yataH svayamev j~nAnatayA vishvasAmAnyavisheShaj~nAnashIlamapi j~nAnamanAdisvapuruShAparAdh- pravartamAnakarmamalAvachChannatvAdev bandhAvasthAyA.n sarvataH sarvamapyAtmAnamavijAnadaj~nAnabhAvenaivedamev- mavatiShThate; tato niyata.n svayamev karmaiv bandhaH . ataH svaya.n bandhatvAt karma pratiShiddham .
gAthArtha : — [saH ] vah AtmA [sarvaj~nAnadarshI ] (svabhAvase) sarvako jAnane – dekhanevAlA hai tathApi [nijen ka rmarajasA ] apane ka rmamalase [avachChannaH ] lipta hotA huA – vyApta hotA huA [sa.nsArasamApannaH ] sa.nsArako prApta huA vah [sarvataH ] sarva prakArase [sarvam ] sarvako [na vijAnAti ] nahI.n jAnatA .
TIkA : — jo svaya.n hI j~nAn honeke kAraN vishvako ( – sarvapadArtho.nko) sAmAnyavisheShatayA jAnaneke svabhAvavAlA hai aisA j~nAn arthAt Atmadravya, anAdi kAlase apane puruShArthake aparAdhase pravartamAn karmamalake dvArA lipta yA vyApta honese hI, bandha-avasthAme.n sarva prakArase sampUrNa apaneko arthAt sarva prakArase sarva j~neyo.nko jAnanevAle apaneko na jAnatA huA, isaprakAr pratyakSha aj~nAnabhAvase ( – aj~nAnadashAme.n) rah rahA hai; isase yah nishchit huA ki karma svaya.n hI bandhasvarUp hai . isaliye, svaya.n bandhasvarUp honese karmakA niShedh kiyA gayA hai .
bhAvArtha : — yahA.N bhI ‘j~nAn’ shabdase AtmA samajhanA chAhiye . j~nAn arthAt Atmadravya svabhAvase to sabako dekhane – jAnanevAlA hai, parantu anAdise svaya.n aparAdhI honeke kAraN karmase AchChAdit hai, aur isaliye vah apane sampUrNa svarUpako nahI.n jAnatA; yo.n aj~nAnadashAme.n rah rahA hai . isaprakAr kevalaj~nAnasvarUp athavA muktasvarUp AtmA karmase lipta honese aj~nAnarUp athavA baddharUp vartatA hai, isaliye yah nishchit huA ki karma svaya.n hI bandhasvarUp hai . ataH karmakA niShedh kiyA gayA hai ..160..
254