खल्वन्यश्चेतयिता चेतयितुः, किन्तु स्वस्वाम्यंशावेवान्यौ । किमत्र साध्यं स्वस्वाम्यंश- व्यवहारेण ? न किमपि । तर्हि न कस्यापि ज्ञायकः, ज्ञायको ज्ञायक एवेति निश्चयः ।
किञ्च सेटिकात्र तावच्छवेतगुणनिर्भरस्वभावं द्रव्यम् । तस्य तु व्यवहारेण श्वैत्यं
कुडयादिपरद्रव्यम् । अथात्र कुडयादेः परद्रव्यस्य श्वैत्यस्य श्वेतयित्री सेटिका किं भवति
किं न भवतीति तदुभयतत्त्वसम्बन्धो मीमांस्यते — यदि सेटिका कुडयादेर्भवति तदा
यस्य यद्भवति तत्तदेव भवति यथात्मनो ज्ञानं भवदात्मैव भवतीति तत्त्वसम्बन्धे जीवति सेटिका कुडयादेर्भवन्ती कुडयादिरेव भवेत्; एवं सति सेटिकायाः स्वद्रव्योच्छेदः । न च द्रव्यान्तरसङ्क्रमस्य पूर्वमेव प्रतिषिद्धत्वाद्द्रव्यस्यास्त्युच्छेदः । ततो न भवति सेटिका
कुडयादेः । यदि न भवति सेटिका कुडयादेस्तर्हि कस्य सेटिका भवति ? सेटिकाया
एव सेटिका भवति । ननु कतराऽन्या सेटिका सेटिकायाः यस्याः सेटिका भवति ? न खल्वन्या
ke jeno (A) chetayitA chhe? (A) chetayitAthI judo anya koI chetayitA nathI, parantu teo be sva-svAmIrUp ansho ja chhe. ahIn sva-svAmIrUp anshonA vyavahArathI shun sAdhya chhe? kAI sAdhya nathI. to pachhI gnAyak koIno nathI, gnAyak gnAyak ja chhe — e nishchay chhe.
(A rIte ahIn em batAvyun ke ‘AtmA paradravyane jANe chhe’ — e vyavahArakathan chhe; ‘AtmA potAne jANe chhe’ — em kahevAmAn paN sva-svAmIansharUp vyavahAr chhe; ‘gnAyak gnAyak ja chhe’ — e nishchay chhe.)
vaLI (jevI rIte gnAyak viShe draShTAnt-dArShTAntathI kahyun) evI rIte darshak viShe kahevAmAn Ave chhe — A jagatamAn khaDI chhe te shvetaguNathI bharelA svabhAvavALun dravya chhe. bhInt-Adi paradravya vyavahAre te khaDInun shvaitya chhe (arthAt khaDI vaDe shvet karAvAyogya padArtha chhe). have, ‘shvet karanArI khaDI, shvet karAvAyogya je bhInt-Adi paradravya tenI chhe ke nathI?’ — em te banneno tAttvik sambandh ahIn vichAravAmAn Ave chhe — jo khaDI bhInt-Adi paradravyanI hoy to shun thAy te pratham vichArIe ‘jenun je hoy te te ja hoy, jem AtmAnun gnAn hovAthI gnAn te AtmA ja chhe;’ — Avo tAttvik sambandh jIvant hovAthI, khaDI jo bhInt-AdinI hoy to khaDI te bhInt-Adi ja hoy (arthAt khaDI bhInt-AdisvarUp ja hovI joIe); em hotAn, khaDInA svadravyano uchchhed thAy. parantu dravyano uchchhed to thato nathI, kAraN ke ek dravyanun anya dravyarUpe sankramaN thavAno to pUrve ja niShedh karyo chhe. mATe (e siddha thayun ke) khaDI bhInt-AdinI nathI. (AgaL vichArIe) jo khaDI bhInt-AdinI nathI to khaDI
508