58samAdhitantra
टीका — मूढात्मा बहिरात्मा । यत्र शरीरपुत्रकलत्रादिषु । विश्वस्तोऽवंचकाभिप्रायेण विश्वासं प्रपिपन्नः – मदीया एते अहमेतेषामितिअभेदबुद्धिं गत इत्यर्थः । ततो नान्यद्भयास्पदं ततः शरीरादेर्नान्यद्भयास्पदं संसारदुःखात्रसस्यास्पदं स्थानम् । यतो भीतः यतः परमात्मस्वरूपसंवेदनाद्भीतः त्रस्त । ततो नान्यदभयस्थानं ततः स्वसंवेदनात् नान्यत् अभयस्य संसारदुःखत्रासाभावस्य स्थानमास्पदम् । सुखास्पदं ततो नान्यदित्यर्थः ।।२९।। (भीतः) te Dare chhe (ततः अन्यत्) tenAthI bIjun kAI (आत्मनः) AtmAne (अभयस्थानं न) nirbhayatAnun sthAn nathI.
TIkA : mUDhAtmA eTale bahirAtmA jyAn eTale sharIr – putra – bhAryAdimAn vishvAs kare chhe – avanchak abhiprAyathI (teo mane Thagashe nahi evA abhiprAyathI) vishvAs pAme chhe – ‘te mArAn chhe ane hun temano chhun’ evI abhedabuddhi kare chhe – evo artha chhe. tenAthI bIjun koI bhayanun sthAn nathI – tenAthI eTale sharIrAdithI bIjun bhayanun sthAn – arthAt sansAradukhanA trAsanun sthAn nathI.
jenAthI bhay pAme chhe – jenAthI eTale paramAtmasvarUpanA samvedanathI bhay pAme chhe – trAse chhe, tenAthI bIjun koI abhayasthAn nathI – tenAthI eTale svasamvedanathI bIjun abhayanun – sansAradukhanA trAsanA abhAvanun sthAn nathI. tenAthI bIjun sukhanun sthAn nathI – evo artha chhe.
bhAvArtha : sharIr – putrAdi je bhayanun sthAn chhe – dukhanun kAraN chhe temAn bahirAtmA Atmabuddhi karI vishvAs kare chhe ane paramAtmasvarUp je nirbhay sthAn chhe, paramasharaNarUp chhe ane sukhanun kAraN chhe, tenA samvedanane kaShTarUp mAnI Dare chhe.
agnAnI bAhya sharIrAdimAn sukh mAnI temAn nishankapaNe pravarte chhe, paN vAstavamAn teo mRugajaL samAn chhe. temAn kAI sukh nathI; te koInun sharaN nathI ke koInun vishvAsanun – abhayanun sthAn nathI. ek shuddhAtmasvarUp ja abhayarUp chhe, te ja sharaNanun sthAn chhe ane te ja jagatanA jIvone bhav – bhayamAnthI rakShA karanAr param tattva chhe.
jem pitta – jvaravALA rogIne mIThun dUdh paN kaDavun lAge chhe, tem bahirAtmAne param sukhadAyI paramAtmasvarUpanI bhAvanA paN kaShTadAyI lAge chhe; tethI te AtmasvarUpanI bhAvanAne bhAvato nathI paN viShay – kaShAyanI ja bhAvanA bhAve chhe.
vaLI, ‘‘rAgAdi pragaT e dukh dain, tinahIko sevat ginat chain;