puruṣhārthasiddhiupāy ] [ 27 rīt nathī evo pratītabhāv te sadaiv kartavya chhe. tevun shraddhān karavā yogya chhe? ‘विपरीताभिनिवेशविविक्तं’– eṭale bījāne bījārūpe mānavārūp mithyātvathī rahit shraddhān karavun. ‘तत् आत्मरूपं अस्ति’– te shraddhān ātmānun svarūp chhe. je shraddhān kṣhāyik samyagdraṣhṭine ūpaje chhe te ja siddha avasthā sudhī rahe chhe. tethī upādhibhāv nathī, ātmāno nij bhāv chhe.
bhāvārthaḥ– tattvārthashraddhān samyagdarshananun lakṣhaṇ chhe. te tattvārthashraddhān be prakāre chhe. ek sāmānyarūp, ek visheṣharūp. je parabhāvothī bhinna potānā chaitanyasvarūpane potārūpe shraddhe chhe te sāmānya tattvārtha shraddhān kahīe. ā shraddhān to nārakī, tiryañchādi sarva samyagdraṣhṭi jīvone hoy chhe. ane jīv–ajīvādi sāt tattvonā visheṣhaṇo (bhedo) jāṇī shraddhān kare te visheṣh tattvārthashraddhān kahīe. ā shraddhān manuṣhya, devādi visheṣh buddhivān jīvone hoy chhe. parantu rājamārga (–mukhyamārga) nī apekṣhāe sāt tattvone jāṇavān te samyaktvanun–samyakshraddhānanun kāraṇ chhe. kāraṇ ke jo tattvone jāṇe nahi to shraddhān shānun kare? tethī sāt tattvonun thoḍuṅk varṇan karīe chhīe.
1. jīvatattvaḥ – pratham ja jīvatattva chetanā lakṣhaṇathī virājamān te shuddha, ashuddha ane mishranā bhedathī traṇ prakāre chhe. tyān (1) shuddha jīvatattva – je jīvone sarva guṇ–paryāy potānā nijabhāvarūp pariṇame chhe arthāt jemanā kevaḷagnānādi guṇ shuddha pariṇati–paryāyathī birājamān thayā tene shuddha jīv kahīe.
(2) ashuddha jīvatattva – je jīvonā sarva guṇ–paryāy vikārabhāvane prāpta thaī rahyā chhe, gnānādi guṇ āvaraṇathī āchchhādit thaī rahyā chhe, je thoḍāghaṇā pragaṭarūp chhe te viparītapaṇe pariṇamī rahyā chhe ane jenī pariṇati rāgādirūp pariṇamī rahī chhe te mithyādraṣhṭi jīvone ashuddha jīv kahīe.
(3) mishrajīv– je jīvanā samyaktvādi guṇonī keṭalīk shakti shuddha thaī chhe athavā temān paṇ kāīk malinatā rahī gaī chhe. arthāt koī gnānādi guṇonī keṭalīk shakti shuddha thaī chhe, bījī badhī ashuddha rahī chhe, keṭalāk guṇ ashuddha thaī rahyā chhe, evī to guṇonī dashā thaī chhe ane jenī pariṇati shuddhāshuddharūp pariṇame chhe te jīv shuddhāshuddhasvarūp mishra kahīe. ā rīte jīv nāmanun tattva traṇ prakāre chhe.
2. ajīvatattva – je chetanāguṇ rahit te pudgal, dharma, adharma, ākāsh ane kāḷarūp (–kālāṇurūp) pāñch prakāre chhe. temān (1) pudgaladravya–sparsha, ras, gandh,