayastaddravya.n, yachchAnvayAshrita.n chaitanyamiti visheShaNa.n sa guNaH, ye chaikasamay-
mAtrAvadhR^itakAlaparimANatayA parasparaparAvR^ittA anvayavyatirekAste paryAyAshchidvivartanagranthay iti
yAvat.h . athaivamasya trikAlamapyekakAlamAkalayato muktAphalAnIv pralambe prAlambe
chidvivartA.nshchetan ev sa.nkShipya visheShaNavisheShyatvavAsanAntardhAnAddhavalimAnamiv prAlambe chetan
ev chaitanyamantarhita.n vidhAy kevala.n prAlambamiv kevalamAtmAna.n parichChindatasta-
vinAshAbhAve shuddhAtmalAbho na bhavati, tadarthamevedAnImupAya.n samAlochayati — jo jANadi araha.nta.n yaH kartA
jAnAti . kam . arhantam . kaiH kR^itvA . davvattaguNattapajjayattehi.n dravyatvaguNatvaparyAyatvaiH . so jANadi appANa.n
sa puruSho.arhatparij~nAnAtpashchAdAtmAna.n jAnAti, moho khalu jAdi tassa laya.n tat Atmaparij~nAnAttasya moho
darshanamoho laya.n vinAsha.n kShaya.n yAtIti . tadyathA — kevalaj~nAnAdayo visheShaguNA, astitvAdayaH
sAmAnyaguNAH, paramaudArikasharIrAkAreN yadAtmapradeshAnAmavasthAna.n sa vya~njanaparyAyaH, agurulaghuk guN-
ShaDvR^iddhihAnirUpeN pratikShaNa.n pravartamAnA arthaparyAyAH, eva.nlakShaNaguNaparyAyAdhArabhUtamamUrtamasa.nkhyAtapradesha.n
1chetan hai’ isaprakArakA anvay vah dravya hai, anvayake Ashrit rahanevAlA ‘chaitanya’ visheShaN vah
guN hai, aur ek samay mAtrakI maryAdAvAlA kAlaparimAN honese paraspar apravR^itta
2anvayavyatirek ve paryAye.n hai.n — jo ki chidvivartanakI [-AtmAke pariNamanakI ] granthiyA.N
[gA.nThe.n ] hai.n .
ab, isaprakAr traikAlikako bhI [-traikAlik AtmAko bhI ] ek kAlame.n samajh
lenevAlA vah jIv, jaisai motiyo.nko jhUlate hue hArame.n antargat mAnA jAtA hai, usI prakAr
chidvivarto.nkA chetaname.n hI sa.nkShepaN [-a.ntargat ] karake, tathA 3visheShaNavisheShyatAkI vAsanAkA
4antardhAn honese — jaise saphe dIko hArame.n 5antarhit kiyA jAtA hai, usI prakAr — chaitanyako
chetaname.n hI antarhit karake, jaise mAtra 6hArako jAnA jAtA hai, usIprakAr keval AtmAko
1. chetan = AtmA .
2. anvayavyatirek = ek dUsareme.n nahI.n pravartate aise jo anvayake vyatirek .
3. visheShaN guN hai aur visheShya vo dravya hai .
4. a.ntardhAn = adR^ishya ho jAnA .
5. a.ntarhit = gupta; adR^ishya .
6. hArako kharIdanevAlA manuShya hArako kharIdate samay hAr, usakI saphe dI aur unake motiyo.n ityAdikI parIkShA
karatA hai, kintu bAdame.n saphe dI aur motiyo.nko hArame.n hI samAviShTa karake unakA lakSha Cho.Dkar vah mAtra
hArako hI jAnatA hai . yadi aisA na kare to hArake pahinane par bhI usakI saphe dI Adike vikalpa bane
rahanese hArako pahananeke sukhakA vedan nahI.n kar sakegA .
kahAnajainashAstramAlA ]
j~nAnatattva -praj~nApan
137
પ્ર. ૧૮