गाथार्थ : — [पूर्वकृतं ] पूर्वकृत [यत् ] जो [अनेकविस्तरविशेषम् ] अनेक प्रकारके विस्तारवाला [शुभाशुभम् कर्म ] (ज्ञानावरणीय आदि) शुभाशुभ कर्म है; [तस्मात् ] उससे [यः ] जो आत्मा [आत्मानं तु ] अपनेको [निवर्तयति ] दूर रखता है [सः ] वह आत्मा [प्रतिक्रमणम् ] प्रतिक्रमण करता है।
[भविष्यत् ] भविष्यकालका [यत् ] जो [शुभम् अशुभं कर्म ] शुभ-अशुभ कर्म [यस्मिन् भावे च ] जिस भावमें [बध्यते ] बँधता है। [तस्मात् ] उस भावसे [यः ] जो आत्मा [निवर्तते ] निवृत्त होता है, [सः चेतयिता ] वह आत्मा [प्रत्याख्यानं भवति ] प्रत्याख्यान है।
[सम्प्रति च ] वर्तमान कालमें [उदीर्णं ] उदयागत [यत् ] जो [अनेकविस्तरविशेषम् ] अनेक प्रकारके विस्तारवाला [शुभम् अशुभम् ] शुभ और अशुभ कर्म है [तं दोषं ] उस दोषको [यः ] जो आत्मा [चेतयते ] चेतता है — अनुभव करता है — ज्ञाताभावसे जान लेता है (अर्थात् उसके स्वामित्व — कर्तृत्वको छोड़ देता है), [सः चेतयिता ] वह आत्मा [खलु ] वास्तवमें [आलोचनं ] आलोचना है।