athAsya siddhAgamaj~nAnatattvArthashraddhAnasa.nyatatvayaugapadyAtmaj~nAnayaugapadyasa.nyatasya kIdR^iglakShaN- mityanushAsti —
sa.nyamaH samyagdarshanaj~nAnapuraHsara.n chAritra.n, chAritra.n dharmaH, dharmaH sAmya.n, sAmya.n mohakShobh- vihInaH AtmapariNAmaH . tataH sa.nyatasya sAmya.n lakShaNam . tatra shatrubandhuvargayoH sukhaduHkhayoH prasha.nsAnindayoH loShTakA.nchanayorjIvitamaraNayoshcha samam aya.n mam paro.aya.n svaH, aya.n mahlAdo.aya.n paritApaH, ida.n mamotkarShaNamidamapakarShaNamaya.n mamAki.nchitkar idamupakArakamida.n mamAtmadhAraNamay- kvApi kvApi yathAsa.nbhavamitishabdasyArtho j~nAtavyaH — sa shramaNaH sa.nyatastapodhano bhavati . yaH ki.nvishiShTaH . shatrubandhusukhaduHkhanindAprasha.nsAloShTakA~nchanajIvitamaraNeShu samaH samachittaH iti . tataH etadAyAti — shatru- bandhusukhaduHkhanindAprasha.nsAloShTakA~nchanajIvitamaraNasamatAbhAvanApariNatanijashuddhAtmatattvasamyakshraddhAn-
ab, Agamaj~nAn – tattvArthashraddhAn – sa.nyatattvake yugapatpanekA tathA Atmaj~nAnakA yugapatpanA jise siddha huA hai aise is sa.nyatakA kyA lakShaN hai so kahate hai.n : —
anvayArtha : — [samashatrubandhuvargaH ] jise shatru aur bandhu varga samAn hai, [samasukhaduHkhaH ] sukh aur duHkh samAn hai, [prasha.nsAnindAsamaH ] prasha.nsA aur nindAke prati jisako samatA hai, [samaloShTakA~nchanaH ] jise loShTa (miTTIkA DhelA) aur suvarNa samAn hai, [punaH ] tathA [jIvitamaraNe samaH ] jIvan – maraNake prati jisako samatA hai, vah [shramaNaH ] shramaN hai ..241..
TIkA : — sa.nyam, samyagdarshanaj~nAnapUrvak chAritra hai; chAritra dharma hai; dharma sAmya hai; sAmya mohakShobh rahit AtmapariNAm hai . isaliye sa.nyatakA, sAmya lakShaN hai .
vahA.N, (1) shatru – ba.ndhuvargame.n, (2) sukh – duHkhame.n, (3) prasha.nsA – nindAme.n, (4) miTTIke Dhele aur soneme.n, (5) jIvit – maraName.n ek hI sAth, (1) ‘yah merA par (-shatru) hai, yah sva (-svajan) hai;’ (2) ‘yah AhlAd hai, yah paritAp hai,’ (3) ‘yah merA utkarShaN (-kIrti) hai, yah apakarShaN (-akIrti) hai,’ (4) ‘yah mujhe aki.nchitkar hai, yah upakArak (-upayogI) hai,’ (5) ‘yah merA sthAyitva hai, yah atyanta vinAsh hai’ isaprakAr mohake ni.ndA – prasha.nsA, duHkh – sukh, ari – ba.ndhumA.n jyA.n sAmya Che,
448pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-