Pravachansar Pravachano (Gujarati).

< Previous Page   Next Page >


Page 45 of 540
PDF/HTML Page 54 of 549

 

background image
ગાથા – ૯૩ પ્રવચનસાર પ્રવચનો ૪પ
થાય છે એમ કહેવું એ પણ વ્યવહાર છે. બાકી એ પર્યાય પોતાના ષટ્કારકથી થઈ છે એ નિશ્ચય છે.
પરથી થાય છે એ વાત તો અહીંયાં છે જ નહીં.”
વાસ્તવમાં આ, સર્વ પદાર્થોની દ્રવ્યગુણર્પાય સ્વભાવની પ્રકાશક-જુઓ! ત્યાં વિભાવ કહ્યો
અહીં સ્વભાવ કીધો. ભાઈ...! શું કહ્યું એ...? પહેલા કહ્યું હતું કે ગુણમાં રૂપાદિક છે - પરમાણુમાં -
તો નિમિત્ત અને સ્વઉપાદાન - બેઉથી થયું (તેથી) સ્વભાવ (પર્યાય) (હોવા છતાં) વિભાવ
(પર્યાય) કહેવામાં આવી છે. એ અહીંયાં લીધું. જુઓ...! દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાય... ની જુઓ પ્રકાશક,
પારમેશ્વરી વ્યવસ્થા- પરમેશ્વરી કહેલી વ્યવસ્થા ભલી - ઉત્તમ-પૂર્ણ - યોગ્ય છે. સર્વજ્ઞની (આ
વાત) દિગંબરમાં જ છે, બીજે ક્યાંય નથી. આહા... હા..! શ્વેતાંબરમાં કે સ્થાનકવાસીમાં તો છે જ
નહીં. એને તો અજૈન કહેવામાં આવ્યા છે. અન્યમતિ - ‘મોક્ષમાર્ગપ્રકાશક’ પાંચમા અધ્યાયમાં (છે).
જેવા વેદાંતી - ઈશ્વરવાદી - ઈશ્વરકર્ત્તાની જેમ સ્થાનકવાસી, દેરાવાસીને અન્યમતિમાં નાખ્યા છે.
આહા...હા...!
અહીંયાં કહે છે કેઃ પ્રભુ...! વીતરાગે કહેલા દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયનું (સ્વરૂપ) સમજવું હોય તો,
દ્રવ્ય પણ ગુણથી સ્વતંત્ર છે, ગુણ પણ દ્રવ્યથી સ્વતંત્ર છે અને પર્યાય પણ પોતાના ષટ્કારકપણે
સ્વતંત્ર છે. આ જૈનદર્શનની પદાર્થની વ્યવસ્થા છે. (પદાર્થનું બંધારણ છે). ચાહે તો સ્વભાવિકપર્યાય
હો કે વિભાવિકપર્યાય હો, પણ ષટ્કારકથી પોતાની પર્યાય પોતાથી ઉત્પન્ન થાય છે. સમજાય છે...?
આ જુદી જાત છે...!!
(શ્રોતાઃ) ટોપી સીવવામાં દરજીએ શું કર્યું છે. (ઉત્તરઃ) કાંઈ કર્યું નથી.
દરજીએ પોતાની રાગની (ટોપી સીવવાની ઈચ્છાની) પર્યાય કરી, એણે ટોપીની કદી સ્પર્શ પણ કર્યો
નથી...!
એક દ્રવ્ય બીજા દ્રવ્યને અડતુંય નથી ને...! એ “સમયસાર” ત્રીજી ગાથામાં આવ્યું છે. (કેવા
છે તે સર્વ પદાર્થો...? પોતાના દ્રવ્યમાં અંતર્મગ્ન રહેલ પોતાના અનંત ધર્મોના ચક્રને (સમૂહને) ચુંબે
છે-સ્પર્શે છે તો પણ જેઓ પરસ્પર એક બીજાને સ્પર્શ કરતા નથી.)-શ્રી સમયસાર ગાથા-૩ ટીકા