ஸஂபந்தோஸ்தி, யதஃ ஶுத்தாத்மஸ்வபாவலாபாய ஸாமக்ரீமார்கணவ்யக்ரதயா பரதந்த்ரர்பூயதே ..௧௬.. ஸமாஶ்ரியமாணத்வாத்ஸஂப்ரதாநஂ பவதி . ததைவ பூர்வமத்யாதிஜ்ஞாநவிகல்பவிநாஶேப்யகண்டிதைகசைதந்ய- ப்ரகாஶேநாவிநஶ்வரத்வாதபாதாநஂ பவதி . நிஶ்சயஶுத்தசைதந்யாதிகுணஸ்வபாவாத்மநஃ ஸ்வயமேவாதாரத்வாததிகரணஂ பவதீத்யபேதஷட்காரகீரூபேண ஸ்வத ஏவ பரிணமமாணஃ ஸந்நயமாத்மா பரமாத்மஸ்வபாவ-
பாவார்த : — கர்தா, கர்ம, கரண, ஸம்ப்ரதாந, அபாதாந ஔர அதிகரண நாமக சஹ காரக ஹைஂ . ஜோ ஸ்வதஂத்ரதயா -ஸ்வாதீநதாஸே கரதா ஹை வஹ கர்த்தா ஹை; கர்த்தா ஜிஸே ப்ராப்த கரதா ஹை வஹ கர்ம ஹை; ஸாதகதம அர்தாத் உத்க்ருஷ்ட ஸாதநகோ கரண கஹதே ஹைஂ; கர்ம ஜிஸே தியா ஜாதா ஹை அதவா ஜிஸகே லியே கியா ஜாதா ஹை வஹ ஸம்ப்ரதாந ஹை; ஜிஸமேஂஸே கர்ம கியா ஜாதா ஹை, வஹ த்ருவவஸ்து அபாதாந ஹை, ஔர ஜிஸமேஂ அர்தாத் ஜிஸகே ஆதாரஸே கர்ம கியா ஜாதா ஹை வஹ அதிகரண ஹை . யஹ சஹ காரக வ்யவஹார ஔர நிஶ்சயகே பேதஸே தோ ப்ரகாரகே ஹைஂ . ஜஹா பரகே நிமித்தஸே கார்யகீ ஸித்தி கஹலாதீ ஹை வஹா வ்யவஹார காரக ஹைஂ, ஔர ஜஹா அபநே ஹீ உபாதாந காரணஸே கார்யகீ ஸித்தி கஹீ ஜாதீ ஹை வஹா நிஶ்சயகாரக ஹைஂ .
வ்யவஹார காரகோஂகா த்ருஷ்டாந்த இஸப்ரகார ஹை — கும்ஹார கர்தா ஹை; கா கர்ம ஹை; தஂட, சக்ர, சீவர இத்யாதி கரண ஹை; கும்ஹார ஜல பரநேவாலேகே லியே கா பநாதா ஹை, இஸலியே ஜல பரநேவாலா ஸம்ப்ரதாந ஹை; டோகரீமேஂஸே மிட்டீ லேகர கா பநாதா ஹை, இஸலியே டோகரீ அபாதாந ஹை, ஔர ப்ருத்வீகே ஆதார பர கா பநாதா ஹை, இஸலியே ப்ருத்வீ அதிகரண ஹை . யஹா ஸபீ காரக பிந்ந -பிந்ந ஹைஂ . அந்ய கர்தா ஹை; அந்ய கர்ம ஹை; அந்ய கரண ஹை; அந்ய ஸம்ப்ரதாந; அந்ய அபாதாந ஔர அந்ய அதிகரண ஹை . பரமார்ததஃ கோஈ த்ரவ்ய கிஸீகா கர்தா – ஹர்தா நஹீஂ ஹோ ஸகதா, இஸலியே யஹ சஹோஂ வ்யவஹார காரக அஸத்ய ஹைஂ . வே மாத்ர உபசரித அஸத்பூத வ்யவஹாரநயஸே கஹே ஜாதே ஹைஂ . நிஶ்சயஸே கிஸீ த்ரவ்யகா அந்ய த்ரவ்யகே ஸாத காரணதாகா ஸம்பந்த ஹை ஹீ நஹீஂ .
நிஶ்சய காரகோஂகா த்ருஷ்டாந்த இஸ ப்ரகார ஹை : — மிட்டீ ஸ்வதஂத்ரதயா கடரூப கார்யகோ ப்ராப்த ஹோதீ ஹை இஸலிஏ மிட்டீ கர்தா ஹை ஔர கா கர்ம ஹை . அதவா, கா மிட்டீஸே அபிந்ந ஹை இஸலியே மிட்டீ ஸ்வயஂ ஹீ கர்ம ஹை; அபநே பரிணமந ஸ்வபாவ ஸே மிட்டீநே கா பநாயா இஸலியே மிட்டீ ஸ்வயஂ ஹீ கரண ஹை; மிட்டீநே காரூப கர்ம அபநேகோ ஹீ தியா இஸலிஏ மிட்டீ ஸ்வயஂ ஸம்ப்ரதாந ஹை; மிட்டீநே அபநேமேஂஸே பிஂடரூப அவஸ்தா நஷ்ட கரகே கடரூப கர்ம கியா ஔர ஸ்வயஂ த்ருவ பநீ ரஹீ இஸலிஏ வஹ ஸ்வயஂ ஹீ அபாதாந ஹை; மிட்டீநே அபநே ஹீ ஆதாரஸே கா பநாயா இஸலியே ஸ்வயஂ ஹீ அதிகரண ஹை . இஸப்ரகார நிஶ்சயஸே சஹோஂ காரக ஏக ஹீ த்ரவ்யமேஂ ஹை . பரமார்ததஃ ஏக த்ரவ்ய தூஸரே கீ ஸஹாயதா நஹீஂ கர ஸகதா ஔர த்ரவ்ய ஸ்வயஂ ஹீ, அபநேகோ, அபநேஸே, அபநே லிஏ, அபநேமேஂஸே, அபநேமேஂ கரதா ஹை இஸலியே நிஶ்சய சஹ காரக ஹீ பரம ஸத்ய ஹைஂ .
உபரோக்த ப்ரகாரஸே த்ரவ்ய ஸ்வயஂ ஹீ அபநீ அநந்த ஶக்திரூப ஸம்பதாஸே பரிபூர்ண ஹை இஸலியே ஸ்வயஂ ஹீ சஹ காரகரூப ஹோகர அபநா கார்ய கரநேகே லிஏ ஸமர்த ஹை, உஸே பாஹ்ய ஸாமக்ரீ கோஈ