ଯଦାଯମାତ୍ମା ଦୁଃଖସ୍ଯ ସାଧନୀଭୂତାଂ ଦ୍ଵେଷରୂପାମିନ୍ଦ୍ରିଯାର୍ଥାନୁରାଗରୂପାଂ ଚାଶୁଭୋପଯୋଗ- ଭୂମିକାମତିକ୍ରମ୍ଯ ଦେଵଗୁରୁଯତିପୂଜାଦାନଶୀଲୋପଵାସପ୍ରୀତିଲକ୍ଷଣଂ ଧର୍ମାନୁରାଗମଂଗୀକରୋତି ତଦେନ୍ଦ୍ରିଯ- ସୁଖସ୍ଯ ସାଧନୀଭୂତାଂ ଶୁଭୋପଯୋଗଭୂମିକାମଧିରୂଢୋଽଭିଲପ୍ଯେତ ..୬୯.. ଭୂତମ୍ . ଅଵିଚ୍ଛିଦଂ ମଣୁଵଦେଵପଦିଭାଵଂ ଯଥା ପୂର୍ଵମର୍ହଦଵସ୍ଥାଯାଂ ମନୁଜଦେଵେନ୍ଦ୍ରାଦଯଃ ସମଵଶରଣେ ସମାଗତ୍ଯ ନମସ୍କୁର୍ଵନ୍ତି ତେନ ପ୍ରଭୁତ୍ଵଂ ଭଵତି, ତଦତିକ୍ରାନ୍ତତ୍ଵାଦତିକ୍ରାନ୍ତମନୁଜଦେଵପତିଭାଵମ୍ . ପୁନଶ୍ଚ କିଂଵିଶିଷ୍ଟମ୍ . ଅପୁଣବ୍ଭାଵଣିବଦ୍ଧଂ ଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରାଦିପଞ୍ଚପ୍ରକାରଭଵାଦ୍ଵିଲକ୍ଷଣଃ ଶୁଦ୍ଧବୁଦ୍ଧୈକସ୍ଵଭାଵନିଜାତ୍ମୋପଲମ୍ଭଲକ୍ଷଣୋ ଯୋଽସୌ ମୋକ୍ଷସ୍ତସ୍ଯାଧୀନତ୍ଵାଦପୁନର୍ଭାଵନିବଦ୍ଧମିତି ଭାଵଃ ..✽୪.. ଏଵଂ ନମସ୍କାରମୁଖ୍ଯତ୍ଵେନ ଗାଥାଦ୍ଵଯଂ ଗତମ୍ . ଇତି ଗାଥାଷ୍ଟକେନ ପଞ୍ଚମସ୍ଥଲଂ ଜ୍ଞାତଵ୍ଯମ୍ . ଏଵମଷ୍ଟାଦଶଗାଥାଭିଃ ସ୍ଥଲପଞ୍ଚକେ ନ ସୁଖପ୍ରପଞ୍ଚନାମାନ୍ତରାଧିକାରୋ ଗତଃ . ଇତି ପୂର୍ଵୋକ୍ତପ୍ରକାରେଣ ‘ଏସ ସୁରାସୁର’ ଇତ୍ଯାଦି ଚତୁର୍ଦଶଗାଥାଭିଃ ପୀଠିକା ଗତା, ତଦନନ୍ତରଂ ସପ୍ତଗାଥାଭିଃ ସାମାନ୍ଯସର୍ଵଜ୍ଞସିଦ୍ଧିଃ, ତଦନନ୍ତରଂ ତ୍ରଯସ୍ତ୍ରିଂଶଦ୍ଗାଥାଭିଃ ଜ୍ଞାନପ୍ରପଞ୍ଚଃ, ତଦନନ୍ତର- ମଷ୍ଟାଦଶଗାଥାଭିଃ ସୁଖପ୍ରପଞ୍ଚ ଇତି ସମୁଦାଯେନ ଦ୍ଵାସପ୍ତତିଗାଥାଭିରନ୍ତରାଧିକାରଚତୁଷ୍ଟଯେନ ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗାଧିକାରଃ ସମାପ୍ତଃ .. ଇତ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ଵଂ ପଞ୍ଚଵିଂଶତିଗାଥାପର୍ଯନ୍ତଂ ଜ୍ଞାନକଣ୍ଡିକାଚତୁଷ୍ଟଯାଭିଧାନୋଽଧିକାରଃ ପ୍ରାରଭ୍ଯତେ . ତତ୍ର ପଞ୍ଚଵିଂଶତିଗାଥାମଧ୍ଯେ ପ୍ରଥମଂ ତାଵଚ୍ଛୁଭାଶୁଭଵିଷଯେ ମୂଢତ୍ଵନିରାକରଣାର୍ଥଂ ‘ଦେଵଦଜଦିଗୁରୁ’ ଇତ୍ଯାଦି ଦଶଗାଥାପର୍ଯନ୍ତଂ ପ୍ରଥମଜ୍ଞାନକଣ୍ଡିକା କଥ୍ଯତେ . ତଦନନ୍ତରମାପ୍ତାତ୍ମସ୍ଵରୂପପରିଜ୍ଞାନଵିଷଯେ ମୂଢତ୍ଵନିରାକରଣାର୍ଥଂ ‘ଚତ୍ତା ପାଵାରଂଭଂ’ ଇତ୍ଯାଦି ସପ୍ତଗାଥାପର୍ଯନ୍ତଂ ଦ୍ଵିତୀଯଜ୍ଞାନକଣ୍ଡିକା . ଅଥାନନ୍ତରଂ ଦ୍ରଵ୍ଯଗୁଣପର୍ଯାଯପରିଜ୍ଞାନଵିଷଯେ ମୂଢତ୍ଵନିରାକ ରଣାର୍ଥଂ ‘ଦଵ୍ଵାଦୀଏସୁ’ ଇତ୍ଯାଦି ଗାଥାଷଟ୍କ ପର୍ଯନ୍ତଂ ତୃତୀଯଜ୍ଞାନକ ଣ୍ଡିକା . ତଦନନ୍ତରଂ ସ୍ଵପର- ତତ୍ତ୍ଵପରିଜ୍ଞାନଵିଷଯେ ମୂଢତ୍ଵନିରାକରଣାର୍ଥଂ ‘ଣାଣପ୍ପଗଂ’ ଇତ୍ଯାଦି ଗାଥାଦ୍ଵଯେନ ଚତୁର୍ଥଜ୍ଞାନକଣ୍ଡିକା . ଇତି ଜ୍ଞାନକଣ୍ଡିକାଚତୁଷ୍ଟଯାଭିଧାନାଧିକାରେ ସମୁଦାଯପାତନିକା . ଅଥେଦାନୀଂ ପ୍ରଥମଜ୍ଞାନକଣ୍ଡିକାଯାଂ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର- ଵ୍ଯାଖ୍ଯାନେନ ଗାଥାଚତୁଷ୍ଟଯଂ, ତଦନନ୍ତରଂ ପୁଣ୍ଯଂ ଜୀଵସ୍ଯ ଵିଷଯତୃଷ୍ଣାମୁତ୍ପାଦଯତୀତି କଥନରୂପେଣ ଗାଥାଚତୁଷ୍ଟଯଂ, ତଦନନ୍ତରମୁପସଂହାରରୂପେଣ ଗାଥାଦ୍ଵଯଂ, ଇତି ସ୍ଥଲତ୍ରଯପର୍ଯନ୍ତଂ କ୍ରମେଣ ଵ୍ଯାଖ୍ଯାନଂ କ୍ରିଯତେ . ତଦ୍ଯଥା --ଅଥ ଯଦ୍ଯପି ପୂର୍ଵଂ ଗାଥାଷଟ୍କେନେନ୍ଦ୍ରିଯସୁଖସ୍ଵରୂପଂ ଭଣିତଂ ତଥାପି ପୁନରପି ତଦେଵ ଵିସ୍ତରେଣ କଥଯନ୍ ସନ୍ ତତ୍ସାଧକଂ ଶୁଭୋପଯୋଗଂ ପ୍ରତିପାଦଯତି, ଅଥଵା ଦ୍ଵିତୀଯପାତନିକା --ପୀଠିକାଯାଂ ଯଚ୍ଛୁଭୋପଯୋଗସ୍ଵରୂପଂ ସୂଚିତଂ ତସ୍ଯେଦାନୀମିନ୍ଦ୍ରିଯସୁଖଵିଶେଷଵିଚାରପ୍ରସ୍ତାଵେ ତତ୍ସାଧକତ୍ଵେନ ଵିଶେଷଵିଵରଣଂ କରୋତି ---ଦେଵଦଜଦିଗୁରୁପୂଜାସୁ ଚେଵ ଦାଣମ୍ମି ଵା ସୁସୀଲେସୁ ଦେଵତାଯତିଗୁରୁପୂଜାସୁ ଚୈଵ ଦାନେ ଵା ସୁଶୀଲେଷୁ ଉଵଵାସାଦିସୁ ରତ୍ତୋ ତଥୈଵୋପଵାସାଦିଷୁ ଚ ରକ୍ତ ଆସକ୍ତଃ ଅପ୍ପା ଜୀଵଃ ସୁହୋଵଓଗପ୍ପଗୋ ଶୁଭୋପଯୋଗାତ୍ମକୋ ଭଣ୍ଯତେ ଇତି . ତଥାହି – ଦେଵତା

ଟୀକା : – ଜବ ଯହ ଆତ୍ମା ଦୁଃଖକୀ ସାଧନା ଭୂତ ଐସୀ ଦ୍ଵେଷରୂପ ତଥା ଇନ୍ଦ୍ରିଯ ଵିଷଯକୀ ଅନୁରାଗରୂପ ଅଶୁଭୋପଯୋଗ ଭୂମିକାକା ଉଲ୍ଲଂଘନ କରକେ, ଦେଵ -ଗୁରୁ -ଯତିକୀ ପୂଜା, ଦାନ, ଶୀଲ ଔର ଉପଵାସାଦିକକେ ପ୍ରୀତିସ୍ଵରୂପ ଧର୍ମାନୁରାଗକୋ ଅଂଗୀକାର କରତା ହୈ ତବ ଵହ ଇନ୍ଦ୍ରିଯସୁଖକୀ ସାଧନଭୂତ ଶୁଭୋପଯୋଗଭୂମିକାମେଂ ଆରୂଢ଼ କହଲାତା ହୈ .

୧୨୦ପ୍ରଵଚନସାର[ ଭଗଵାନଶ୍ରୀକୁଂଦକୁଂଦ-