Samaysar-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 84 of 642
PDF/HTML Page 117 of 675

 

84
samayasAr
[ bhagavAnashrIkundakunda-
AplAvya vibhramatiraskariNI.n bhareN
pronmagna eSh bhagavAnavabodhasindhuH
..32..
usakA svarUp dikhAI nahI.n detA thA; ab vibhram dUr ho jAnese yathAsvarUp (jyo.nkA tyo.n
svarUp) pragaT ho gayA; isalie ‘ab usake vItarAg vij~nAnarUp shAntarasame.n ek hI sAth sarva
lok magna hoo’ isaprakAr AchAryadevane preraNA kI hai
. athavA isakA artha yah bhI hai ki jab
AtmAkA aj~nAn dUr hotA hai tab kevalaj~nAn pragaT hotA hai aur kevalaj~nAn pragaT hone par samasta
lokame.n rahanevAle padArtha ek hI samay j~nAname.n jhalakate hai.n use samasta lok dekho
.32.

isaprakAr is samayaprAbhR^itagranthakI AtmakhyAti nAmak TIkAme.n TIkAkArane pUrvara~N.hgasthal kahA .

yahA.N TIkAkArakA yah Ashay hai ki is granthako ala~N.hkArase nATakarUpame.n varNan kiyA hai . nATakame.n pahale ra~N.hgabhUmi rachI jAtI hai . vahA.N dekhanevAle nAyak tathA sabhA hotI hai aur nR^itya (nATay, nATak) karanevAle hote hai.n jo vividh prakArake svA.ng rachate hai.n tathA shrR^i~N.hgArAdik ATh raso.nkA rUp dikhalAte hai.n . vahA.N shrR^i.ngAr, hAsya, raudra, karuNA, vIr, bhayAnak, bIbhatsa aur adbhutyah ATh ras laukik ras hai.n; nATakame.n inhI.nkA adhikAr hai . navavA.N shAntaras hai jo ki alaukik hai; nR^ityame.n usakA adhikAr nahI.n hai . in raso.nke sthAyI bhAv, sAttvik bhAv, anubhAvI bhAv, vyabhichArI bhAv aur unakI dR^iShTi AdikA varNan rasagrantho.nme.n hai vahA.Nse jAn lenA . sAmAnyatayA rasakA yah svarUp hai ki j~nAname.n jo j~ney AyA usame.n j~nAn tadAkAr ho jAy, usame.n puruShakA bhAv lIn ho jAy aur anya j~neyakI ichChA nahI.n rahe so ras hai . un ATh raso.nkA rUp nR^ityame.n nR^ityakAr batalAte hai.n; aur unakA varNan karate hue kavIshvar jab anya rasako anya rasake samAn kar bhI varNan karate hai.n tab anya rasakA anya ras a~N.hgabhUt honese tathA anyabhAv raso.nkA a~N.hga honese, rasavat Adi ala~N.hkArase use nR^ityarUpame.n varNan kiyA jAtA hai .

yahA.N pahale ra.ngabhUmisthal kahA . vahA.N dekhanevAle to samyagdR^iShTi puruSh hai.n aur anya mithyAdR^iShTi puruSho.nkI sabhA hai, unako dikhalAte hai.n . nR^itya karanevAle jIv-ajIv padArtha hai.n aur dono.nkA ekapanA, kartAkarmapanA Adi unake svA.ng hai.n . uname.n ve paraspar anekarUp hote hai.n, ATh rasarUp hokar pariNaman karate hai.n, so vah nR^itya hai . vahA.N samyagdR^iShTi darshak jIv-ajIvake bhinna svarUpako jAnatA hai; vah to in sab svA.ngo.nko karmakR^it jAnakar shAnta rasame.n hI magna hai aur mithyAdR^iShTi jIv-ajIvakA bhed nahI.n jAnate, isaliye ve in svA.ngo.nko hI yathArtha jAnakar usame.n lIn ho jAte hai.n . unhe.n samyagdR^iShTi yathArtha svarUp batalAkar, unakA bhram miTAkar, unhe.n