யத்கலு த்ரவ்யஂ யஸ்மிந்காலே யேந பாவேந பரிணமதி தத் தஸ்மிந் காலே கிலௌஷ்ண்ய- பரிணதாயஃபிண்டவத்தந்மயஂ பவதி . ததோயமாத்மா தர்மேண பரிணதோ தர்ம ஏவ பவதீதி ஸித்தமாத்மநஶ்சாரித்ரத்வம் ..௮.. அத ஜீவஸ்ய ஶுபாஶுபஶுத்தத்வஂ நிஶ்சிநோதி — ஜீவோ பரிணமதி ஜதா ஸுஹேண அஸுஹேண வா ஸுஹோ அஸுஹோ .
ஸஂக்ஷேபஸூசநரூபேண த்விதீயஸ்தலே காதாத்ரயஂ கதம் ..௮.. அத ஶுபாஶுபஶுத்தோபயோகத்ரயேண பரிணதோ ஜீவஃ ஶுபாஶுபஶுத்தோபயோகஸ்வரூபோ பவதீத்யுபதிஶதி ---ஜீவோ பரிணமதி ஜதா ஸுஹேண அஸுஹேண வா ஜீவஃ கர்தா யதா பரிணமதி ஶுபேநாஶுபேந வா பரிணாமேந ஸுஹோ அஸுஹோ ஹவதி ததா ஶுபேந ஶுபோ பவதி, அஶுபேந வாஶுபோ பவதி . ஸுத்தேண ததா ஸுத்தோ ஹி ஶுத்தேந யதா பரிணமதி ததா ஶுத்தோ பவதி, ஹி ஸ்பு டம் . கதஂபூதஃ ஸந் .
டீகா : — வாஸ்தவமேஂ ஜோ த்ரவ்ய ஜிஸ ஸமய ஜிஸ பாவரூபஸே பரிணமந கரதா ஹை, வஹ த்ரவ்ய உஸ ஸமய உஷ்ணதாரூபஸே பரிணமித லோஹேகே கோலேகீ பாதி உஸ மய ஹை, இஸலியே யஹ ஆத்மா தர்மரூப பரிணமித ஹோநே ஸே தர்ம ஹீ ஹை . இஸப்ரகார ஆத்மாகீ சாரித்ரதா ஸித்த ஹுஈ .
பாவார்த : — ஸாதவீஂ காதாமேஂ கஹா கயா ஹை கி சாரித்ர ஆத்மாகா ஹீ பாவ ஹை . ஔர இஸ காதாமேஂ அபேதநயஸே யஹ கஹா ஹை கி ஜைஸே உஷ்ணதாரூப பரிணமித லோஹேகா கோலா ஸ்வயஂ ஹீ உஷ்ணதா ஹை — லோஹேகா கோலா ஔர உஷ்ணதா ப்ருதக் நஹீஂ ஹை, இஸீ ப்ரகார சாரித்ரபாவஸே பரிணமித ஆத்மா ஸ்வயஂ ஹீ சாரித்ர ஹை ..௮..
அப யஹா ஜீவகா ஶுப, அஶுப ஔர ஶுத்தத்வ (அர்தாத் யஹ ஜீவ ஹீ ஶுப, அஶுப ஔர ஶுத்த ஹை ஐஸா) நிஶ்சித கரதே ஹைஂ .
அந்வயார்த : — [ஜீவஃ ] ஜீவ [பரிணாமஸ்வபாவஃ ] பரிணாமஸ்வபாவீ ஹோநேஸே [யதா ] ஜப [ஶுபேந வா அஶுபேந] ஶுப யா அஶுப பாவரூப [பரிணமதி ] பரிணமந கரதா ஹை [ஶுபஃ அஶுபஃ ] தப ஶுப யா அஶுப (ஸ்வயஂ ஹீ) ஹோதா ஹை, [ஶுத்தேந ] ஔர ஜப ஶுத்தபாவரூப பரிணமித ஹோதா ஹை [ததா ஶுத்தஃ ஹி பவதி ] தப ஶுத்த ஹோதா ஹை ..௯..
ஶுப கே அஶுபமாஂ ப்ரணமதாஂ ஶுப கே அஶுப ஆத்மா பநே, ஶுத்தே ப்ரணமதாஂ ஶுத்த, பரிணாம ஸ்வபாவீ ஹோஈநே . ௯.