ராகபரிணாம ஏவாத்மநஃ கர்ம, ஸ ஏவ புண்யபாபத்வைதம் . ராகபரிணாமஸ்யைவாத்மா கர்தா, தஸ்யைவோபாதாதா ஹாதா சேத்யேஷ ஶுத்தத்ரவ்யநிரூபணாத்மகோ நிஶ்சயநயஃ . யஸ்து புத்கலபரிணாம ஆத்மநஃ கர்ம, ஸ ஏவ புண்யபாபத்வைதஂ . புத்கலபரிணாமஸ்யாத்மா கர்தா, தஸ்யோபாதாதா ஹாதா சேதி ஸோஶுத்தத்ரவ்யநிரூபணாத்மகோ வ்யவஹாரநயஃ . உபாவப்யேதௌ ஸ்தஃ, ஶுத்தாஶுத்தத்வேநோபயதா த்ரவ்யஸ்ய ப்ரதீயமாநத்வாத் . கிந்த்வத்ர நிஶ்சயநயஃ ஸாதகதமத்வாதுபாத்தஃ, ஸாத்யஸ்ய ஹி ஶுத்தத்வேந த்ரவ்யஸ்ய கஷாயிதஃ பரிணதோ ரஞ்ஜிதஃ . கைஃ . மோஹராகதோஸேஹிஂ நிர்மோஹஸ்வஶுத்தாத்மதத்த்வபாவநாப்ரதிபந்திபிர்மோஹ- ராகத்வைஷைஃ . புநஶ்ச கிஂரூபஃ . கம்மரஜேஹிஂ ஸிலிட்டோ கர்மரஜோபிஃ ஶ்லிஷ்டஃ கர்மவர்கணாயோக்யபுத்கலரஜோபிஃ ஸஂஶ்லிஷ்டோ பத்தஃ . பஂதோ த்தி பரூவிதோ அபேதேநாத்மைவ பந்த இதி ப்ரரூபிதஃ. க்வ . ஸமயே பரமாகமே . அத்ரேதஂ பணிதஂ பவதி – யதா வஸ்த்ரஂ லோத்ராதித்ரவ்யைஃ கஷாயிதஂ ரஞ்ஜிதஂ ஸந்மஞ்ஜீஷ்டாதிரங்கத்ரவ்யேண ரஞ்ஜிதஂ ஸதபேதேந ரக்தமித்யுச்யதே ததா வஸ்த்ரஸ்தாநீய ஆத்மா லோத்ராதித்ரவ்யஸ்தாநீயமோஹராகத்வேஷைஃ கஷாயிதோ ரஞ்ஜிதஃ பரிணதோ மஞ்ஜீஷ்டஸ்தாநீயகர்மபுத்கலைஃ ஸஂஶ்லிஷ்டஃ ஸஂபத்தஃ ஸந் பேதேப்யபேதோபசாரலக்ஷணேநாஸத்பூதவ்யவஹாரேண பந்த இத்யபிதீயதே . கஸ்மாத் . அஶுத்தத்ரவ்யநிரூபணார்தவிஷயத்வாதஸத்பூதவ்யவஹாரநயஸ்யேதி ..௧௮௮.. அத நிஶ்சயவ்யவஹாரயோரவிரோதஂ தர்ஶயதி — ஏஸோ பஂதஸமாஸோ ஏஷ பந்தஸமாஸஃ . ஏஷ பஹுதா பூர்வோக்த- ப்ரகாரோ ராகாதிபரிணதிரூபோ பந்தஸஂக்ஷேபஃ . கேஷாஂ ஸஂபந்தீ . ஜீவாணஂ ஜீவாநாம் . ணிச்சயேண ணித்திட்டோ நிஶ்சயநயேந நிர்திஷ்டஃ கதிதஃ . கைஃ கர்த்ருபூதைஃ . அரஹஂதேஹிஂ அர்ஹத்பிஃ நிர்தோஷிபரமாத்மபிஃ . கேஷாம் .
அந்வயார்த : — [ஏஷஃ ] யஹ (பூர்வோக்த ப்ரகாரஸே), [ஜீவாநாஂ ] ஜீவோஂகே [பஂதஸமாஸஃ ] பஂதகா ஸஂக்ஷேப [நிஶ்சயேந ] நிஶ்சயஸே [அர்ஹத்பிஃ ] அர்ஹந்தபகவாநநே [யதீநாஂ ] யதியோஂஸே [நிர்திஷ்டஃ ] கஹா ஹை; [வ்யவஹாரஃ ] வ்யவஹார [அந்யதா ] அந்யப்ரகாரஸே [பணிதஃ ] கஹா ஹை ..௧௮௯..
டீகா : — ராகபரிணாம ஹீ ஆத்மாகா கர்ம ஹை, வஹீ புண்ய – பாபரூப த்வைத ஹை, ஆத்மா ராகபரிணாமகா ஹீ கர்தா ஹை, உஸீகா க்ரஹண கரநேவாலா ஹை ஔர உஸீகா த்யாக கரநேவாலா ஹை; — யஹ, ✽ஶுத்தத்ரவ்யகா நிரூபணஸ்வரூப நிஶ்சயநய ஹை . ஔர ஜோ புத்கலபரிணாம ஆத்மாகா கர்ம ஹை, வஹீ புண்ய – பாபரூப த்வைத ஹை, ஆத்மா புத்கலபரிணாமகா கர்தா ஹை, உஸகா க்ரஹண கரநேவாலா ஔர சோநேவாலா ஹை; — ஐஸா ஜோ நய வஹ ✽அஶுத்தத்ரவ்யகே நிரூபணஸ்வரூப வ்யவஹாரநய ஹை . யஹ தோநோஂ
௩௫௦ப்ரவசநஸார[ பகவாநஶ்ரீகுஂதகுஂத-
✽நிஶ்சயநய மாத்ர ஸ்வத்ரவ்யகே பரிணாமகோ பதலாதா ஹை, இஸலியே உஸே ஶுத்தத்ரவ்யகா கதந கரநேவாலா கஹா ஹை,
ஔர வ்யவஹாரநய பரத்ரவ்யகே பரிணாமகோ ஆத்மபரிணாம பதலாதா ஹை இஸலியே உஸே அஶுத்தத்ரவ்யகா கதந
கரநேவாலா கஹா ஹை . யஹா ஶுத்தத்ரவ்யகா கதந ஏக த்ரவ்யாஶ்ரித பரிணாமகீ அபேக்ஷாஸே ஜாநநா சாஹியே, ஔர
அஶுத்தத்ரவ்யகா கதந ஏக த்ரவ்யகே பரிணாம அந்ய த்ரவ்யமேஂ ஆரோபித கரநேகீ அபேக்ஷாஸே ஜாநநா சாஹியே .