ପ୍ରାଣୈର୍ହି ତାଵଜ୍ଜୀଵଃ କର୍ମଫଲମୁପଭୁଂକ୍ତେ; ତଦୁପଭୁଂଜାନୋ ମୋହପ୍ରଦ୍ଵେଷାଵାପ୍ନୋତି; ତାଭ୍ଯାଂ ସ୍ଵଜୀଵ- ପରଜୀଵଯୋଃ ପ୍ରାଣାବାଧଂ ଵିଦଧାତି . ତଦା କଦାଚିତ୍ପରସ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯପ୍ରାଣାନାବାଧ୍ଯ କଦାଚିଦନାବାଧ୍ଯ ସ୍ଵସ୍ଯ ଭାଵପ୍ରାଣାନୁପରକ୍ତତ୍ଵେନ ବାଧମାନୋ ଜ୍ଞାନାଵରଣାଦୀନି କର୍ମାଣି ବଧ୍ନାତି . ଏଵଂ ପ୍ରାଣାଃ ପୌଦ୍ଗଲିକକର୍ମକାରଣତାମୁପଯାନ୍ତି ..୧୪୯..
ଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପଂ ସ୍ଵକୀଯଶୁଦ୍ଧପ୍ରାଣଂ ହନ୍ତି, ପଶ୍ଚାଦୁତ୍ତରକାଲେ ପରପ୍ରାଣଘାତେ ନିଯମୋ ନାସ୍ତୀତି ..୧୪୯.. ଅଥେନ୍ଦ୍ରି- ଯାଦିପ୍ରାଣୋତ୍ପତ୍ତେରନ୍ତରଙ୍ଗହେତୁମୁପଦିଶତି — ଆଦା କମ୍ମମଲିମସୋ ଅଯମାତ୍ମା ସ୍ଵଭାଵେନ ଭାଵକର୍ମଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମନୋକର୍ମ- ମଲରହିତତ୍ଵେନାତ୍ଯନ୍ତନିର୍ମଲୋଽପି ଵ୍ଯଵହାରେଣାନାଦିକର୍ମବନ୍ଧଵଶାନ୍ମଲୀମସୋ ଭଵତି . ତଥାଭୂତଃ ସନ୍ କିଂ କରୋତି . ଧରେଦି ପାଣେ ପୁଣୋ ପୁଣୋ ଅଣ୍ଣେ ଧାରଯତି ପ୍ରାଣାନ୍ ପୁନଃପୁନଃ ଅନ୍ଯାନ୍ନଵତରାନ୍ . ଯାଵତ୍କିମ୍ . ଣ ଚଯଦି
ଟୀକା : — ପ୍ରଥମ ତୋ ପ୍ରାଣୋଂସେ ଜୀଵ କର୍ମଫଲକୋ ଭୋଗତା ହୈ; ଉସେ ଭୋଗତା ହୁଆ ମୋହ ତଥା ଦ୍ଵେଷକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା ହୈ; ମୋହ ତଥା ଦ୍ଵେଷସେ ସ୍ଵଜୀଵ ତଥା ପରଜୀଵକେ ପ୍ରାଣୋଂକୋ ୧ବାଧା ପହୁଁଚାତା ହୈ . ଵହାଁ କଦାଚିତ୍ (-କିସୀ ସମଯ) ପରକେ ଦ୍ରଵ୍ଯ ପ୍ରାଣୋଂକୋ ବାଧା ପହୁଁଚାକର ଔର କଦାଚିତ୍ (ପରକେ ଦ୍ରଵ୍ଯ ପ୍ରାଣୋଂକୋ) ବାଧା ନ ପହୁଁଚାକର, ଅପନେ ଭାଵପ୍ରାଣୋଂକୋ ତୋ ୨ଉପରକ୍ତପନେସେ (ଅଵଶ୍ଯ ହୀ) ବାଧା ପହୁଁଚାତା ହୁଆ ଜୀଵ ଜ୍ଞାନାଵରଣାଦି କର୍ମୋଂକୋ ବାଁଧତା ହୈ . ଇସପ୍ରକାର ପ୍ରାଣ ପୌଦ୍ଗଲିକ କର୍ମୋଂକେ କାରଣପନେକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତେ ହୈଂ ..୧୪୯..
ଅବ ପୌଦ୍ଗଲିକ ପ୍ରାଣୋଂକୀ ସଂତତିକୀ (-ପ୍ରଵାହକୀ – ପରମ୍ପରାକୀ) ପ୍ରଵୃତ୍ତିକା ଅନ୍ତରଂଗ ହେତୁ ସୂତ୍ର ଦ୍ଵାରା କହତେ ହୈଂ : —
ମମତା ଶରୀରପ୍ରଧାନ ଵିଷଯେ ଜ୍ଯାଂ ଲଗୀ ଛୋଡେ ନହୀଂ. ୧୫୦.
୨୯୪ପ୍ରଵଚନସାର[ ଭଗଵାନଶ୍ରୀକୁଂଦକୁଂଦ-
୧. ବାଧା = ପୀଡା, ଉପଦ୍ରଵ, ଵିଘ୍ନ .
୨. ଉପରକ୍ତପନା = ମଲିନପନା; ଵିକାରୀପନା; ମୋହାଦିପରିଣାମରୂପ ପରିଣମିତ ହୋନା . [ଜୈସେ କୋଈ ପୁରୁଷ ତପ୍ତ ଲୋହେକେ
ଗୋଲେସେ ଦୂସରେକୋ ଜଲାନେକୀ ଇଚ୍ଛା କରତା ହୁଆ ପ୍ରଥମ ତୋ ସ୍ଵଯଂ ଅପନେକୋ ହୀ ଜଲାତା ହୈ; (-ସ୍ଵଯଂ ଅପନେ ହୀ
ହାଥକୋ ଜଲାତା ହୈ ) ଫି ର ଦୂସରା ଜଲେ ଯା ନ ଜଲେ — ଇସକା କୋଈ ନିଯମ ନହୀଂ ହୈ; ଉସୀପ୍ରକାର ଜୀଵ
ମୋହାଦିପରିଣାମରୂପ ପରିଣମିତ ହୋତା ହୁଆ ପ୍ରଥମ ତୋ ନିର୍ଵିକାର ସ୍ଵସଂଵେଦନଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପ ନିଜ ଶୁଦ୍ଧ ଭାଵପ୍ରାଣୋଂକୋ
ହୀ ହାନି ପହୁଁଚାତା ହୈ, ଫି ର ଦୂସରେକେ ଦ୍ରଵ୍ଯପ୍ରାଣୋଂକୀ ହାନି ହୋ ଯା ନ ହୋ — ଇସକା କୋଈ ନିଯମ ନହୀଂ ହୈ .]