ih kil svabhAvamAtran vastu, svasya bhavanan tu svabhAva . ten gnAnasya bhavanan khalvAtmA, dUr ho gayA hai aisA vah bandha, kartAkarmakI pravRuttikA nimitta jo agnAn usakA nimitta hai .
bhAvArtha : — yah AtmA, jaise apane gnAnasvabhAvarUp pariNamit hotA hai usIprakAr jab tak krodhAdirUp bhI pariNamit hotA hai, gnAnamen aur krodhAdimen bhed nahIn jAnatA, tab tak usake kartAkarmakI pravRutti hai; krodhAdirUp pariNamit hotA huA vah svayam kartA hai aur krodhAdi usakA karma hai . aur anAdi agnAnase to kartAkarmakI pravRutti hai, kartAkarmakI pravRuttise bandha hai aur us bandhake nimittase agnAn hai; isaprakAr anAdi santAn (pravAh) hai, isaliye usamen itaretarAshrayadoSh bhI nahIn AtA .
isaprakAr jab tak AtmA krodhAdi karmakA kartA hokar pariNamit hotA hai tab tak kartAkarmakI pravRutti hai aur tab tak karmakA bandha hotA hai ..69-70..
ab prashna karatA hai ki is kartAkarmakI pravRuttikA abhAv kab hotA hai ? isakA uttar kahate hain : —
jAne visheShAntar, tadA bandhan nahIn usako kahA ..71..
gAthArtha : — [yadA ] jab [anen jIven ] yah jIv [Atmana ] AtmAkA [tathA ev cha ] aur [AsravANAn ] Asravonke [visheShAntaran ] antar aur bhedako [gnAtan bhavati ] jAnatA hai [tadA tu ] tab [tasya ] use [bandha na ] bandha nahIn hotA .
TIkA : — is jagatamen vastu hai vah svabhAvamAtra hI hai, aur ‘sva’kA bhavan vah sva-bhAv hai (arthAt apanA jo honA – pariNamanA so svabhAv hai); isaliye nishchayase gnAnakA honA – pariNamanA
132