visheShaguNo hi yugapatsarvadravyANA.n sAdhAraNAvagAhahetutvamAkAshasya, sakR^itsarveShA.n gamanapariNAminA.n jIvapudgalAnA.n gamanahetutva.n dharmasya, sakR^itsarveShA.n sthAnapariNAminA.n jIvapudgalAnA.n sthAnahetutvamadharmasya, asheShasheShadravyANA.n pratiparyAya.n samayavR^ittihetutva.n kAlasya, chaitanyapariNAmo jIvasya . evamamUrtAnA.n visheShaguNasa.nkShepAdhigame li.ngam . tatraikakAlamev visheShaguNatvAdevAnyadravyANAmasa.nbhavatsadAkAsha.n nishchinoti . gatipariNatasamastajIvapudgalAnAmekasamaye sAdhAraNa.n gamanahetutva.n visheShaguNatvAdevAnyadravyANAmasa.nbhavatsaddharmadravya.n nishchinoti . tathaiv cha sthiti- pariNatasamastajIvapudgalAnAmekasamaye sAdhAraNa.n sthitihetutva.n visheShaguNatvAdevAnyadravyANAmasa.nbhavatsad- dharmadravya.n nishchinoti . sarvadravyANA.n yugapatparyAyapariNatihetutva.n visheShaguNatvAdevAnyadravyANAmasa.nbhavatsa- tkAladravya.n nishchinoti . sarvajIvasAdhAraNa.n sakalavimalakevalaj~nAnadarshanadvaya.n visheShaguNatvAdevAnyA- chetanapa~nchadravyANAmasa.nbhavatsachChuddhabuddhaikasvabhAva.n paramAtmadravya.n nishchinoti . ayamatrArthaH — yadyapi pa~ncha- dravyANi jIvasyopakAra.n kurvanti tathApi tAni duHkhakAraNAnyeveti j~nAtvAkShayAnantasukhAdikAraNa.n
anvayArtha : — [AkAshasyAvagAhaH ] AkAshakA avagAh, [dharmadravyasya gamanahetutva.n ] dharmadravyakA gamanahetutva [tu punaH ] aur [dharmetaradravyasya guNaH ] adharma dravyakA guN [sthAnakAraNatA ] sthAnakAraNatA hai . [kAlasya ] kAlakA guN [vartatA syAt ] vartanA hai, [AtmanaH guNaH ] AtmAkA guN [upayogaH iti bhaNitaH ] upayog kahA hai . [mUrtiprahINAnA.n guNAH hi ] isaprakAr amUrta dravyo.nke guN [sa.nkShepAt ] sa.nkShepase [j~neyAH ] jAnanA chAhiye ..133 -134..
TIkA : — yugapat sarvadravyo.nke sAdhAraN avagAhakA hetupanA AkAshakA visheSh guN hai . ek hI sAth sarva gamanapariNAmI (gatirUp pariNamit) jIv -pudgalo.nke gamanakA hetupanA dharmakA visheSh guN hai . ek hI sAth sarva sthAnapariNAmI (sthitirUp pariNamit) jIv- pudgalo.nke sthir honekA hetutva sthitikA arthAt sthir honekA nimittapanA adharmakA visheShaguN hai . (kAlake atirikta) sheSh samasta dravyo.nkI prati -paryAyame.n samayavR^ittikA hetupanA (samay- samayakI pariNatikA nimittatva) kAlakA visheSh guN hai . chaitanyapariNAm jIvakA visheSh guN hai . isaprakAr amUrta dravyo.nke visheSh guNo.nkA sa.nkShipta j~nAn hone par amUrta dravyo.nko jAnaneke li.ng (chihna, lakShaN, sAdhan) prApta hote hai.n; arthAt un -un visheSh guNo.nke dvArA un -un amUrta
264pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-