स्वसंवेदनसिद्धत्वात्ः तेन प्रसिद्धेन प्रसाध्यमानस्तदविनाभूतानन्तधर्मसमुदयमूर्तिरात्मा । ततो ज्ञानमात्राचलितनिखातया द्रष्टया क्रमाक्रमप्रवृत्तं तदविनाभूतं अनन्तधर्मजातं यद्यावल्लक्ष्यते तत्तावत्समस्तमेवैकः खल्वात्मा । एतदर्थमेवात्रास्य ज्ञानमात्रतया व्यपदेशः । ननु क्रमाक्रमप्रवृत्तानन्तधर्ममयस्यात्मनः कथं ज्ञानमात्रत्वम् ? परस्परव्यतिरिक्तानन्तधर्मसमुदाय- परिणतैकज्ञप्तिमात्रभावरूपेण स्वयमेव भवनात् । अत एवास्य ज्ञानमात्रैकभावान्तःपातिन्योऽनन्ताः
(uttara — ) prasiddhatva ane *prasAdhyamAnatvane lIdhe lakShaN ane lakShyano vibhAg karavAmAn Avyo chhe. gnAn prasiddha chhe, kAraN ke gnAnamAtrane svasamvedanathI siddhapaNun chhe (arthAt gnAn sarva prANIone svasamvedanarUp anubhavamAn Ave chhe); te prasiddha evA gnAn vaDe prasAdhyamAn, tad - avinAbhUt ( – gnAnanI sAthe avinAbhAvI sambandhavALA) anant dharmonA samudAyarUp mUrti AtmA chhe. (gnAn prasiddha chhe; ane gnAn sAthe jemano avinAbhAvI sambandh chhe evA anant dharmonA samudAyasvarUp AtmA te gnAn vaDe prasAdhyamAn chhe.) mATe gnAnamAtramAn achalitapaNe sthApelI draShTi vaDe, kramarUp ane akramarUp pravartato, tad - avinAbhUt ( – gnAnanI sAthe avinAbhAvI sambandhavALo) anantadharmasamUh je kAI jevaDo lakShit thAy chhe, te saghaLoy kharekhar ek AtmA chhe.
A kAraNe ja ahIn AtmAno gnAnamAtrapaNe vyapadesh chhe. (prashna — ) jemAn kram ane akrame pravartatA anant dharmo chhe evA AtmAne gnAnamAtrapaNun kaI rIte chhe?
(uttara — ) paraspar bhinna evA anant dharmonA samudAyarUpe pariNat ek gnaptimAtra bhAvarUpe pote ja hovAthI (arthAt paraspar bhinna evA anant dharmonA samudAyarUpe pariNamelI je ek jANanakriyA te jANanakriyAmAtra bhAvarUpe pote ja hovAthI) AtmAne gnAnamAtrapaNun chhe. mATe ja tene gnAnamAtra ek bhAvanI antapAtinI ( – gnAnamAtra ek bhAvanI andar paDanArI arthAt gnAnamAtra ek bhAvanI andar AvI jatI – ) anant shaktio UchhaLe chhe. (AtmAnA jeTalA dharmo chhe te badhAyane, lakShaNabhede bhed hovA chhatAn, pradeshabhed nathI; AtmAnA ek pariNAmamAn badhAy dharmonun pariNaman rahelun chhe. tethI AtmAnA ek gnAnamAtra bhAvanI andar anant shaktio rahelI chhe. mATe gnAnamAtra bhAvamAn — gnAnamAtra bhAvasvarUp AtmAmAn — anant shaktio UchhaLe chhe.) temAnI keTalIk shaktio nIche pramANe chhe — Atmadravyane kAraNabhUt evA chaitanyamAtra bhAvanun dhAraN jenun lakShaN arthAt svarUp chhe evI jIvatvashakti. (Atmadravyane
610
* prasAdhyamAn = prasiddha karavAmAn Avatun hoy te. (gnAn prasiddha chhe ane AtmA prasAdhyamAn chhe.)