பர்யாயா ஹி பர்யாயபூதாயா ஆத்மவ்யதிரேகவ்யக்தேஃ கால ஏவ ஸத்த்வாத்ததோந்யகாலேஷு பவந்த்யஸந்த ஏவ . யஶ்ச பர்யாயாணாஂ த்ரவ்யத்வபூதயாந்வயஶக்த்யாநுஸ்யூதஃ க்ரமாநுபாதீ ஸ்வகாலே ப்ராதுர்பாவஃ தஸ்மிந்பர்யாயபூதாயா ஆத்மவ்யதிரேகவ்யக்தேஃ பூர்வமஸத்த்வாத்பர்யாயா அந்ய ஏவ . ததஃ பர்யாயாணாமந்யத்வேந நிஶ்சீயதே பர்யாயஸ்வரூபகர்த்ருகரணாதிகரணபூதத்வேந பர்யாயேப்யோப்ருதக்பூதஸ்ய த்ரவ்யஸ்யாஸதுத்பாதஃ . ததா ஹி — ந ஹி மநுஜஸ்த்ரிதஶோ வா ஸித்தோ வா ஸ்யாத், ந ஹி த்ரிதஶோ மநுஜோ வா ஸித்தோ வா ஸ்யாத் . ஏவமஸந் கதமநந்யோ நாம ஸ்யாத், யேநாந்ய ஏவ ந ஸ்யாத்; யேந ச நிஷ்பத்யமாநமநுஜாதிபர்யாயஂ ஜாயமாநவலயாதிவிகாரஂ காஂசநமிவ ஜீவத்ரவ்யமபி ப்ரதிபத- மந்யந்ந ஸ்யாத் ..௧௧௩.. தேவபர்யாயகாலே மநுஷ்யபர்யாயஸ்யாநுபலம்பாத் . தேவோ வா மாணுஸோ வ ஸித்தோ வா தேவோ வா மநுஷ்யோ ந பவதி ஸ்வாத்மோபலப்திரூபஸித்தபர்யாயோ வா ந பவதி . கஸ்மாத் . பர்யாயாணாஂ பரஸ்பரஂ பிந்நகாலத்வாத், ஸுவர்ணத்ரவ்யே குண்டலாதிபர்யாயாணாமிவ . ஏவஂ அஹோஜ்ஜமாணோ ஏவமபவந்ஸந் அணண்ணபாவஂ கதஂ லஹதி அநந்யபாவ-
டீகா : — பர்யாயேஂ பர்யாயபூத ஸ்வவ்யதிரேகவ்யக்திகே காலமேஂ ஹீ ஸத் (-வித்யமாந) ஹோநேஸே, உஸஸே அந்ய காலோஂமேஂ அஸத் (-அவித்யமாந) ஹீ ஹைஂ . ஔர பர்யாயோஂகா த்ரவ்யத்வபூத அந்வயஶக்திகே ஸாத குஂதா ஹுஆ (-ஏகரூபதாஸே யுக்த) ஜோ க்ரமாநுபாதீ (க்ரமாநுஸார) ஸ்வகாலமேஂ உத்பாத ஹோதா ஹை உஸமேஂ பர்யாயபூத ஸ்வவ்யதிரேகவ்யக்திகா பஹலே அஸத்பநா ஹோநேஸே, பர்யாயேஂ அந்ய ஹீ ஹைஂ . இஸீலியே பர்யாயோஂகீ அந்யதாகே த்வாரா த்ரவ்யகா — ஜோ கி பர்யாயோஂகே ஸ்வரூபகா கர்தா, கரண ஔர அதிகரண ஹோநேஸே பர்யாயோஂஸே அப்ருதக் ஹை உஸகா — அஸத் -உத்பாத நிஶ்சித ஹோதா ஹை .
ந ஹோதா ஹுஆ அநந்ய (-வஹகா வஹீ) கைஸே ஹோ ஸகதா ஹை, கி ஜிஸஸே அந்ய ஹீ ந ஹோ ஔர ஜிஸஸே மநுஷ்யாதி பர்யாயேஂ உத்பந்ந ஹோதீ ஹைஂ ஐஸா ஜீவ த்ரவ்ய பீ — வலயாதி விகார (கஂகணாதி பர்யாயேஂ) ஜிஸகே உத்பந்ந ஹோதீ ஹைஂ ஐஸே ஸுவர்ணகீ பாதி — பத -பத பர (ப்ரதி பர்யாய பர) அந்ய ந ஹோ ? [ஜைஸே கஂகண, குண்டல இத்யாதி பர்யாயேஂ அந்ய ஹைஂ, (-பிந்ந -பிந்ந ஹைஂ, வே கீ வே ஹீ நஹீஂ ஹைஂ) இஸலியே உந பர்யாயோஂகா கர்தா ஸுவர்ண பீ அந்ய ஹை, இஸீப்ரகார மநுஷ்ய, தேவ இத்யாதி பர்யாயேஂ அந்ய ஹைஂ, இஸலியே உந பர்யாயோஂகா கர்தா ஜீவத்ரவ்ய பீ பர்யாயாபேக்ஷாஸே அந்ய ஹை . ]
பாவார்த : — ஜீவகே அநாதி அநந்த -ஹோநே பர பீ, மநுஷ்ய பர்யாயகாலமேஂ தேவபர்யாயகீ யா ஸ்வாத்மோபலப்திரூப ஸித்தபர்யாயகீ அப்ராப்தி ஹை அர்தாத் மநுஷ்ய, தேவ யா ஸித்த நஹீஂ ஹை, இஸலியே வே பர்யாயேஂ அந்ய அந்ய ஹைஂ . ஐஸா ஹோநேஸே, உந பர்யாயோஂகா கர்த்தா, ஸாதந ஔர ஆதார ஜீவ பீ பர்யாயாபேக்ஷாஸே அந்யபநேகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை . இஸப்ரகார ஜீவகீ பாதி ப்ரத்யேக த்ரவ்யகே பர்யாயாபேக்ஷாஸே