Pravachansar Pravachano-Gujarati (English transliteration). Date: 04-06-1979; Gatha: 96.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 10 of 44

 

Page 102 of 540
PDF/HTML Page 111 of 549
single page version

gAthA – 9p pravachanasAr pravachano 102
pravachana tA. 4–6–79.
‘pravachanasAr’ 9p gAthA. dravya - guN ne paryAy, e dravyamAn chhe. (chhatAn) svabhAvabhed nathI.
darek dravyamAn, dravyapaNun, guNapaNu ne paryAyapaNun - e eno svabhAv chhe. (utpAdAdivALun ane)
guNaparyAy (vALun) e be lIdhI chhe.... ne...! guN - paryAy paN eno (dravyano) svabhAv chhe. (have
ahIAnn) draShTAnt Ape chhe. (‘vastranI jem’)
“jevI rIte jeNe malin avasthA prApta karelI chhe evun vastra.’ vastre malin avasthA dhAraN
karI chhe (eTale vastra melun chhe.) evun vastra ‘dhovAmAn AvatAn nirmaL avasthAthI (nirmaL
avasthArUpe, nirmaL avasthAnI apekShAe) Upajatun thakun vastra te utpAd vaDe lakShit thAy chhe.’ e
vastra, utpAd vaDe lakShit thAy chhe. lakShaN kahevA chhe ne...! utpAd-vyay ne dhruv lakShaN chhe. dravya lakShya
chhe. em guN-paryAy lakShaN chhe. dravya lakShya chhe. em vastramAn malin paryAyano vyay thaIne
nirmaLaparyAy utpanna thaI e vastranun - potAnun svarUp chhe. AhA...! e paryAy je nirmaL thaI te
lakShaN, lakShya vastra. e (nirmaL) UpajatI paryAy thaI e pANIthI dhokAthI ke sAbuthI utpanna thaI
nathI. AhA... em kahevA mAge chhe.
‘te utpAd vaDe lakShit thAy chhe.’ parantu tene utpAd sAthe
svarUpabhed nathI’, vastra je nirmaLaparyApaNe Upajayun, enI paryAy, enA svarUpathI judA svarUpe nathI.
dravyanun svarUp judun ne paryAyane svarUp judun, em nathI. ‘svarUpathI ja tevunchhe (arthAt utpAdasvarUpe ja
pote pariNat chhe);’
e draShTAnt thayo. jhINI vAtun chhe bhAI A! (have siddhAntamAn UtAre chhe).
‘tevI rIte jeNe pUrva avasthA prApta karelI chhe evun dravya paN.’ joyun? chhe dravyamAnthI koI dravye,
pUrvanI avasthA prApta, potAthI karelI chhe. pUrvanI avasthA, koI nimittathI thaI chhe, em nathI. nimitta
chhe em kaheshe. bIjI chIj nimit chhe paN nimittathI te Upajatun nathI. pratyek dravyano paryAy, potAthI
Upaje chhe, te tenun svarUp chhe ane utpAd tenun ‘lakShaN’ chhe, dravya tenun ‘lakShya’ chhe. utpAdathI dravya
lakShyamAn Ave chhe. lakShyamAn-utpAdathI joDe bIjI chIj hatI tenun e lakShya chhe ane tenun A lakShaN chhe,
em nathI. AhA... hA! hA! bahu jhINI (vastusthiti) pratyek padArtha-AtmA ane paramANuo -
potAnI pUrvanI avasthA je dhArelI chhe. em je kIdhun ne..! chhe? (mULapAThamAn)
‘jeNe pUrva avasthA
prApta karelI chhe.’ e paN parane laIne karelI nathI. , AhA..! ‘evun dravya paN – ke je uchit bahirang
sAdhanonI sannidhinA sadbhAvamAn.’
paryAy je utpanna thAy chhe ene bahirang - ene uchit ene
yogya- bahirang sAdhanonI sannidhi (eTale ke) hAjarI hoy chhe. bIjI chIjanI nimittanI tyAn hAjarI
hoy chhe.
‘sadbhAvamAn anek prakAranI ghaNI avasthAo kare chhe.’ dravya. te dravya (anek prakAranI
ghaNI) avasthAo kare chhe. jhINI vAt chhe bhAI! ‘te - antarangasAdhanabhUt svarUpakartA.’ je dravya
pUrvanI avasthA dhAraN kare chhe. e avasthA paN potAnA svarUpakartAne sAdhanathI thaI chhe. chhe? (mUL
pAThamAn?) AhA... hA..! te anek prakAranI ghaNI avasthAo kare chhe te - anantarangasAdhan. (eTale)
dravyamAn potAnA ja
‘svarUpakartAnA ane

Page 103 of 540
PDF/HTML Page 112 of 549
single page version

gAthA – 9p pravachanasAr pravachano 103
svarUpakaraNanA sAmarthya’ chhe. darek dravyanI paryAy thAy, te svarUpakartA (eTale) svarUpanun sAdhan, e
potAnA dravyamAn ja kartA (thavAnun) sAdhan chhe. paradravya enA kartAne sAdhan chhe nahIn chhatAn nimitta chhe.
uchit-yogya, temAn nimitta hoy chhe. paN chhatAn antarang sAdhan-antarang kartA-te pUrvanI paryAyanI
prAptimAn ane navI thavAnI prAptimAn e svarUpakartAne svarUp sAdhan chhe. AhA... hA! Avun jhINun chhe
(vastu-tattvanun svarUp) darek dravya (antarangasAdhanabhUt) svarUpakartAnI ane svarUpakaraNanA sAdhananA
sAmarthyarUp chhe.)
jem, A ek dAkhalo - A chashmA chhe. A (enI dAnDalInI) je pUrvanI avasthA chhe. (A
dAnDalI Am thatAn) avasthA thaI navI. have ene bahirang-nimitta, uchit - yogya (nimitta) AngaLI
chhe. paN AngaLI tenI (dAnDalInI paryAyanI) kartA nathI. (A dAnDalI juo) AmathI Am thAy, tenI
kartA AngaLI nathI. e (dAnDalInA) paramANummAn, potAnI paryAy thavAnI kartApaNun ne sAdhanapaNun enun
(dAnDalInA paramANunun) potAnun sAmarthya chhe (e sAmarthyathI dAnDalI AmathI Am thaI chhe, AngaLInA
nimittathI nahI). AhA.. hA! samajANun kAI? (shrotA) kartA-karaN shakti potAmAn chhe e mULabhUt
siddhAnt chhe’
(uttara) e chhe. darek dravya-AtmA ho ke paramANu ho dharmAsti Adi chha dravya (je)
bhagavAne dekhyA chhe. (e badhAmAn svarUpakartAnA ane svarUpakaraNanA sAmarthyarUp svabhAv chhe.)
AhA... hA! (e chha e dravye) je pUrva avasthA dhAraN karI chhe, e paN potAnA svarUpakartA
ne svarUpakaraN-sAdhanathI prApta karI chhe. nimittathI nahIn, nimitta ho (bhale) uchit-yogya nimitta ho.
paN tenI pUrvanI avasthA je chhe temAnthI vyay thaIne ‘svabhAv vaDe anugRuhIt thatAn, uttar
avasthAe Upajatun.’
chhe? te dravya uttar avasthAe Upajatun. pUrvanI je avasthA chhe avasthA chhe teno
kartA ne karaN (eTale) sAdhan jIv chhe ke dravya chhe. nimitta ho paN nimitta teno kartA nathI. tem
nimitta te, paryAy prApta thaI tenun sAdhan nathI. AhA.. hA AvI vAtun jhINI chhe. vAstavik tattva,
svayamsiddha svatantra chhe! pUrvanI avasthA prApta thayelI chhe, te vaDe anugRuhIt thatAn te paramANumAn ke
AtmAmAn navI avasthA thavAmAn, svarUpakartA ne svarUpakaraNanun sAmarthya hovAthI, navI avasthA dravyamAn
utpanna thAy chhe. ek to viShay jhINo ane gujarAtI (bhAShAmAn vyAkhyAn!) AhA... hA! tattvagnAn
jhINun ghaNun bApu! (ene samajavA upayog sUkShma karavo joIe) vItarAg, sarvagna parameshvare joyun ne
kahyun e bIjA koIe joyun nathI ne kahyun nathI. bIjAmAn kyAy (A vAt) chhe nahIn. sarvagna sivAy,
e paN digambar dharmamAn (enA) sivAy kyAy AvI vAt (tattvanI) chhe nahIn. AhA... hA!
juo, A hAth chhe ne (tenI AngaLI) Am (sIdhI, UbhI chhe) e Am (vAnkI) thAy chhe.
pUrvanI avasthA ene prApta karI chhe, ane tene have navI avasthA (je) Am thaIne Am thAy chhe.
navI avasthA dhAraN kare chhe. to e navI avasthA dhAraN thavAmAn, anakUL bhale AngaLI chhe. bIjI
paN enAthI (AngaLIthI) AngaLI Am sIdhI - vAnkI thaI nathI. e kartA-karaN (arthAt) sAdhan
nathI, ane A AngaLI (je vAnkImAnthI sIdhI) thaI e enA paryAyanun kartAne sAdhan, e AngaLInA
(darek) paramANu chhe. AvI vAt chhe (vastusthitinI)!

Page 104 of 540
PDF/HTML Page 113 of 549
single page version

gAthA – 9p pravachanasAr pravachano 104
(vaLI,) lakhavAnI (je) kriyA chhe. (lakhavA mATe) kalam chhe. (AngaLImAn kalam pakaDI chhe
paN) e kalamane AngaLI aDI nathI. ane kalam je Am- Am (kAgaL upar) thAy chhe. e
kalamanI pUrve je paryAy hatI, enA kartA ne karaN e kalamanA paramANu hatAn. ane e paryAy badale chhe
Am lakhavAmAn (je kriyA thatI dekhAy) e lakhavAnI paryAy, pUrvanI paryAyathI uttar avasthA (je)
thaI navI (navI paryAy thaI) to navI avasthAnun thavun emAn bhale bIjAnun AngaLI Adinun uchit
nimitta ho paN e kalam chAle chhe, tenA kartA-karaN (sAdhan) te tenA paramANu chhe. (shrotA)
AngaLInI hAjarI to chhe ne...!
(uttara) AngaLI - AngaLI enI uchit nimitta nahIn, hAjarI chhe.
enI kartA chhe nahIn. nimitta chhe paN kartA-karma nathI. (shrotA) paN enI rAh jovI paDe ne...!
(uttara) rAh na jovI paDe! e prashna ja nathI. (shrotA) enA mATe UbhA to rahevun paDe ne...!
(uttara) bilakul UbhA rahevunn paDe. (vastusthiti e chhe ke) enI paryAy thavA kALe - jayAre thAy
tyAre sAme anukUL nimitta ho, paN anukUL nimitta chhe to e kartA-karaNasAdhan thayun em nathI.
AhA... hA! (A vAt gaLe utAravI) bahu Akarun kAm.
(kahe chhe) par jIvanI kRupA pALavAnI hoy, enu AyuShya ne sharIr rahevAnun hoy, e to
enA potAnA paramANunI paryAyane jIvanI paryAyane rahevAnun prApta chhe. emAn rahe chhe jIv, e karmane
laIne paN nahIn. AyuShyane laIne nahIn. AyuShya ane karma ene uchit nimitta chhe. paN e AyuShya
(karmane) laIne AtmA sharIramAn rahyo chhe, em nathI. AhA... hA.. hA.. AvI vAt chhe!! e AtmA,
A je sharIramAn rahyo chhe, pUrvanI paryAy je chhe rahevAnI, enI prApti jIve pote karI chhe. ane pachhI
paN paryAy, uttaraparyAy navI thAy, eno kartA-karaN (sAdhan AtmA chhe ene navI paryAy utpanna)
thavAmAn-AyuShya ke koI karma nimitta chhe, to enAthI kartA-karaN thayun chhe, em nathI. AhA.. hA..
Avun jhINun chhe. vItarAgano mArag bahu jhINo bhAI!
atyAre to goTA UThayA chhe bhAI! AnAthI thAy, ne AnAthI thAy.. nimitta Ave to
nimittathI thAy. nimittanI rAh jovI (paDe)! (e mAnyatA tattvathI viruddhanI chhe) mATInA pinDanI
paryAy, e pinDarUpe paryAy je mATImAn chhe. e (paryAy) prApta chhe e potAnA kartA-karaNathI prApta chhe. e
pinDanI avasthA badalIne, ghaTarUp avasthA thAy, te ghaTarUp avasthAnA kartA ne karaN (sAdhan) te
(mATInA pinDanA) paramANu chhe. kumbhAr nahIn. kumbhAr uchit nimitta chhe. kumbhAr koI ghaDAnI paryAyano
kartA ne karaN (eTale) sAdhan (banAvanAr) nathI. AhA.. hA! samajAy chhe kAI? AvI vAt chhe,
(duniyAthI UndhI vAt chhe)
(shrotA) par sAthe sambandh toDI nAkhavAnI vAt chhe..! (uttara) chhe ja
nahIn. paN sambandh mAnyo chhe. chhe kyAn? ene to (darek dravyane to) enA dravya-guN-paryAy sAthe
sambandh chhe. em kIdhun ne..! parane laIne kyAy thAy (em chhe nahIn) AhA.. hA... hA! .
guru kAI samajAve chhe. bhAShA e bhAShAnI paryAy, prApta, e paramANuthI bhAShAnI paryAy prApta
chhe, AtmAthI nahIn. ene bhAShAnI paryAy pahelI, vachanavargaNArUpe hatI. e vachanavargaNAnI paryAyane
prApta hatI. pachhI bhAShApaNe thaI uttar avasthArUpe thaI emAn uchit nimitta jIvanun. IchchhA nimitta
paN e bhAShA thaI e potAnA kartA ne karaN sAdhan vaDe thaI chhe. AtmAthI nahIn. (IchchhAthI nahIn)
(shrotA)

Page 105 of 540
PDF/HTML Page 114 of 549
single page version

gAthA – 9p pravachanasAr pravachano 10p
vachanavargaNA to ghaNI hatI. ghaNA paramANuo hatAn. to eTalA ja kem (bhAShArUpe pariNamyA)
(uttara) ek ek paramANu potAnI paryAyanun kartAkaraN karanArun (chhe) evun chhe. bIjA paramANune
laIne nahIn. Avun chhe prabhu! (vItarAg vignAn) ek ek paramANu, pUrvanI paryAyane prApta thaI paN
potAnI kartA- karaNathI, ane enI utar paryAy navI thaI e paN potAnA kartA-karaN sAdhanathI
(utpanna thaI chhe) uchit nimitta ho. nimittathI thaI nathI. ghaDA (banyA). kumbhArathI ghaDo thayo nathI.
vaNakarathI vastra vaNAyun nathI. strIthI roTalI thaI nathI. AtmAthI hAth - pag halatA nathI (hAth -
pag hAle chhe) e paganA rajakaN je chhe, enI avasthA Am hatI te Am thaI (sIdhI hatI te vaLI
paganI avasthA) te navI avasthA dhAraN thashe, to enI avasthAno kartA - karaN enA paramANu chhe.
AtmAne laIne pag hAle chhe, traN kAL, traN lokamAn nahIn. AhA... hA... hA...! Avun svarUp chhe
prabhu! (shrotA) jIv chhe mATe (hAth - pag) chAle chhe ne! (uttara) bilakul nahIn. e to kahyun hatun
ne...? jIv chhe te jIvanI potAnI paryAyane prApta jIv chhe. paN A je sharIranI paryAy chhe. e paN
enA potAnA kartA -karaNe sharIranI paryAy chhe. paryAy prApta thAy chhe. sharIrapaNe, Am gati kare chhe. e
uttaraparyAy thaI navI, e uttaraparyAyamAn nimitta - uchit nimitta bhale AtmA ho. paN enAthI
Am hAlavAnI paryAy (paganI) thAy em chhe nahIn. enA kartA- karaN enA paramANu chhe. kartAkaraN
AtmA chhe e bilakul nahIn.. AhA.... hA... hA.. AvI vAtun chhe. vItarAg mArga! atyAre to vrat
pALo...ne! bhakti karo... ne! pUjA... karone! e... ya hAlyun chhe badhun!
ahInyAn to kahe chhe ke hAthamAn-hAthamAn je kAI chokhA rAkhe Am mUkavA, tyAn (bhagavAne ardhya
chaDAvatAn) e chokhAnI paryAy, tyAn pahelI hatI ahIn ane pachhI Am gaI, e paryAyanI prApti
chokhAnA paramANuthI (enA) kartA-karaNathI thaI (chhe). AgaNaLIne laIne e chokhA AngaLIne
bhagavAn pAse gayA, em nathI. AhA... hA... hA! darek dravya-chha dravya bhagavAne joyAn - e anantA
AtmAo, anantA paramANuo, asankhya kAlANuo, ek dharmAsti, ek adharmAsti (kAy), ek
AkAsh (e) darek dravyanI je pUrvaparyAy prApta chhe. e paN potAnA kartA ne karaN, sAdhanathI prApta chhe.
ane teno vyay thaIe, navI uttar avasthAne dhAraN kare (chhe) darek dravya. tene uchit nimitta bhale ho,
paN e nimitta eno kartA ne karaN-sAdhan nathI. e navI avasthAmAn te te dravyanA kartAne karaN-
sAdhan eno svabhAv chhe. AhA... hA... hA..! duniyAthI judun chhe! AhA... hA!
“antarangasAdhanabhUt svarUpakartA” AhA... hA! e (mATInA) paramANumAnthI ghaDAnI paryAy
thaI, e antarasvarUp paramANu pote kartA ne pote karaN-sAdhan chhe. kumbhAr to uchit nimitta chhe.
chAkaDo (dorI Adi) nimitta (chhe) paN e ghaDAnI paryAy, nimittathI thaI nathI. AhA... hA.... hA!
Avun chhe! pANI chhe, pANI tRuShA lAgI hoy ne...! e pANInI avasthA je hatI ne Am gaIne pachhI
bIjI avasthA thaI gaI andar. e paramANunI paryAy prApta hatI. enA svarUpakartA e paramANu hatA.
A hAthane laIne pANI andar Avyun, em nathI. e pANInA paramANu - je dravya chhe - tenI pUrva
paryAyanI prApti paN potAnA svarUpakartAne karaN ne sAdhanathI chhe. ane pAchhI paryAy badale chhe, Am
andar jatAn e badalatI avasthAnA kartA-karaN te paramANu chhe. AhA... hA... hA! pANI chhe e Unun
thAy chhe. agni uchit nimitta chhe paN

Page 106 of 540
PDF/HTML Page 115 of 549
single page version

gAthA – 9p pravachanasAr pravachano 106
uchit nimittathI Unun thatun nathI. pANInI pahelI je ThanDI avasthA hatI, tenI prApti pANI chhe. pachhI
(e pANI) uShNa avasthAne prApta thayun tenA kartA ne karaN te pANInA paramANu (dravya) chhe. agni
nahIn. AhA... hA... hA! samajAy chhe kAI?
AhA... hA... hA! pratyek padArtha svatantra chhe. bIjA tattvanI ene (pariNamanamAn) rAh jovI paDe.
(em chhe nahIn). olun Avyun chhe ne...! benamAn (bahenashrInAn vachanAmRut bol 2pa1.) dravya kone
kahevAy? ke ‘ke dravya tene kahevAy ke jenA kArya mATe bIjA sAdhanonI rAh jovI na paDe.’ benanA
vachanAmRutamAn chhe.
है आपके पास..? पुस्तक लिया है..? पुस्तक लिया है...? [श्रोताः] आपने पुस्तक
दिया है, हमारे पास, हम सबके पास है। वचनामृत हिन्दीमें है [गुरुदेवः] उसमें ये शब्द है।
AhA... hA...! pratyek dravyanA kAryane mATe (bIjA sAdhanonI) rAh jovI paDe nahIn, e siddhAnt
chhe. dravya ene kahIe ke potAnI paryAyanA kAryane mATe paradravyanI rAh jovI paDe nahIn. AhA... hA...
are! vItarAgI mArag!! sarvagna parameshvare jANyo ane kahyo chhe, karyo nathI. paranun karyun nathI kAI. karyun
chhe potAnun. AhA... hA.. hA!
(kahe chhe) jemake AtmAmAn, pUrvaparyAyanI prApti mithyAtvanI hoy, e paN potAnA kartA
karaNathI, mithyAtvanI prApti chhe. darshanamohano uday thayo mATe mithyAtva chhe, em nathI. darshan- mohano
uday uchit nimitta chhe, paN ene laIne mithyAtva ahInyAn thAy chhe, em nathI. mithyAtva thavAmAn
AtmAnA kartA- karaN-sAdhanathI mithyAtva thAy chhe. AhA... hA... hA.. hA! (je) mithyAtvanI prApti
chhe pUrvanI, emAnthI gulAnT khAIne samyka (tva) thAy chhe. samyagdarshan (thAy chhe.) te samyagdarshananI
paryAyanI prApti, darshanamohano abhAv thayo mATe samyagdarshan paryAyanI prApti thaI, em nathI.
samyagdarshananI paryAyanI prApti (thaI temAn) AtmA teno kartA - karaN- sAdhanathI samyagdarshan
paryAyanI prApti thAy chhe. AhA...hA...hA..! Avun chhe. vItarAg, sarvagna jineshvaradev...! enun tattvagnAn
jhINun bahu bApu...!
(shrotA) A svarUpakartA ne A svarUpakaraN..! (uttara) hen...! svarUpakartA ne svarUpakaraN
(A chhe). em AtmAmAn chAritranI paryAy thAy, vItarAgI chAritra, dayA-dAn - vrat - bhaktinA
pariNAm chhe. e kAI chAritra nathI. e to achAritra chhe. vratanA pariNAm paN e achAritra chhe.
chAritra te to ene kahIe ke je AnandamUrti prabhu AtmA, tenA taraphanI sanmukhatAthI temAn AnandamAn
rame, are enun nAm chAritra (chhe). chAritranI paryAyamAn chAritramohanIyano abhAv thyo mATe
chAritranI paryAy thaI, em nathI. chAritramohanIyano abhAv e uchit nimitta chhe. paN ene laIne
ahInyA chAritranI paryAy thAy, em nathI. chAritranI paryAy-pUrve achAritranI paryAyanI prApti hatI.
emAn paN enA svarUpakartA ne karaN AtmA hato. ane chAritranI paryAy (prApta thaI) eno kartA ne
karaN (sAdhan) eno AtmA chhe. mahAvratAdinA pariNAm hatA mATe chAritranI paryAy thaI, em nathI.
AhA... hA... hA! Avun jagatathI Undhun chhe bhAI...! vItarAg mArag, AhA.... hA... hA... hA..! e
vItarAg sivAy kyAy vAt chhe nahIn. badhe - badhe gappA mAryA chhe badhAe..! tIrthankar sarvagna
trilokanAth..! sarvagna parameshvare jevun joyun, evun vANI dvArA Avyun..! e sivAy kyAy e vAt sAchI
chhe nahIn. AhA... hA..! A ye dharma sAcho ane A... ye dharma sAcho, evun chhe nahI...

Page 107 of 540
PDF/HTML Page 116 of 549
single page version

gAthA – 9p pravachanasAr pravachano 107
ek vItarAg sarvagnadev, parameshvare, AtmA je kahyo e AtmA anantaguN sAgar chhe enI
antaradraShTi - anubhav thaIne, pachhI svarUpamAn rame, ene chAritra kahIe. e chAritranI paryAy, utpanna
thaI temAn chAritramohanIyakarmanA uyano abhAv, uchit nimitta ho. paN ene laIne chAritranI paryAy
thaI chhe, em nathI. chAritranI paryAyamAn - svarUpano kartA- karaN AtmA chhe. AhA.... hA... hA...!
Avun chhe bhagavAn...! AchArye to bhagavAn tarIke bolAvyo chhe..! 72 gAthAmAn. A ‘samayasAr’
savAre chAle chhe ne...! ‘bhagavAn AtmA’ anant - anantaguNano bharelo prabhu..! enI vartamAn
paryAyane (e) prApta chhe. e paN potAthI chhe. koI karmane laIne chhe ke, em nathI. ane navI paryAyane
prApta thAy, temAn paN karmanA nimittano abhAv ho. paN nimitta darshan - gnAn-chAritra (nI
paryAyano) kartA nathI. samyagdarshan - gnAn -charitra (nI) je nirvikArI vItarAgIparyAy, ene jIv
pote potAthI kare chhe. enA kartA - karaNane sAdhan AtmA chhe. ene shubhabhAv ne mahAvratAdi pariNAm
hatA mATe chAritra thayun, em nathI. ahA... hA... hA...! Avun chhe.
(shrotA) antarangasAdhanabhUt kartA ne
karaN kahyA, to bAhya sAdhan hashe ne...? (uttara) e kartA ne karaN antaran gachhe. bAhyA uchit to
nimitta chhe, e kartA ne karaN nathI. ‘bahirang’ shabda paDayo chhe ne...! ‘uchit bahirang sAdhanonI
sannidhimAn’ e to nimitta thayun. have
“anek prakAranI ghaNI avasthAo kare chhe te–
antarangasAdhanabhUt svarUpakartAnA ane svarUpakaraNanA sAmarthyarUp svabhAv vaDe anugRuhIt thatAn,
uttar avasthAe upajatun thakun” AhA... hA...! “te utpAd vaDe lakShit thAy chhe”
AhA... hA... hA!
e navI avasthA je thaI, tenA lakShaN vaDe to dravya lakShit thAy chhe. te utpAd thayo mATe temAn karma
lakShit thAy chhe emAn - ke karmano abhAv thayo - lakShit thAy chhe, em nathI. A vItarAg mArag chhe
bApA...! bahu jhINo. bhagavAn to birAje chhe mahAvidehamAn prabhu..! sImandharasvAmI bhagavAn..! tyAnthI
A vAt AvI chhe. kundakundAchArya tyAn gyA hatA prabhu pAse, birAje chhe atyAre samavasaraNamAn, dharmasabhA
prabhu birAje chhe mahAvidehamAn, pAnchaso dhanuShano deh (chhe). kroD pUrvanun AyuShya (chhe). ek pUrvamAn, 70
lAkh karoD ane pa6 hajAr karoD varSha jAy. ek kroD pUrvanun AyuShya chhe prabhunun...! atyAre birAje chhe
mahAvidehamAn. tyAn gayA hatA kundakundAchArya. samvat-49. ATh di’ tyAn rahyA hatA. AhA... hA... hA..!
tyAnthI AvIne, A granth rachyA (chhe). AhA.... hA... hA...! sAkShAt traN lokanA nAth...! birAje chhe
sImandhar bhagavAn antare mahAvideh kShetramAn...! manuShyapaNAmAn...! AhA... hA... hA...! emanI OM dhvani
sAmbhaLI, kundakundAchArya prabhu ATh di’ tyAn rahyA hatA. AhA... hA.. Amano chAr hAthano deh!
bhagavAnano pAnchaso dhanuShano (deh) be hajAr hAth Uncho mANaso paN (tyAn) evAj UnchA. tID
jevun dekhAy, tID..! (jantu) chhe ne...! uDatA tID...! chakravartIe pUchhayun tID jevo mANas koN chhe
A...? AhA... hA...
bhagavAn pAse gyA kundakundAchArya! ATh di’ tyAn rahyA. pAnchaso dhanuShano dehane A to chAr
hAthano! prabhu A koN chhe tID jevun? em chakravartIe bhagavAnane pUchhayun, bhagavAnano uttar Avyo
he! chakravartI, e bharatakShetranA kundakund nAmanA AchArya chhe. AhA... hA... hA! em bhagavAnanI vANI
nIkaLI. OM nIkaLe chhe.

Page 108 of 540
PDF/HTML Page 117 of 549
single page version

gAthA – 9p pravachanasAr pravachano 108
OM nIkaLe emAnthI A jIvo samaje chhe. bhagavAnanI vANI AvI na hoy, bhagavAnanI vANI to OM
ekAkSharI chhe. IchchhA vinA vANI nIkaLe ekAkSharI! IchchhA hoy tyAn (vANI) ekAkSharI nathI. AhA...
hA... hA! evI vAt chhe! atyAre to khIchaDo karI nAkhyo chhe! ekadravya, bIjA dravyane madad kare ne...!
sahAy kare ne! bIjAnI sahAy hoy to emAn k kthAy. lAkaDI Am UnchI thAy chhe te juo, te
AngaLIne laIne em UnchI thAy chhe, em nathI em kahe chhe. enI pUrva paryAy Am hatI ne pachhI
Am thaI enI paryAyanA kartA-karaN enA paramANu chhe. AngaLI nahIn. AngaLIthI (e lAkaDI)
UnchI thaI nathI, AngaLI uchit nimitta chhe. (paN) enAthI kartA-karaN thayun ja nathI. AhA... hA...
hA! Avun chhe. bahu pher! vItarAgano mArag! (jagatathI judo chhe).
darek dravyanI paryAy svatantra, teno kartA pote, e paN hajI apekShA chhe. paryAyano kartA
dravyasvarUpakartA (e apekShit kathan chhe) kharekhar to darek dravyanI paryAy, (potAnA ShaTkArak) paryAy
kartA, paryAy karma, paryAy karaN, paryAy sampradAn paryAy apAdAn, paryAy adhikaraN. ek samayanI
paryAy, chha dravyamAn je thAy, e paryAy ShaTkArakanun pariNaman, potAthI chhe, dravyaguNathI paN nahIn.
AhA... hA... hA... hA! nimittathI to nahIn, (paN) dravya-guNathI nahIn. ek samayanI paryAy ShaTkArakarUpe,
paryAy pote kartA, paryAy pote karma kArya, paryAy pote karaN- sAdhan, paryAy pote sampradAn - paryAye potA
mATe paryAy karI, apAdAn- paryAyathI paryAy thaI e paryAyanA AdhAre paryAy thaI e adhikaraN.
ShaTkArakarUpe ekasamayanI paryAyamAn anAdianant darek dravyamAn A rIte thAy chhe. AhA... hA... hA!
(kahe chhe ke) ahInyAn to paryAyanun lakShaN kahIne, dravyanun lakShya, batAvavun chhe ne...! eTale
svarUpakartA ne svarUpasAdhan kahevAmAn Avyun, bAkI to pratyek dravyanI, pratyek samayanI avasthA potAnA
utpAd, je paryAy thAy, tene dhruv ne vyayanI apekShA nathI. nimittanI to apekShA nathI. 101 gAthAmAn
(A vAt) Avashe. ‘pravachanasAr’! A to 9p gAthA chAle chhe. AhA... hA.. hA..! anant AtmAo
ane anant paramANuo, - nigodanA - ek angulanA asankhyAtamA bhAgamAn anant AtmAo chhe. -
lasaN, DungaLI (mAn rahelA te) nigod- ek ek angulanA asankhyAtamAn bhAgamAn anant AtmAo chhe.
e darek AtmA (ane anant paramANuo) potAnI vartamAn paryAyamAn, ShaTkArak rIte pariNamatI tenI
paryAy utpanna thAy chhe. AhA... hA... hA! Avun kyAn? sAmbhaLavun mushkel paDe!
(ahInyAn kahe chhe ke) jenI paryAyanI utpatti mATe dravya - guNanI paN apekShA nathI. vyayanI
apekShA nathI, dhruvanI apekShA nathI. darek dravyanI je samaye, je paryAy utpanna thAy tene tenA dravya -
guNanI apekShA nathI, vyayanI apekShA nathI. (to pachhI) nimitta hoy to thAy e vAt chhe nahIn.
nimitta ho! paN tenAthI thAy, tem traNakALamAn nathI. AhA... hA! Avun bhagavAn! bhagavAn
chaitanyasvarUp!! ene je samyagdarshananI dharmanI paryAy, samyagdarshananI sharuAt pahelAn dharmanI paryAy
thAy, e paryAyamAn, ShaTkArakanA pariNamanathI samyagdarshananI paryAy thAy chhe. e paryAyane nishchayathI
dravya-guNano paN Ashray nahi e to lakShaN siddha karavun chhe mATe samyagdarshan paryAy je thaI e lakShaN
chhe ane enAthI dravya lakShya chhe. eTalun ahIn siddha karavun chhe. ane tenA svarUpamAn ja e chhe. te te dravya
samakitapaNe thayun chhe e dravyanun svarUp chhe. e

Page 109 of 540
PDF/HTML Page 118 of 549
single page version

gAthA – 9p pravachanasAr pravachano 109
koI parane laIne thAy samakit. karmane laIne (ke) dayA - dAn - vratanA pariNAm (thayA) mATe
samakit thAy chhe, evun svarUpamAn chhe nahIn AhA... hA... hA... hA! bhAre Akarun! AkhI duniyAthI,
virodh lAge! pAgal jevun lAge! AhA... hA.. hA! mArag vItarAgano bApA! jagatane maL‌yo nathI,
sAmbhaLavA! AhA... hA... hA!
(loko to) vrat pAL‌yA ne... A karyA... ne! te karyA... ne! dhULe ya karI nathI. parIShah sahan
karyA! emAn kyAn? shun thyun? parIShah to bahAranI sanyogI chIj chhe. emAn sahan karavAno paryAy kyAn
enAthI thayo chhe? AhA... hA... hA! ek AnandanI paryAyamAn samatA thaI chhe, e to eno kartA-karaN
eno AtmA kartA-karaN-sAdhan chhe. AhA... hA.. hA! samajAy chhe kAI? Ato vItarAg; traN
lokano nAth, parameshvar birAje chhe, enI A vANI chhe. traN lokanA nAthanI vANI A chhe!!
(ahInyAn kahe chhe ke) “svarUpakartAnA ane svarUpakaraNanA sAmarthyarUp svabhAv vaDe
anugRuhIt thatAn, uttar avasthAe Upajatun thakun te utpAd vaDe lakShit thAy chhe; parantu tene te utpAdanI
sAthe svarUpabhed nathI, svarUpathI ja tevun chhe.”
te te dravyanI te (te) paryAy thavI te tenA svarUpathI
judI chhe em nathI. svarUpathI ja tevun chhe.
“vaLI jevI rIte te ja vastra nirmaL avasthAthI Upajatun
ane malin avasthAthI vyay pAmatun thakun te vyay vaDe lakShit thAy chhe. AhA... hA.. hA! e pUrvanI
avasthA je hatI, malinatAno vyay, paN e vyay lakShaN ne dravya lakShya chhe. vyay koI bIjI chIj
thaI mATe tenun malinapaNun TaL‌yun - pANIne laIne ne dhokAne laIne - vastranI e malinatA TaLIne
nirmaLatA thaI e pANIne laIne ne dhokAne laIne nirmalatA thaI chhe em bilakul nahIn. e vastra ja
pote nirmaL paryAyapaNe Upajatun thakun, jene vyay ane dhruvanI paN apekShA nathI. AhA... hA! malin
avasthA hatI te vyay pAmatun, te vyay vaDe lakShit thAy chhe. ahIn vyay kIdho. pahelAn utpAd kIdho hato
ne...! (lakShaN batAvavun chhe ne..!) “parantu tene te vyayanI sAthe svarUpabhed nathI.” svarUpathI ja tevun
chhe” AhA... hA! tevI rIte te ja dravya paN darek dravya uttar avasthAthI Upajatun ane pUrva
avasthAthI vyay pAmatun thakun te vyay vaDe lakShit thAy chhe”
vyay vaDe dravya lakShit thAy chhe. (vastra)
par mAthe dhoko paDayo mATe malinatA gaI to kahe chhe em lakShit thatun nathI, em thatun ja nathI. tyAn
lakShaN nathI. vyay thayo chhe e lakShaN dravyanun chhe. AhA... hA...! AvI vAtun have!
(shrotA) lakShaN
lakShya bhed batAve chhe..! (uttara) lakShaNanun lakShya e dravya (chhe). lakShaNavyay thayo enun lakShya dravya chhe.
vyay thayo (temAn) jonDe chIj hatI ene vyay karyo, malinatAno vyay karyo, em nathI. AhA... hA!
Avun svarUp chhe! gAthA panchANun jhINI chhe. AkhI! pahele di’ kAle’ya jhINun hatun!
(kahe chhe) “vyay vaDe lakShit thAy chhe” “parantu tene te vyayanI sAthe svarUpabhed nathI.” vyay
to te dravyanun svarUp ja chhe. “svarUpathI ja tevun chhe.” have dhruv (nI vAt). pahelA utpAdanI karI, pachhI
vyayanI karI, have dhruvanI kare chhe.
“vaLI jevI rIte te ja vastra ekI vakhate nirmaL avasthAthI
Upajatun, malin avasthAthI vyay pAmatun ane TakatI evI vastratva–vastrapaNun avasthAthI dhruv rahetun
thakun dhrauvya vaDe lakShit thAy chhe
“AhA...! vastra je dhruv Takatun thakun e dhruv vaDe vastra lakShya

Page 110 of 540
PDF/HTML Page 119 of 549
single page version

gAthA – 9p pravachanasAr pravachano 110
thAy chhe. AhA.... hA... hA! chhe? “parantu tene te dhrauvyanI sAthe svarUpabhed nathI, svarUpathI ja tevun chhe.”
e te draShTAnt thayo. (have siddhAnt) “tevI ja rIte te ja dravya paN ekI vakhate uttar avasthAthI
Upajatun.” AtmAmAn samyak darshananI paryAyapaNe Upajatun ane “pUrNa avasthAthI vyay pAmatun”
mithyAtva avasthAthI nAsh pAmatun “ane TakatI evI dravyatva–avasthAthI dhruv rahetun thatun dhrauvya vaDe
lakShit thAy chhe”
AhA... hA! samyagdarshananI paryAy lakShaN chhe, tenun lakShya dhruv upar chhe. samyargshanano viShay
dhruv chhe. bhUtArtha chhe. (‘samayasAr’) 11mI gAthA.
भूदत्थमस्सिदो खलु सम्मादिठ्ठी हवदि जीवो]
bhUtArtha, trikaLavastu dhruv chhe. ene Ashraye samyagdarshan thAy chhe. e samyagdarshananI paryAy lakShaN (chhe) e
dhruvane batAve chhe. AhA... hA... hA! paryAy, Am karmano kShay thyo e batAve chhe em nahIn.
AhA... hA... hA! chAr ghAtikarmano nAsh thatAn, kevaLagnAn thAy. em (shAstramAn) shabda chhe.
tattvArthasUtramAn’ . e to nimittanA kathan chhe (em) kahe chhe. chAr ghAtikarmanI paryAy je karmapaNe
hatI, e jayAre akarmapaNe thaI, e potAnA svarUpathI thaI chhe. ahInyAn bhagavAnane kevalagnAn pragaTayun
mATe te karmapaNAnI paryAy akarmapaNe thaI, em nathI. ane karmanI paryAy paN jayAre akarmapaNe
(paramANu) thayun tethI ahInyAn kevaLagnAn thayun, em nathI. ane karmanI paryAy paN jayAre akarmapaNe
(paramANu) thayun tethI ahInyAn kevaLagnAn thayun, em nathI. e kevaLagnAnanI paryAyano utpAd, pUrvano
vyay thatAn, chAr guN - mokShamArgano vyay thatAn, kevaLagnAnanI paryAy mokShapaNe thaI, teno svarUpakartA
ne karaN e AtmA chhe, sanhanan majabUt chhe vajAvRuShanArAch e chhe mATe kevaLagnAn thayun chhe, em nathI.
AhA... hA... hA... hA! AvI vAtun chhe! bhagavAn paramAtmA, eNe kahelo panth A chhe. AhA.... hA!
bhAShA evI Ave tattvArthasUtramAn ‘chAr ghAtikarmano nAsh thAy, tyAre kevaLagnAn thAy, ahInyA kahe chhe
ke kevaLagnAnanI paryAy, pUrve chAr gnAnanI paryAy (mati, shruti, avadhi, manaparyay) hatI teno vyay
thayo, vyayano kartA-karaN paN AtmA (chhe). ane utpAd-kevaL gnAnano thayo teno kartA-karaN -
sAdhan paN AtmA (chhe). karmane laIne thayun I, bilakul vAt jUThI chhe. AhA... hA... hA... hA!
(shrotA) jainadharmamAn to karmanI laIne thAy em vAt hoy ne...! (uttara) jainadharmamAn to AtmAnI
vAt chhe. karmanI nahIn. jagat IshvarakartA kahe ane A jain kahe chhe amAre vikArano kartA karma. ane karma
(tUTe) toDe to (mokSha thAy.) e to I nun I chhe. (mokShano kartA) jaD thyo! AhA... hA! olAe
chaitanya Ishvar (kartA) TharAvyo kalpit. ANe jaD (kartA) TharAvyo (kalpit) karma andar jaD chhe e
jayAre uday Ave, tyAre amane vikAr thAy. ane e karma khasI jAy to amAro vikAr TaLe. e
vAt bilakul jUThI chhe. AhA... hA.. hA! (shrotA) karma na rahe tyAre khasI to jAy chhe.. (uttara)
ene kAraNe, I to enI paryAyamAn pUrva paryAy karmapaNe hatI, enI uttar paryAy akarmapaNe thaI, eno
kartA-karaN-sAdhan enA paramANun chhe. ahIn kevaLagnAn thyun mATe ne akarmapaNe paryAy thaI, em nathI.
AhA... hA... hA! gahan viShay chhe prabhu! vItarAg paramAtmA, AhA...! enun tattvagnAn, bahu jhINun
chhe!! AhA... hA! lokoe bahArathI khatavI nAkhyun, AhA... hA! keTalun! panchANun gAthAmAn AhA... hA!
(ahInyAn kahe chhe ke) ek e, thyun ho! vastranun (udAharaN) hatun mAthe! “tevI ja rIte te ja dravya
paN” - AtmA ane paramANu Adi dravya. “ekI vakhate uttar avasthAthI Upajatun” navI avasthAthI

Page 111 of 540
PDF/HTML Page 120 of 549
single page version

gAthA – 9p pravachasAr pravachano 111
Upajatun “pUrva avasthAthI vyay pAmatun thakun.” pUrvanI avasthAno abhAv thayo thako “ane TakatI
evI dravyatva–avasthAthI” (joyun?) A (dravyatva) avasthA chhe (eTale) kAyam Take chhe ne...! “dhruv
rahetun thakun dhrauvya vaDe lakShit thAy chhe.”
dravyatva avasthAthI dhruv rahetun thakun, dhruvathI lakShit thAy chhe
(arthAt) bhagavAn AtmA to dhruvathI jaNAy chhe. AhA.... hA... hA.. A vaLI paryAy vaDe dhruv
jaNAy...!! dhruv dhruv (lakShaN paryAyanun kahyun ne...!) ahIn to dhruvapaNun je chhe enun je khyAlamAn Avyun
- e dhruvapaNun je chhe enun je khyAlamAn Avyun - e dhruvapaNun khyAlamAn Avavun, e dhruvanun lakShaN chhe.
(vaLI) e dhruvanun lakShaN chhe em kahe chhe. AhA... hA... hA! jhINI vAt chhe bhAI! (je vANI) indro
sAmbhaLavA Ave! traN gnAnanA dhaNI! e vAt (vANI) kevI hashe! upar shakrendra, pahelA devalokanA indra
(chhe). ekAvatArI chhe. ek bhave mokSha janAr! shakrendra. sudharmaindra ek bhave mokSha janAr. te (dharma)
sabhAmAn Ave, te vANI kevI hashe bAp! kathA - vArtA (jevI) sAdhAraN hashe? AhA... hA... hA... hA!!
(ahInyA) kahe chhe ke “te ja dravyapaN ekI vakhate uttar avasthAthI Upajatun, pUrva
avasthAthI vyay pAmatun ane TakatI evI dravyatva–avasthAthI dhruv rahetun thakun dhrauvya vaDe lakShit thAy
chhe.”
AhA... hA! jANe chhe gnAn, paN e dhruvapaNun jaNAve chhe dravyane, dhruvapaNun jaNAve chhe dhruvane em,
jANe chhe paryAy. kaI dhruvapaNun dhruvapaNAne jANatun nathI, dhruv to dhruv chhe. paN ahInyA to dhruvapaNun enun
lakShaN chhe. (evun paryAy jANe. e lakShaNathI dhruv chhe em paryAye lakShya karyun! bahu pheraphAr chhe bhAI!
AhA... hA! na samajAy to, rAtre pUchhavun. rAtre chhe ne...! savAsAtathI ATh poNo kalAk...! charchA
(hoy chhe ne...!) jhINI vAt chhe bhAI! AhA.... hA! dhruv vaDe lakShit thAy chhe. shun kIdhun?”
dravyatva–
avasthAthI dhruv rahetun thakun dhrauvya vaDe lakShit thAy chhe.” AhA... hA! lakShit to, paryAy kare chhe (paN)
dhruvapaNun chhe. e dhruvanun lakShya karAve chhe. e dhruvapaNun je chhe e lakShaN chhe ane dhruv je chhe e lakShya chhe.
em paryAy jANe chhe. AhA... hA... hA! have Avo upadesh! olun to kahe ke viShay sevavA nahIn ne
chovihAr karavA, sAmAyik karavI, paDikakamaNA karavA. paN AvI tattvanI draShTi vinA sAmAyik
(sAchI) AvI kyAthi? AhA... hA! tattva (ja) svatantra chhe. darek tattvanI ekasamayanI paryAy
kramabaddha (chhe). kramabaddha!
e lakhyun chhe ne...! panDitajI! kramabaddhano lekh vAnchyo? jayapur kramabaddhano lekh lakhyo chhe
‘kramabaddha’ kA lekh likhA hai, bahut achchhA hai. darek dravyamAn, ek samayamAn je paryAy thAy kramabaddha
(chhe). kramasar honevAlI hai, Age - pIchhe - AgaL, pAchhaL chhe nahIn. jarhAn jo paryAy honevAlI hai
hogI hI. e paryAyanA lakShaNathI dravya lakShya thAy chhe. AhA... hA... hA! kramabaddha no lekh AmAn
Avyo chhe thoDo ‘jain mitra’ mAn Avyun chhe A ja thoDun, thoDun’ ka Avyun chhe thoDun’ ka! AhA... hA!
e utpAd-vyay-dhruvanI, enI vyAkhyA thaI.
उत्पाद – व्यय – ध्रुवत्वसंबंद्धम् have guNo ne
paryAyanI, vyAkhyA kare chhe. ‘guNaparyAyadravyam’ guNane paryAy, dravya chhe. kAle utpAd- vyay-dhruv hatun te
paN dravya chhe. AhA... hA!
(ahInyAn kahe chhe ke) “vaLI jevI rIte te ja vastra vistAravisheShosvarUp.” A vastra chhe....
ne!! emAn guNo chhe. e guN chhe e vistAr chhe AmAn. paramANumAn guNo chhe te vistAr chhe Am

Page 112 of 540
PDF/HTML Page 121 of 549
single page version

gAthA – 9p pravachanasAr pravachano 112
(tIrachhA-ADA-ekasAth) vistAr visheSho chhe. chhe ne?” (shuklatvAdi) guNo vaDe lakShit thAy chhe.”
A dhoLun (vastra) chhe, e dhoLA vaDe (paN) e dhoLI paryAy chhe. paN (eno je guN chhe) enA vaDe
lakShit thAy chhe. dhoLI chhe e paryAy chhe. paN rang (varNa) eno guN chhe. rang chhe je vastramAn e eno
guN chhe. dhoLI to paryAy chhe (paN) samajAvavun chhe eTale Am lIdhun. AhA... hA... hA! kALI, dhoLI,
lIlI e to paryAy chhe. ane rang (varNa) je trikALI paramANumAn chhe e guN chhe, AhA... hA... hA!
(shrotA) barAbar! ... Avun chhe. vastra vistAravisheSh, dravya chhe te sAmAnya ne enA guN chhe te
vistAravisheSh (chhe). e vastra vistAravisheShosvarUp shuklatvAdi guNo vaDe-paryAy chhe ho- lakShit
thAy chhe.
“parantu tene te guNonI sAthe svarUpabhed nathI” vastrane je bhAv Adi guNo chhe tenAthI
te vastra lakShit thAy chhe. chhatAn te guNone ane dravyane svarUpabhed nathI. AhA... hA... hA...! bahu
jhINun
... “svarUpathI ja tevun chhe; tevI ja rIte te ja dravya paN vistAravisheSho – svarUpo guNo vaDe
lakShit thAy chhe.” darek dravyamAn vistAr- (visheSho) anantA guNo chhe. Am vistAr (ADA-tIrachhA)
paramANu chhe emAny anantaguNo chhe. AtmAmAn paN anantaguNo chhe. dharmAstikAy (Adi) tattvamAn paN
anantaguNo chhe. ek kAlANu dravya chhe emAn paN anantaguN chhe. vastu chhe temAn vistaravisheSho - guNo,
ek sAthe Am (tIrachhA) rahelA guNo Am (ekasAth-pahoLAI) chhe. paryAy chhe e Am (lambAI
- ek pachhI - ek- krame krame) chhe. Ayat - ek pachhI ek lambAI chhe kramasar thAy ane guNo
akrame - ek sAthe rahelA chhe. “dravya paN vistAravisheSho svarUp guNo vaDe lakShit thAy chhe; parantu
tene te guNonI sAthe svarUpabhed nathI, svarUpathI ja tevun chhe.”
AhA... hA.. hA!
“vaLI jevI rIte te ja vastra AyatavisheShosvarUp” paryAy, have paryAy lIdhI. te vastramAn
paryAy thAy chhe je ek pachhI ek, ek pachhI ek. e Ayat eTale lambAI kALapaNe lambAIpaNe
paryAy thAy chhe e AyatavisheShosvarUp “paryAyavartI (–paryAy tarIke vartatA, paryAy– sthAnIy)
tantuo vaDe lakShit thAy chhe.”
AhA... hA! paryAyavartI tantuo vaDe lakShit thAy chhe, tantu (ne) paryAy
gaNI ahInyAn.
“parantu tene tantuonI sAthe svarUpabhed nathI” AhA... hA! guNone ane dravyane
svarUpabhed nathI, guN lakShaN chhe dravya lakShya chhe. lakShaN - lakShyamAn svarUpabhed nathI. AhA.... hA! AvI
vAtun have!
(ahInyAn kahe chhe ke) “tevI ja rIte te ja dravya paN te ja dravya AtmA ane paramANu Adi
“AyatavisheShosvarUp” paryAyo. ek pachhI ek, ek pachhI ek visheSh. olA vistAravisheSh guNo
hatA. A paryAy visheSh (chhe). Ayat eTale lambAIthI kALakrame thatI paryAy, evI
AyatavisheShosvarUp “paryAyo vaDe lakShit thAy chhe.” AhA... hA..! koN? dravya. kapaDun - vastra paN
tenI paryAy vaDe lakShit thAy chhe. em darek dravya, tenI vartamAn paryAy vaDe lakShit thAy chhe. AhA...
hA... hA.. hA! enI paryAy, potAthI chhe svarUpabhed nathI. bhed je chIj chhe tenAthI te lakShya thatun nathI.
enAmAn je paryAy chhe, enAthI te dravya lakShya thAy chhe. chhatAn te dravyane, guNane paryAyane bhed nathI.
AhA... hA! have A apekShA kahevI chhe ne

Page 113 of 540
PDF/HTML Page 122 of 549
single page version

gAthA – 9p pravachanasAr pravachano 113
atyAre! Avun bhAI koI dI’ sAmbhaL‌yun nahIn hoy tyAn. jindagImAn nyAn. bhAIne to magaj no’ tun
kAI e majUrI karIne vayA gyA. AhA... hA! tattvanI vastu bApu evI chhe!
vAstavik dravya, guNane paryAy shun chhe? ane guN ne paryAy (‘guNaparyAyavat dravyam’) dravya shun
chhe? enI vyAkhyA chhe. tevI ja rIte te ja dravya paN AyatavisheShosvarUp paryAyo vaDe lakShit thAy
chhe”
tenI paryAy vaDe dravya lakShit thAy chhe. bIjun tattva chhe (sAthe) mATe lakShya thAy chhe em nathI.
AhA... hA! AtmAmAn, samyagdarshananI paryAy thaI, e paryAy vaDe lakShit dravya thAy chhe. (vaLI) e
paryAy vaDe lakShit dravya thAy chhe. paryAy - samyagdarshan thayun, e mithyAdrarshanano abhAv thayo evI
apekShA ene lAgU paDatI nathI. AhA... hA.. hA! darshanamohano abhAv thyo mATe samyagdarshanaparyAy
jaNAy chhe, em nathI. e samyagdarshananI paryAy, nirmaL vItarAgI AtmagnAn, e paryAy AtmAne
jaNAve chhe. AtmA tenun lakShya chhe ne A paryAy tenun lakShaN chhe. A... re... AmAn vAte - vAte pher! chhe
to lojik! yuktithI siddha karyun chhe prabhu e to!! munirAj! digambar sant! vanavAsI hatA. vanavAsamAn
rahIne TIkA banAvI chhe ‘A’. e enun svarUp ja chhe te. svarUpathI judun te nathI.

visheSh kaheshe...
OM

Page 114 of 540
PDF/HTML Page 123 of 549
single page version

gAthA – 96 pravachanasAr pravachano 114
have anukrame astitva be prakAranun kahe chhe svarUp-astitva ane sAdrashya astitva. temAn A
svarUp-astitvanun kathan chhe-
सब्भावो हि सहावो गुणेहिं सगपज्जएहिं चित्तेहिं ।
दव्वस्स सव्वकालं उप्पादव्ययधुवत्तेहिं ।। ९६।।
सद्भवो हि स्वभावो गुणैः स्वकपर्ययैश्चित्रैः ।
द्रव्यस्य सर्वकालमुत्पादव्ययध्रुवत्वैः ।। ९६।।
utpAd– dhrauvya – vinAshathI, guN ne vividh paryAyathI.
astitva dravyanun sarvadA je, teh dravyasvabhAv chhe. 96.
gAthA-96
anvayArtha– (सर्वकालं) sarvakALe (गुणैः) guNo tathA (चित्रैः स्वकपर्यायेः) anek prakAranA
potAnA payAryo vaDe [उत्पादव्ययध्रुवत्त्चैः] tem ja utpAd-vyay-dhrauvya vaDe (द्रव्यस्य सद्रावः) astitva
[हि] te kharekhar (स्वभावः) svabhAv chhe.
TIkA– astitva kharekhar dravyano svabhAv chhe. ane te (astitva) anya sAdhanathI 1nirapekSha
hovAne lIdhe anAdi-anant hovAthI tathA 2ahetuk ekarUp 3vRuttie sadAy pravartatun hovAne lIdhe
vibhAvadharmathI vilakShaN hovAthI, 4bhAv ane bhAvavAnpaNAne lIdhe anekapaNun hovA chhatAn pradeshabhed
nahi hovAne kAraNe dravyanI sAthe ekapaNun dharatun dravyano svabhAv ja kem na hoy? (jarUr hoy.) te
astitva - jem bhinna bhinna dravyone viShe pratyekamAn samApta thaI jAy chhe tem - dravya-guN-paryAyane
viShe pratyekamAn samApta thaI jatun nathI, kAraN ke temanI siddhi paraspar thatI hovAthI (arthAt dravya,
guN ane paryAy ekabIjAthI paraspar siddha thatAn hovAthI - ek na hoy to bIjAn be paN siddha nahi
thatAn hovAthI) tenun astitva ek ja chhe; - suvarNanI jem.
jem dravyen, kShetre, kALe ke bhAve suvarNathI jeo papRuthak jovAmAn AvatA nathI. kartA-karaN -
adhikaraNarUpe pILAsh AdiguNonA ane kunDaLAdiparyAyonA svarUpane dhAraN karIne pravatartA suvarNanA
astitva vaDe jemanI niShpati
6 thAy chhe, - evA pILAshaAdiguNo ane kunDaLAdi paryAyo vaDe je
suvarNanun astitva chhe, te (suvarNano) svabhAv chhe; tem dravye, kShetre, kALe ke bhAve dravyathI jeo pRuthak
jovAmAn AvatA nathI.
7 kartA-karaN adhikaraNarUpe guNonA ane paryAyonA svarUpane dhAraN karIne
pravatartA dravyanA
----------------------------------------------------------------------
1. astitva anya sAdhananI apekShA vinAnun - svayamsiddha chhe tethI anAdi - anant chhe.
2. ahetuk = akAraN; jenun koI kAraN nathI evI
3. vRutti=vartan te; pariNati, (akAraNik ekarUp pariNatie sadAkAL pariNamatun hovAthI astvi vibhAvadharmathI judA lakShaNavALun chhe).
4. astitva te (dravyano) bhAv chhe ane dravya te bhAvavAn (bhAvavALun) chhe.
pa. jeo = je pILAshaAdi guNo ane kunDaLAdi paryAyo
6. niShpatti - nIpajavun te; thavun te; siddhi
7. dravya ja guN - paryAyonun kartA (karanAr), temanun karaN (sAdhan) ane temanun adhikaraN (AdhAr) chhe; tethI dravya ja guN-paryAyanun
svarUp dhAraN kare chhe.

Page 115 of 540
PDF/HTML Page 124 of 549
single page version

gAthA – 96 pravachanasAr pravachano 11p
astitva vaDe jemanI niShpatti thAy chhe. -evA guNo ane paryAyo vaDe je dravyanun astitva chhe, te
svabhAv chhe. (dravye, kShetre, kALe ke bhAve suvarNathI judAn nahi jovAmAn AvatA pILAshAdik ane
kunDalAdikanun astitva te suvarNanun ja astitva chhe, kAraN ke pILAshAdikanA ane kunDaLAdikanA svarUpane
suvarNa ja dhAraN karatun hovAthI suvarNanA astitvathI ja pILAshAdikanI ane kunDaLAdikanI niShpatti-
siddhi thAy chhe, suvarNa na hoy to pILAshAdik ane kunDaLAdik paN na hoya tevI rIte dravye, kShetre, kALe
ke bhAve dravyathI judA nahi jovAmAn AvatA guNo ane paryAyonun astitva te dravyanun ja astitva chhe,
kAraN ke guNo ane paryAyonA svarUpane dravya ja dhAraN karatun hovAthI dravyanA astitvathI ja guNonI
ane paryAyonI niShpatti thAy chhe, dravya na hoy to guNo ane paryAyo paN na hoy. Avun astitva
te dravyano svabhAv chhe.)
athavA, jem dravye, kShetre, kALe ke bhAve pILAshaAdi guNothI ane kunDaLAdi paryAyothI je pRuthak
jovAmAn Avatun nathI, kartA-karaN-adhikaraNarUpe suvarNanA svarUpane dhAraN karIne pravartatA pILAshaAdi
guNo ane kunDaLAdikaparyAyo vaDe jenI niShpatti thAy chhe, - evA suvarNanun mUlasAdhanapaNe
2 temanAthI
niShpanna thatun, je astitva chhe, te svabhAv chhe; tem dravye, kShetre, kALe ke bhAve guNothI ane paryAyothI
je pRuthak jovAmAn Avatun nathI,
3kartA-karaN - adhikaraNarUpe dravyanA svarUpane dhAraN karIne pravartatA
guNo ane paryAyo vaDe jenI niShpatti thAy chhe, - evA dravyanun, mULasAdhanapaNe temanAthI niShpanna thatun,
je astitva chhe, te svabhAv chhe. (pILAshAdakathI ane kunDaLAdikathI bhinna nahi jovAmAn AvatA suvarNanun
astitva te pILAshAdik ane kunDalAdikanun astitva chhe, kAraN ke suvarNanA svarUpane pILAshAdik ane
kunDaLAdik ja dhAraN karatA hovAthI pILAshAdikanA ane kunDaLAdikanA astitvathI ja suvarNanI niShpatti
thAy chhe, pILAshAdik ane kunDaLAdik na hoy to suvarNa paN na hoya tevI rIte guNo ane paryAyothI
bhinna nahi jovAmAn AvatA dravyanun astitva te guNo ane paryAyonun ja astitva chhe, kAraN ke
dravyanA svarUpane guNo ane paryAyo ja dhAraN karatA hovAthI guNo ane paryAyonA astitvathI ja
dravyanI niShpatti thAy chhe, guNo ane paryAyo na hoy to dravya paN na hoy. Avun astitva te dravyano
svabhAv chhe.)
(jevI rIte dravyanun ane guN - paryAyanun ek ja astitva chhe em suvarNanA draShTAnt pUrvak
samajAvyun, tevI rIte have dravyanun ane utpAd - vyay - dhrauvyanun paN ek ja astitva em suvarNanA
draShTAntapUrvak samajAvavAmAn Ave chhe).
jem dravye, kShetre, kALe ke bhAve suvarNathI1 jeo pRuthak jovAmAn AvatA nathI, kartA-karaN-
adhikaraNarUpe kunDaLAdi-utpAdonA, bAjubandh Adi vyayonA ane pILAsh Adi dhrauvyonA svarUpane dhAraN
---------------------------------------------------------------------------------------------
1. je je - suvarNa
2. temanAthI = pILAshaAdiguNo ane kunDaLAdiparyAyothI. (suvarNanun astitva niShpanna thavAmAn nIpajavAmAn mUL sAdhan pILAsh Adi
guNo ane kunDaLAdi paryAyo ja chhe.)
3. guNaparyAyo ja dravyanA kartA (karanAr), karaN (sAdhan) ane adhikaraN (AdhAr) chhe; tethI guNaparyAyo ja dravyanun svarUp dhAraN kare chhe.

Page 116 of 540
PDF/HTML Page 125 of 549
single page version

gAthA – 96 pravachanasAr pravachano 116
karIne pravartatA suvarNanA astitva vaDe jemanI niShpatti thAy chhe, evA kunDaLAdiutpAdo, bAjubandh
Adivyayo ane pILAshAdi - dhrauvyo vaDe je suvarNanun astitva chhe, te (suvarNano) svabhAv chhe; tem
dravye, kShetre, kALe ke bhAve dravyathI jeo pRuthak jovAmAn AvatA nathI, kartA-karaN-adhikaraNarUpe utpAd-
vyay-dhrauvyonA svarUpane dhAraN karIne pravartatA dravyanA astitva vaDe jemanI niShpatti thAy chhe, -
evAn utpAd-vyay -dhrauvyo vaDe je dravyanun astitva chhe, te svabhAv chhe. (dravye, kShetre, kALe ke bhAve
dravyathI judAn nahi jovAmAn AvatAn utpAdo, vyaye ane dhrauvyonun astitva te dravyanun ja astitva chhe;
kAraN ke utpAdo, vyayo ane dhrauvyonA svarUpane dravya ja dhAraN karatun hovAthI dravyanA astitvathI ja
utpAdo, vyayo ane dhrauvyonI niShpatti thAy chhe, dravya na hoy to utpAdo, vyayo ane dhrauvyo paN na
hoy. Avun astitva te dravyano svabhAv chhe).
athavA, jem dravye, kShetre, kALe ke bhAve kunDaLAdi-utpAdothI, bAjubandh AdivyayothI ane
pILAshaAdidhrauvyothI je pRuthak jovAmAn Avatun nathI, kartA-karaN-adhikaraNarUpe suvarNanA svarUpane
dhAraN karIne pravartatA kunDaLAdi-utpAdo, bAjubandh Adi vyayo ane pILAsh Adi dhrauvyo vaDe jenI
niShpati thAy chhe, - evA suvarNanun, mUl sAdhanapaNe temanAthI niShpanna thatun, je astitva chhe, te
svabhAv chhe; tem dravye, kShetre, kALe ke bhAve utpAd-vyay-dhrauvyothI je pRuthak jovAmAn Avatun nathI,
3kartA-karaN-adhikaNarUpe dravyanA svarUpane dhAraN karIne pravartatA utpAd- vyay- dhrauvyo vaDe jenI
niShpatti thAy chhe, evA dravyanun mUL sAdhanapaNe temanAthI niShpanna thatun, je astitva chhe, te svabhAv
chhe. (utpAdothI, vyayothI ane dhrauvyothI bhinna nahi jovAmAn AvatA dravyanun astitva te utpAdo,
vyayo ane dhrauvyonun ja astitva chhe; kAraN ke dravyanA svarUpane utpAdo, vyayo ane dhrauvyo ja dhAraN
karatAn hovAthI utpAdo, vyayo ane dhrauvyonA astitvathI ja dravyanI niShpatti thAy chhe. utpAdo, vyo
ane dhrauvyo na hoy to dravya paN na hoy. Avun astitva te dravyano svabhAv chhe.)
bhAvArtha– astitvane ane dravyane pradeshabhed nathI; vaLI te astitva anAdi - anant chhe
tathA ahetuk ekarUp pariNatie sadAy pariNamatun hovAne lIdhe vibhAvadharmathI paN bhinna prakAranun chhe;
Am hovAthI astitva dravyano svabhAv ja chhe
guN-paryAyonun ane dravyanun astitva bhinna nathI, ek ja chhe; kAraN ke guN-paryAyo dravyathI ja
niShpanna thAy chhe ane dravya-guN-paryAyothI ja niShpanna thAy chhe. vaLI evI ja rIte utpAd- vyay -
dhrauvyonun ane dravyanun astitva paN ek ja chhe; kAraN ke utpAd-vyay-dhrauvyo dravyathI ja nIpaje chhe,
ane dravya utpAd - vyay-dhrauvyothI ja nIpaje chhe.
A pramANe svarUp - astitvanun nirUpaN thayun - 96.
----------------------------------------------------------------------
1. jeo - je kunDaL Adi utpAdo, bAjubandh Adi vyayo ane pILAsh Adi dhrauvyo.
2. suvarNa ja kunDalAdi-utpAdo, bAjubandh Adi vyayo ane pILAsh Adidhrauvyonun kartA, karaN tathA adhikaraN chhe. tethI suvarNa ja temanun
svarUp dhAraN kare chhe. (suvarNa ja kunDalAdirUpe Upaje chhe, bAjubandh AdirUpe naShTa thAy chhe ane pILAshaAdirUpe TakI rahe chhe.)
3. utpAd-vyayA-dhrauvyo ja dravyanAn kartA, karaN ane adhikaraN chhe; tethI utpAd-vyay- dhrauvyo ja dravyanA svarUpane dhAraN kare chhe.