Samaysar-Gujarati (Devanagari transliteration). Kalash: 98-99.

< Previous Page   Next Page >


Page 233 of 642
PDF/HTML Page 264 of 673

 

कहानजैनशास्त्रमाळा ]

कर्ताकर्म अधिकार
२३३
(शार्दूलविक्रीडित)
कर्ता कर्मणि नास्ति नास्ति नियतं कर्मापि तत्कर्तरि
द्वन्द्वं विप्रतिषिध्यते यदि तदा का कर्तृकर्मस्थितिः
ज्ञाता ज्ञातरि कर्म कर्मणि सदा व्यक्तेति वस्तुस्थिति-
र्नेपथ्ये बत नानटीति रभसा मोहस्तथाप्येष किम्
।।९८।।
अथवा नानटयतां, तथापि
(मन्दाक्रान्ता)
कर्ता कर्ता भवति न यथा कर्म कर्मापि नैव
ज्ञानं ज्ञानं भवति च यथा पुद्गलः पुद्गलोऽपि
ज्ञानज्योतिर्ज्वलितमचलं व्यक्तमन्तस्तथोच्चै-
श्चिच्छक्तीनां निकरभरतोऽत्यन्तगम्भीरमेतत्
।।९९।।
फरीने ए ज वातने द्रढ करे छेः

श्लोकार्थः[ कर्ता कर्मणि नास्ति, कर्म तत् अपि नियतं कर्तरि नास्ति ] कर्ता नक्की कर्ममां नथी, अने कर्म छे ते पण नक्की कर्तामां नथी[ यदि द्वन्द्वं विप्रतिषिध्यते ] एम जो बन्नेनो परस्पर निषेध करवामां आवे छे [ तदा कर्तृकर्मस्थितिः का ] तो कर्ताकर्मनी स्थिति शी? (अर्थात् जीव-पुद्गलने कर्ताकर्मपणुं न ज होई शके.) [ ज्ञाता ज्ञातरि, कर्म सदा कर्मणि ] आ प्रमाणे ज्ञाता सदा ज्ञातामां ज छे अने कर्म सदा कर्ममां ज छे [ इति वस्तुस्थितिः व्यक्ता ] एवी वस्तुस्थिति प्रगट छे [ तथापि बत ] तोपण अरे! [ नेपथ्ये एषः मोहः किम् रभसा नानटीति ] नेपथ्यमां आ मोह केम अत्यंत जोरथी नाची रह्यो छे? (एम आचार्यने खेद अने आश्चर्य थाय छे.)

भावार्थःकर्म तो पुद्गल छे, तेनो कर्ता जीवने कहेवामां आवे ते असत्य छे. ते बन्नेने अत्यंत भेद छे, जीव पुद्गलमां नथी अने पुद्गल जीवमां नथी; तो पछी तेमने कर्ताकर्मभाव केम होई शके? माटे जीव तो ज्ञाता छे ते ज्ञाता ज छे, पुद्गलकर्मनो कर्ता नथी; अने पुद्गलकर्म छे ते पुद्गल ज छे, ज्ञातानुं कर्म नथी. आचार्ये खेदपूर्वक कह्युं छे केआम प्रगट भिन्न द्रव्यो छे तोपण ‘हुं कर्ता छुं अने आ पुद्गल मारुं कर्म छे’ एवो अज्ञानीनो आ मोह (अज्ञान) केम नाचे छे? ९८.

अथवा जो मोह नाचे छे तो भले नाचो; तथापि वस्तुस्वरूप तो जेवुं छे तेवुं ज छेएम हवे कहे छेः

30