kahAnajainashAstramALA ]
‘देशयामि’ १कथयामि । कं ? ‘धर्मं’ । कथंभूतं ? ‘समीचीनं’ अबाधितं तदनुष्ठातृणामिह परलोके चोपकारकं । कथं तं तथा निश्चितवन्तो भवन्त इत्याह ‘कर्मनिबर्हणं’ यतो धर्मः संसारदुःखसम्पादककर्मणां निबर्हणो विनाशकस्ततो यथोक्तविशेषणविशिष्टः । अमुमेवार्थं व्युत्पत्तिद्वारेणास्य समर्थयमानः संसारेत्याद्याह संसारे चतुर्गतिके दुःखानि शारीरमानसादीनि तेभ्यः ‘सत्त्वान्’ प्राणिन् उद्धृत्य ‘यो धरति’ स्थापयति । क्व ? ‘उत्तमे सुखे’ स्वर्गापवर्गादिप्रभवे सुखे स धर्म इत्युच्यते ।।२।।
anvayArtha : — hun (shrI samantabhadrAchArya) [कर्मनिबर्हणम् ] karmono vinAsh karanAr evA [समीचीनं ] samIchIn (samyag) [धर्मम् ] dharmane [देशयामि ] kahun chhun, [यः ] ke je [सत्त्वान् ] jIvone [संसारदुःखतः ] sansAranAn dukhothI ugArIne [उत्तमे सुखे ] svarga - mokShAdikanA uttam sukhamAn [धरति ] dhare chhe - mUke chhe.
TIkA : — ‘देशयामि’ kahun chhun. kone? ‘धर्मम्’ dharmane. kevA dharmane? ‘समीचीनं’ abAdhit ane tenun AcharaN karanArAone A lok tem ja paralokamAn upakArak evA dharmane. tame te (dharma) evo chhe em kevI rIte nakkI karyun, te kahe chhe. ‘कर्मनिबर्हणं’ kAraN ke te (samyag) dharma sansAranA dukhone pedA karanAr karmono vinAshak chhe. A ja arthanun vyutpatti dvArA samarthan karI kahe chhe. ‘संसारेत्यादि’ chaturgatirUp sansAramAn shArIrik ane mAnasikAdi dukho chhe, temAnthI ‘सत्त्वान्’ jIvone — prANIone ugArIne ‘यो धरति’ je sthApe chhe. kyAn? ‘उत्तमे सुखे’ svarga - mokShAdimAn utpanna thatA sukhamAn, tene dharma kahevAmAn Ave chhe.
bhAvArtha : — ahIn shrI samantabhadrAchArya pratignA rUpe kahe chhe ke —
‘hun sansArI jIvonAn dukhonAn kAraNabhUt karmonA vinAshak evA samyagdharmane kahun chhun, je dharma chaturgatirUp sansAranAn shArIrik ane mAnasik dukhomAnthI jIvone chhoDAvI — bachAvIne uttam sukhamAn — mokShasukhamAn sthApe chhe — dhAraN kare chhe. १. प्रतिपादयामि ख० घ० ।