Samaysar-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 195 of 642
PDF/HTML Page 228 of 675

 

kahAnajainashAstramAlA ]
kartA-karma adhikAr
195

yadi yathA jIvasya tanmayatvAjjIvAdananya upayogastathA jaDa krodhopyananya eveti pratipattistadA chidrUpajaDayorananyatvAjjIvasyopayogamayatvavajjaDakrodhamayatvApatti . tathA sati tu ya ev jIva sa evAjIv iti dravyAntaralupti . evan pratyayanokarmakarmaNAmapi jIvAdananyatvapratipattAvayamev doSha . athaitaddoShabhayAdanya evopayogAtmA jIvonya ev jaDasvabhAva krodha ityabhyupagama, tarhi yathopayogAtmano jIvAdanyo jaDasvabhAva krodha tathA pratyayanokarmakarmANyapyanyAnyev, jaD- svabhAvatvAvisheShAt . nAsti jIvapratyayayorekatvam . ananyatva [Apannam ] A gayA . [evam cha ] aur aisA hone par, [ih ] is jagatamen [ya tu ] jo [jIva ] jIv hai [sa ev tu ] vahI [niyamata ] niyamase [tathA ] usIprakAr [ajIva ] ajIv siddha huA; (dononke ananyatva honemen yah doSh AyA;) [pratyayanokarmakarmaNAm ] pratyay, nokarma aur karmake [ekatve ] ekatvamen arthAt ananyatvamen bhI [ayam doSha ] yahI doSh AtA hai . [ath ] ab yadi (is doShake bhayase) [te ] tere matamen [krodha ] krodh [anya ] anya hai aur [upayogAtmaka ] upayogasvarUp [chetayitA ] AtmA [anya ] anya [bhavati ] hai, to [yathA krodha ] jaise krodh hai [tathA ] vaise hI [pratyayA ] pratyay, [karma ] karma aur [nokarma api ] nokarma bhI [anyat ] AtmAse anya hI hain .

TIkA :jaise jIvake upayogamayatvake kAraN jIvase upayog ananya (abhinna) hai usIprakAr jaD krodh bhI ananya hI hai yadi aisI 1pratipatti kI jAye, to 2chidrUp aur jaDake ananyatvake kAraN jIvako upayogamayatAkI bhAnti jaD krodhamayatA bhI A jAyegI . aur aisA honese to jo jIv hai vahI ajIv siddha hogA,isaprakAr anya dravyakA lop ho jAyegA . isIprakAr pratyay, nokarma aur karma bhI jIvase ananya hain aisI pratipattimen bhI yahI doSh AtA hai . ab yadi is doShake bhayase yah svIkAr kiyA jAye ki upayogAtmak jIv anya hI hai aur jaDasvabhAv krodh anya hI hai, to jaise upayogAtmak jIvase jaDasvabhAv krodh anya hai usIprakAr pratyay, nokarma aur karma bhI anya hI hain, kyonki unake jaD svabhAvatvamen antar nahIn hai (arthAt jaise krodh jaD hai usIprakAr pratyay, nokarma aur karma bhI jaD hain) . isaprakAr jIv aur pratyayamen ekatva nahIn hai .

bhAvArtha :mithyAtvAdi Asrav to jaDasvabhAv hain aur jIv chetanasvabhAv hai . yadi jaD aur chetan ek ho jAyen to bhinna dravyonke lop honekA mahA doSh AtA hai . isaliye nishchayanayakA yah siddhAnta hai ki Asrav aur AtmAmen ekatva nahIn hai ..113 se 115..

1 pratipatti = pratIti; pratipAdan . 2 chidrUp = jIv .