yadi yathA jIvasya tanmayatvAjjIvAdananya upayogastathA jaDaH krodho.apyananya eveti pratipattistadA chidrUpajaDayorananyatvAjjIvasyopayogamayatvavajjaDakrodhamayatvApattiH . tathA sati tu ya ev jIvaH sa evAjIv iti dravyAntaraluptiH . eva.n pratyayanokarmakarmaNAmapi jIvAdananyatvapratipattAvayamev doShaH . athaitaddoShabhayAdanya evopayogAtmA jIvo.anya ev jaDasvabhAvaH krodhaH ityabhyupagamaH, tarhi yathopayogAtmano jIvAdanyo jaDasvabhAvaH krodhaH tathA pratyayanokarmakarmANyapyanyAnyev, jaD- svabhAvatvAvisheShAt . nAsti jIvapratyayayorekatvam . ananyatva [Apannam ] A gayA . [evam cha ] aur aisA hone par, [ih ] is jagatame.n [yaH tu ] jo [jIvaH ] jIv hai [saH ev tu ] vahI [niyamataH ] niyamase [tathA ] usIprakAr [ajIvaH ] ajIv siddha huA; (dono.nke ananyatva honeme.n yah doSh AyA;) [pratyayanokarmakarmaNAm ] pratyay, nokarma aur karmake [ekatve ] ekatvame.n arthAt ananyatvame.n bhI [ayam doShaH ] yahI doSh AtA hai . [ath ] ab yadi (is doShake bhayase) [te ] tere matame.n [krodhaH ] krodh [anyaH ] anya hai aur [upayogAtmakaH ] upayogasvarUp [chetayitA ] AtmA [anyaH ] anya [bhavati ] hai, to [yathA krodhaH ] jaise krodh hai [tathA ] vaise hI [pratyayAH ] pratyay, [karma ] karma aur [nokarma api ] nokarma bhI [anyat ] AtmAse anya hI hai.n .
TIkA : — jaise jIvake upayogamayatvake kAraN jIvase upayog ananya (abhinna) hai usIprakAr ja.D.h.h krodh bhI ananya hI hai yadi aisI 1pratipatti kI jAye, to 2chidrUp aur ja.Dke ananyatvake kAraN jIvako upayogamayatAkI bhA.Nti ja.D.h.h krodhamayatA bhI A jAyegI . aur aisA honese to jo jIv hai vahI ajIv siddha hogA, — isaprakAr anya dravyakA lop ho jAyegA . isIprakAr pratyay, nokarma aur karma bhI jIvase ananya hai.n aisI pratipattime.n bhI yahI doSh AtA hai . ab yadi is doShake bhayase yah svIkAr kiyA jAye ki upayogAtmak jIv anya hI hai aur ja.DsvabhAv krodh anya hI hai, to jaise upayogAtmak jIvase ja.DsvabhAv krodh anya hai usIprakAr pratyay, nokarma aur karma bhI anya hI hai.n, kyo.nki unake ja.D.h.h svabhAvatvame.n antar nahI.n hai (arthAt jaise krodh ja.D.h.h hai usIprakAr pratyay, nokarma aur karma bhI ja.D.h.h hai.n) . isaprakAr jIv aur pratyayame.n ekatva nahI.n hai .
bhAvArtha : — mithyAtvAdi Asrav to ja.DsvabhAv hai.n aur jIv chetanasvabhAv hai . yadi ja.D.h.h aur chetan ek ho jAye.n to bhinna dravyo.nke lop honekA mahA doSh AtA hai . isaliye nishchayanayakA yah siddhAnta hai ki Asrav aur AtmAme.n ekatva nahI.n hai ..113 se 115..
1 pratipatti = pratIti; pratipAdan . 2 chidrUp = jIv .