kahAnajainashAstramALA ]
अल्पमपि दानमुचितकाले । पात्रगतं सत्पात्रे दत्तं । शरीरभृतां संसारिणां । इष्टं फलं बह्वनेकप्रकारं सुन्दररूपभोगोपभोगादिलक्षणं फलति । कथंभूतं ? छायाविभवं छाया माहात्म्यं विभवः सम्पत् तौ विद्येते यत्र । अस्यैवार्थस्य समर्थनार्थं क्षितीत्यादिदृष्टान्तमाह । क्षितिगतं सुक्षेत्रे निक्षिप्तं यथा अल्पमपि वटबीजं बहुफलं फलति । कथं ? छायाविभवं छाया आतपनिरोधिनी तस्या विभवः प्राचुर्यं यथा भवत्येवं फलति ।।११६।।
anvayArtha : — jevI rIte [काले ] uchit kALe – samaye [क्षितिगतम् ] (phaLadrup) jamInamAn vAvelun [वटबीजं इव ] vaDalAnun bIj [छायाविभवं ] (moTI) chhAyAnA vaibhavane ane [बहुफलम् ] bahu phaLorUpe [फलति ] phaL Ape chhe – phaLe chhe (prApta kare chhe), tevI rIte [काले ] uchit samaye [पात्रगतम् ] pAtrane Apelun [अल्पंअपि ] thoDun paN [दानं ] dAn [शरीरभृतां ] jIvone [छायाविभवं ] uttam aishvarya ane vibhUtiyukta [इष्टम् ] ichchhit [बहुफलम् ] bhogopabhogAdirUp anek phaLorUpe [फलति ] phaLe chhe.
TIkA : — ‘काले’ uchit kALe ‘पात्रगतं’ satpAtrane Apelun ‘अल्पमपि दानं’ thoDun paN dAn ‘शरीरभृताम्’ sansArI jIvone ‘इष्टं’ ichchhit ‘बहुफलं’ bhogopabhogAdirUp anek prakAranAn sundar phaLarUpe ‘फलति’ phaLe chhe. kevAn (phaLarUpe)? ‘छायाविभवं’ chhAyA eTale mAhAtmya ane vibhav eTale sampat – banne jyAn hoy tevAn (arthAt mahA aishvarya ane vibhUtiyukta). A ja arthanA samarthan mATe ‘क्षिति’ ityAdinun draShTAnta Ape chhe — ‘क्षितिगतम्’ sukShetre vAvelun ‘काले’ yogya samaye ‘अल्पमपि वटबीजमिव’ nAnun paN vaDalAnun bIj jem ‘बहुफलं फलति’ bahu phaLarUpe phaLe chhe; kevun (phaLe chhe)? ‘छायाविभवं’ tApane rokanArI chhAyA – tenA vibhavarUpe arthAt vishALatArUpe (prachuratArUpe) phaLe chhe tem.
bhAvArtha : — jem phaLadrup jamInamAn vAvelun nAnun vaDalAnun bIj, yogyakALe vishAL chhAyA ane anek phaLorUpe phaLe chhe, tem yogya pAtrane dIdhelun alpa dAn paN yogya samaye jIvane (dAtArane) vishAL aishvarya, sampatti ane ichchhAnusAr anek bhogopabhogAdi phaLarUpe phaLe chhe.