kahAnajainashAstramALA ]
‘आप्तेन, भवितव्यं, ‘नियोगेन’ निश्चयेन नियमेन वा । किंविशिष्टेन ? ‘उत्सन्नदोषेण’ नष्टदोषेण । तथा ‘सर्वज्ञेन’ सर्वत्र विषयेऽशेषविशेषतः परिस्फु टपरिज्ञानधृता नियोगेन भवितव्यं । तथा ‘आगमेशिना’ भव्यजनानां हेयोपादेयतत्त्वप्रतिप्रतिहेतुभूतागमप्रतिपादकेन २
उक्तविपरीतप्रकारेण, आप्तता न भवेत् ।।५।।
anvayArtha : — [आप्तेन ] Apta [नियोगेन ] niyamathI [उत्सन्नदोषेण ] aDhAr doSh rahit vItarAg, [सर्वज्ञेन ] sarvagna ane [आगमेशिना ] AgamanA ish arthAt AgamanA upadeshak - hitopadeshI [भवितव्यम् ] hovA joIe. [अन्यथा हि ] kAraN ke koI bIjI rIte [आप्तता ] AptapaNun (sAchun devapaNun) [न भवेत् ] hoI shake nahi.
TIkA : — ‘आप्तेन’ Apta hovA joIe, ‘नियोगेन’ nishchayathI athavA niyamathI. kevA visheShatAvALA Apta hovA joIe? ‘उत्सन्नदोषेण’ jemanA doSh nAsh pAmyA chhe tevA hovA joIe arthAt doSh rahit hovA joIe tathA ‘सर्वज्ञेन’ samasta viShayomAn kaIpaN bAkI rahyA vinA sampUrNa visheShatAothI parispaShTa sampUrNa gnAn niyamathI jene hoy evA (arthAt kaIpaN bAkI rahyA vinA sampUrNa dravya - guN - paryAyanun parispaShTa, sampUrNa gnAn niyamathI jene hoy evA) hovA joIe. tathA ‘आगमेशिना’ bhavya jIvone hey - upAdey tattvonI pratipattinA (tattvonA gnAnanA) kAraNabhUt je Agam chhe tenA pratipAdak (upadeshak) niyamathI hovA joIe. shA kAraNe evA hovA joIe? te kahe chhe — ‘नान्यथा हि आप्तता भवेत्’ kAraN ke anyathA anya prakAre kahyun tenAthI viparIt prakAre AptapaNun hoI shake nahi. (vItarAgatA, sarvagnatA ane AgameshitA - hitopadeshakatA A traN visheShatAonA abhAvamAn AptapaNun hoI shake nahi.) १. ‘च्छि’ पाठान्तरं घ० । २. नियोगेन, ख, ग ।