Samaysar-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 118 of 642
PDF/HTML Page 151 of 675

 

samayasAr
[ bhagavAnashrIkundakunda-
ath sansArasthAnAn jIvAnAn tav bhavanti varNAdaya .
tasmAtsansAratthA jIvA rUpitvamApannA ..63..
evan pudgaladravyan jIvastathAlakShaNen mUDhamate .
nirvANamupagatopi cha jIvatvan pudgala prApta ..64..

yasya tu sansArAvasthAyAn jIvasya varNAditAdAtmyamastItyabhiniveshastasya tadAnIn sa jIvo rUpitvamavashyamavApnoti . rUpitvan cha sheShadravyAsAdhAraNan kasyachid dravyasya lakShaNamasti . tato rUpitven lakShyamANan yatkinychidbhavati sa jIvo bhavati . rUpitven lakShyamANan pudgaladravyamev bhavati . evan pudgaladravyamev svayam jIvo bhavati, na punaritara kataropi . tathA cha sati, mokShAvasthAyAmapi nityasvalakShaNalakShitasya dravyasya sarvAsvapyavasthAsvanapAyitvAdanAdinidhanatven pudgaladravyamev svayam jIvo bhavati, na punaritara kataropi . tathA cha sati, tasyApi pudgalebhyo bhinnasya

gAthArtha :[ath ] athavA yadi [tav ] tumhArA mat yah ho ki[sansArasthAnAn jIvAnAn ] sansAramen sthit jIvonke hI [varNAdaya ] varNAdik (tAdAtmyasvarUpase) [bhavanti ] hain, [tasmAt ] to is kAraNase [sansArasthA jIvA ] sansAramen sthit jIv [rUpitvam ApannA ] rUpitvako prApta huye; [evan ] aisA hone par, [tathAlakShaNen ] vaisA lakShaN (arthAt rUpitvalakShaN) to pudgaladravyakA honese, [mUDhamate ] he mUDhabuddhi ! [pudgaladravyan ] pudgaladravya hI [jIva ] jIv kahalAyA [cha ] aur (mAtra sansAr-avasthAmen hI nahIn kintu) [nirvANam upagata api ] nirvAN prApta hone par bhI [pudgala ] pudgal hI [jIvatvan ] jIvatvako [prApta ] prApta huA !

TIkA :phi ra jisakA yah abhiprAy hai kisansAr-avasthAmen jIvakA varNAdibhAvonke sAth tAdAtmyasambandha hai, usake matamen sansAr-avasthAke samay vah jIv avashya rUpitvako prApta hotA hai; aur rUpitva to kisI dravyakA, sheSh dravyonse asAdhAraN aisA lakShaN hai . isaliye rUpitva(lakShaN)se lakShit (lakShyarUp honevAlA) jo kuchh ho vahI jIv hai . rUpitvase lakShit to pudgaladravya hI hai . isaprakAr pudgaladravya hI svayam jIv hai, kintu usake atirikta dUsarA koI jIv nahIn hai . aisA hone par, mokSha-avasthAmen bhI pudgaladravya hI svayam jIv (siddha hotA) hai, kintu usake atirikta anya koI jIv (siddha hotA) nahIn; kyonki sadA apane svalakShaNase lakShit aisA dravya sabhI avasthAommen hAni athavA hrAsako na prApta honese anAdi-ananta hotA hai . aisA honese, usake matamen bhI (sansAr-avasthAmen hI jIvakA varNAdike sAth tAdAtya mAnanevAleke matamen bhI), pudgalonse bhinna aisA koI jIvadravya na rahanese, jIvakA avashya abhAv hotA hai .

bhAvArtha :yadi aisA mAnA jAy ki sansAr-avasthAmen jIvakA varNAdike sAth

118