அத க்ரமேணாஸ்தித்வஂ த்விவிதமபிததாதி — ஸ்வரூபாஸ்தித்வஂ ஸாத்ருஶ்யாஸ்தித்வஂ சேதி . தத்ரேதஂ ஸ்வரூபாஸ்தித்வாபிதாநம் — ஸப்பாவோ ஹி ஸஹாவோ குணேஹிஂ ஸகபஜ்ஜஏஹிஂ சித்தேஹிஂ .
அஸ்தித்வஂ ஹி கில த்ரவ்யஸ்ய ஸ்வபாவஃ. தத்புநரந்யஸாதநநிரபேக்ஷத்வாதநாத்யநந்ததயா- ஹேதுகயைகரூபயா வ்ருத்த்யா நித்யப்ரவ்ருத்தத்வாத் விபாவதர்மவைலக்ஷண்யாச்ச பாவபாவவத்பாவாந்நாநாத்வேபி பரிணமதி, ததா ஸர்வத்ரவ்யாணீத்யபிப்ராயஃ ..௯௫.. ஏவஂ நமஸ்காரகாதா த்ரவ்யகுணபர்யாயகதநகாதா ஸ்வஸமயபரஸமயநிரூபணகாதா ஸத்தாதிலக்ஷணத்ரயஸூசநகாதா சேதி ஸ்வதந்த்ரகாதாசதுஷ்டயேந பீடிகாபிதாநஂ ப்ரதமஸ்தலஂ கதம் . அத ப்ரதமஂ தாவத்ஸ்வரூபாஸ்தித்வஂ ப்ரதிபாதயதி — ஸஹாவோ ஹி ஸ்வபாவஃ ஸ்வரூபஂ பவதி ஹி ஸ்வபாவஃ ஸ்வரூபஂ பவதி ஹி ஸ்பு டம் . கஃ கர்தா . ஸப்பாவோ ஸத்பாவஃ ஶுத்தஸத்தா ஶுத்தாஸ்தித்வம் . கஸ்ய ஸ்வபாவோ பவதி . தவ்வஸ்ஸ முக்தாத்மத்ரவ்யஸ்ய . தச்ச ஸ்வரூபாஸ்தித்வஂ யதா முக்தாத்மநஃ ஸகாஶாத்ப்ருதக்பூதாநாஂ புத்கலாதிபஞ்சத்ரவ்யாணாஂ
அப அநுக்ரமஸே தோ ப்ரகாரகா அஸ்தித்வ கஹதே ஹைஂ . ஸ்வரூப -அஸ்தித்வ ஔர ஸாத்ருஶ்ய
அந்வயார்த : — [ஸர்வகாலஂ ] ஸர்வகாலமேஂ [குணைஃ ] குண ததா [சித்ரைஃ ஸ்வகபர்யாயைஃ ] அநேக ப்ரகாரகீ அபநீ பர்யாயோஂஸே [உத்பாதவ்யயத்ருவத்வைஃ ] ஔர உத்பாத -வ்யய -த்ரௌவ்யஸே [த்ரவ்யஸ்ய ஸத்பாவஃ ] த்ரவ்யகா ஜோ அஸ்தித்வ ஹை, [ஹி ] வஹ வாஸ்தவமேஂ [ஸ்வபாவஃ ] ஸ்வபாவ ஹை ..௯௬..
டீகா : — அஸ்தித்வ வாஸ்தவமேஂ த்ரவ்யகா ஸ்வபாவ ஹை; ஔர வஹ (அஸ்தித்வ) அந்ய ஸாதநஸே ௧நிரபேக்ஷ ஹோநேகே காரண அநாதி – அநந்த ஹோநேஸே ததா ௨அஹேதுக, ஏகரூப ௩வ்ருத்திஸே ஸதா ஹீ ப்ரவர்ததா ஹோநேகே காரண விபாவதர்மஸே விலக்ஷண ஹோநேஸே, பாவ ஔர ௪பாவவாநதாகே காரண
உத்பாத -த்ரௌவ்ய -விநாஶதீ, குண நே விவித பர்யாயதீ அஸ்தித்வ த்ரவ்யநுஂ ஸர்வதா ஜே, தேஹ த்ரவ்யஸ்வபாவ சே . ௯௬.
௧௭௪ப்ரவசநஸார[ பகவாநஶ்ரீகுஂதகுஂத-
௧. அஸ்தித்வ அந்ய ஸாதநகீ அபேக்ஷாஸே ரஹித – ஸ்வயஂஸித்த ஹை இஸலியே அநாதி -அநந்த ஹை .
௨. அஹேதுக = அகாரண, ஜிஸகா கோஈ காரண நஹீஂ ஹை ஐஸீ .
௩. வ்ருத்தி = வர்தந; வர்தநா வஹ; பரிணதி . (அகாரணிக ஏகரூப பரிணதிஸே ஸதாகால பரிணமதா ஹோநேஸே அஸ்தித்வ விபாவதர்மஸே பிந்ந லக்ஷணவாலா ஹை .)
௪. அஸ்தித்வ தோ (த்ரவ்யகா) பாவ ஹை ஔர த்ரவ்ய பாவவாந் ஹை .